Luật Xây dựng (sửa đổi): Cắt giảm thủ tục, số hóa quy trình cấp phép

Dự án Luật Xây dựng (sửa đổi) được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 được xem là một bước đi quan trọng nhằm cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý đầu tư xây dựng và đảm bảo tính đồng bộ với các luật có liên quan. Theo Tờ trình của Chính phủ, Dự thảo cơ bản kế thừa các chính sách của Luật hiện hành, đồng thời sửa đổi, bổ sung nhiều quy định nhằm khắc phục những vướng mắc, bất cập trong thực tiễn. Các nội dung được điều chỉnh tập trung vào quy định về loại, cấp công trình xây dựng; bảo hiểm trong hoạt động xây dựng; hợp tác quốc tế trong hoạt động đầu tư xây dựng; các hành vi bị nghiêm cấm; nội dung quản lý dự án đầu tư xây dựng, quản lý tiến độ thực hiện dự án đầu tư xây dựng; lưu trữ hồ sơ; thi công xây dựng; giám sát, nghiệm thu, bàn giao, bảo hành, bảo trì công trình xây dựng, xử lý sự cố công trình.

Đại diện Bộ Xây dựng cho biết, những sửa đổi lần này nhằm đổi mới phương thức quản lý đầu tư xây dựng, phân định rõ thẩm quyền và trách nhiệm giữa các chủ thể, đồng thời cắt giảm và đơn giản hóa đáng kể các thủ tục hành chính. Đây là nỗ lực nhằm tạo môi trường đầu tư xây dựng thông thoáng, thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân.

Với tinh thần đổi mới tư duy lập pháp, Dự thảo nhận được nhiều ý kiến đồng thuận. Song để các quy định sửa đổi thực sự đi vào cuộc sống, đáp ứng yêu cầu cải cách thể chế và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, nhiều chuyên gia cho rằng Dự thảo cần tiếp tục hoàn thiện ở một số nội dung trọng tâm. Các ý kiến tập trung vào việc giảm thiểu thủ tục hành chính, số hóa quy trình cấp phép... cũng như bảo đảm tính thống nhất giữa Luật Xây dựng và các luật có liên quan.

Góp ý hoàn thiện Dự thảo, PGS, TS Nguyễn Quốc Dũng, nguyên Giám đốc Học viện Chính trị khu vực II cho rằng, cần tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính trong lĩnh vực xây dựng, đặc biệt là thủ tục cấp phép.

“Nên xem xét bỏ hẳn quy định cấp giấy phép xây dựng. Nhà nước chỉ cần quản lý bằng quy hoạch – bao gồm vùng xây dựng, độ cao, thiết kế và phân vùng cụ thể – thay vì can thiệp bằng thủ tục hành chính rườm rà”, chuyên gia này nhấn mạnh.

Ông Dũng cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc nâng cao chất lượng thẩm định và giám sát công trình, tăng cường ứng dụng công nghệ trong quản lý chất lượng, đặc biệt đối với các công trình trọng điểm. Đồng thời, cần có quy định cụ thể về liên kết giữa quy hoạch xây dựng với quy hoạch đất đai, đô thị, làm rõ trách nhiệm phối hợp giữa các bộ ngành.

Cho ý kiến về Dự thảo, TS Nguyễn Vinh Huy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM nhận định, Dự thảo hiện chưa ghi nhận số hóa trong luật và chưa có cơ sở dữ liệu liên thông.

“Ngoài ra, các quy định liên quan đến xây dựng vẫn còn chồng chéo. Đối với quy định về cấp giấy phép xây dựng theo quy định hiện hành thì thời gian cấp giấy phép xây dựng giấy kéo dài. Chính vì thế, quy định sửa đổi cần quy định về cấp giấy phép xây dựng trực tuyến một số công trình”, TS Nguyễn Vinh Huy nhấn mạnh.

Liên quan đến việc cấp giấy phép xây dựng, Luật sư Lê Nết, Công ty Luật TNHH LNT & Partners đề nghị, không nên bỏ hoàn toàn giấy phép xây dựng mà nên đơn giản hóa thủ tục cấp phép; bổ sung cơ chế cấp phép trực tuyến, tự động đối với những dự án nhỏ.

Ngoài ra, Luật sư Lê Nết cũng đề xuất, sửa các quy định về cấp phép theo hướng giảm điều kiện cấp phép, áp dụng hậu kiểm thay vì tiền kiểm.

Bên cạnh những vấn đề, nhiều ý kiến cũng đề nghị, cơ quan soạn thảo phải bảo đảm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương lớn của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, Nghị quyết số 57 về phát triển khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo, cùng Nghị quyết số 68 về phát triển kinh tế tư nhân. Đồng thời tiếp tục rà soát đồng bộ giữa Luật Xây dựng và các văn bản pháp luật có liên quan như Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Chuyển giao công nghệ để bảo đảm sự thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Có thể thấy, việc sửa đổi Luật Xây dựng lần này được kỳ vọng không chỉ giúp giảm bớt gánh nặng thủ tục cho doanh nghiệp, mà còn nâng cao năng lực quản lý, giám sát của cơ quan nhà nước, góp phần phòng ngừa tiêu cực, lãng phí và nâng cao chất lượng công trình. Nếu được thông qua với các quy định thực sự khả thi, Luật Xây dựng (sửa đổi) sẽ là nền tảng pháp lý quan trọng để kiến tạo môi trường đầu tư minh bạch, hiện đại và an toàn hơn cho người dân và doanh nghiệp.