Luật Thủ đô 2024: Tạo môi trường thuận lợi để đổi mới sáng tạo bứt phá

Luật Thủ đô 2024 đã đưa ra những giải pháp đặc thù nhằm tạo môi trường thuận lợi cho đổi mới sáng tạo và khoa học công nghệ. Cụ thể, Luật Thủ đô 2024 xác định các lĩnh vực khoa học công nghệ trọng điểm của Thủ đô (khoản 1 Điều 23) và áp dụng các ưu đãi nhằm thu hút, phát huy tối đa tiềm lực của các chuyên gia, nhà khoa học, các tổ chức khoa học công nghệ tham gia chủ trì, thực hiện nhiệm vụ khoa học công nghệ trọng điểm (khoản 2 Điều 23), thu hút nhân tài là công dân Việt Nam, người nước ngoài vào các hoạt động khoa học công nghệ nói chung (khoản 1 Điều 16).

Đáng chú ý, Luật Thủ đô 2024 tạo hành lang pháp lý đặc biệt để thúc đẩy hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, với nhiều ưu đãi thuế thu nhập dành cho cá nhân, tổ chức hoạt động trong các lĩnh vực công nghệ trọng điểm (điểm a, b khoản 3 Điều 43), ưu đãi đầu tư cho các dự án sử dụng hoặc phát triển công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo (điểm đ, e khoản 1 Điều 43). Các nhà đầu tư chiến lược cũng được khuyến khích tham gia vào những ngành nghề, lĩnh vực khoa học công nghệ mũi nhọn (điểm b, c khoản 1 Điều 42).

Một điểm mới và đột phá của Luật là quy định về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), trao quyền chủ động mạnh mẽ cho thành phố trong việc cho phép thử nghiệm công nghệ, sản phẩm, dịch vụ hoặc mô hình kinh doanh mới có tính sáng tạo trong điều kiện thực tế, nhưng trong phạm vi và thời gian giới hạn, dưới sự giám sát của cơ quan có thẩm quyền.

Đánh giá cao các quy định mới này, TS Nguyễn Từ, Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội nhận định, Điều 25 của Luật đã đặt nền móng quan trọng cho việc triển khai sandbox.

Theo TS Nguyễn Từ, quy định này tạo điều kiện cho các công nghệ, sản phẩm, dịch vụ hoặc mô hình kinh doanh mang tính đổi mới sáng tạo được triển khai trong môi trường thực tế, nhưng trong một phạm vi giới hạn và dưới sự giám sát chặt chẽ của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Cách tiếp cận này góp phần khuyến khích tổ chức, cá nhân mạnh dạn đầu tư vào nghiên cứu và phát triển các giải pháp mới.

Đồng thời, quy định này cũng phù hợp và là sự thể chế hóa Văn kiện Đại hội XIII của Đảng “Xây dựng, hoàn thiện khung khổ pháp lý, thử nghiệm cơ chế, chính sách đặc thù để thúc đẩy quá trình chuyển đổi số, kinh tế số, phát triển các mô hình kinh tế mới, khởi nghiệp sáng tạo, cung cấp dịch vụ công, quản lý và bảo vệ môi trường” và “Cho phép thực hiện cơ chế thử nghiệm chính sách mới, thúc đẩy triển khai và ứng dụng công nghệ mới, đổi mới sáng tạo, mô hình kinh doanh mới”.

Dưới góc nhìn của cộng đồng đổi mới sáng tạo, ông Nguyễn Hoàng Việt, CEO Founder của Lectron - đơn vị cung ứng giải pháp thiết kế web và an ninh mạng chia sẻ từng chứng kiến không ít sản phẩm khởi nghiệp giàu tiềm năng bị "khai tử" ngay từ giai đoạn ý tưởng do gặp rào cản pháp lý.

Theo ông Việt, cơ chế sandbox chính là “tấm đệm an toàn” để những sáng tạo mới mẻ không còn bị kìm hãm bởi nỗi lo pháp lý ngay từ bước khởi đầu.

“Chúng tôi kỳ vọng Hà Nội sẽ không chỉ sandbox công nghệ, mà còn thử nghiệm cả mô hình quản lý sáng tạo ví dụ như tổ dân phố số, lớp học công nghệ cộng đồng, hay bệnh viện kết nối AI đều hoàn toàn có thể thử nếu có hành lang pháp lý linh hoạt”, ông Việt bày tỏ.

Tuy vậy, bên cạnh những vấn đề nêu trên, nhiều ý kiến nhấn mạnh, thành công của cơ chế sandbox và hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo không chỉ phụ thuộc vào thể chế, mà còn cần sự chung tay từ cộng đồng doanh nghiệp, các nhà khoa học, nhà đầu tư và cả người dân. Bởi lẽ, thể chế dù có cởi mở và tiến bộ đến đâu cũng khó phát huy hiệu quả nếu thiếu sự đồng hành từ doanh nghiệp - những người trực tiếp ứng dụng đổi mới sáng tạo vào thực tiễn; các nhà khoa học - nguồn cung tri thức và công nghệ; các nhà đầu tư và người dân. Sự liên kết chặt chẽ giữa các chủ thể này sẽ tạo nên một môi trường thử nghiệm năng động, thực tế và an toàn, từ đó thúc đẩy đổi mới sáng tạo một cách bền vững, hiệu quả.