Gửi bình luận
Mỹ và Australia vừa cam kết chi tổng cộng 8,5 tỷ USD, trong đó có 3 tỷ USD trong vòng 6 tháng tới, để phát triển các dự án khoáng sản trọng yếu ưu tiên.
Các nhà khai thác khoáng sản tại Australia đã hoan nghênh thỏa thuận hợp tác trị giá hàng tỷ USD về khoáng sản trọng yếu giữa Australia và Mỹ. Tuy nhiên, theo các chuyên gia, nỗ lực nhằm giảm sự thống trị của Trung Quốc đối với nguồn nguyên liệu thô dùng trong công nghệ tiên tiến và thiết bị quốc phòng này sẽ là một chặng đường dài và gian nan.
Thỏa thuận được đàm phán trong nhiều tháng này ra đời trong bối cảnh Australia đang nỗ lực mở rộng vai trò là nhà cung cấp vật liệu cần thiết cho pin, chất bán dẫn và công nghệ năng lượng sạch. Trong khi đó, Mỹ đang gấp rút giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung đất hiếm và các vật liệu trọng yếu khác từ Trung Quốc.
Washington đã định hình thỏa thuận này là một bước tiến nhằm "đạt được ưu thế về khoáng sản trọng yếu và năng lượng".
Thậm chí, Tổng thống Mỹ Donald Trump còn phát biểu trước các phóng viên trong cuộc họp báo tại Nhà Trắng với Thủ tướng Australia Anthony Albanese: "Khoảng một năm nữa, các bạn sẽ có quá nhiều khoáng sản trọng yếu và đất hiếm đến mức không biết phải làm gì".
Thực tế và thách thức về thời gian
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định phải mất một thời gian dài hơn thì các nỗ lực này mới mang lại kết quả. Hiện tại, Trung Quốc chiếm khoảng 60% nguồn cung đất hiếm được khai thác và hơn 90% hoạt động chế biến cùng sản xuất nam châm đất hiếm trên toàn cầu.
Ông Dylan Kelly, nhà phân tích trưởng tại quỹ Terra Capital, cho biết việc thiết lập một tổ hợp khai thác và chế biến đất hiếm tích hợp sẽ mất ít nhất 10 năm và tiêu tốn tới hơn 2,5 tỷ đô la Australia (tương đương 1,6 tỷ USD).
Ông nhấn mạnh: "Ngay cả khi họ bắt đầu ngay ngày mai, thì cũng phải đợi đến năm 2035 với một khoản chi phí vốn khá lớn. Thỏa thuận này là một khởi đầu tốt và là bước đi cụ thể, nhưng nó sẽ không mang lại thành công bất ngờ chỉ sau một đêm."
Bà Olga Savina, nhà phân tích cấp cao về hàng hóa tại BMI, cho rằng Australia có vị thế tốt để gia tăng vai trò nhà cung cấp, nhưng bà cũng lưu ý rằng trong khi những nỗ lực phá vỡ sự thống trị của Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng, thì khó có khả năng Bắc Kinh sẽ bị nới lỏng sự kiểm soát trong ngắn hạn và trung hạn.
Các dự án tiên phong và vị thế chiến lược
Hai dự án ưu tiên đầu tiên được công bố là của nhà phát triển đất hiếm Arafura và Alcoa, một công ty Mỹ đang điều hành nhà máy lọc nhôm ở Tây Australia.
Alcoa, với sự hỗ trợ từ chính phủ Nhật Bản và Sojitz, đang tìm cách sản xuất tới 100 tấn gallium, một vật liệu quan trọng cho chip, hàng năm từ nhà máy lọc của mình. Alcoa dự kiến Australia và Mỹ sẽ thành lập một công ty chuyên trách chung để đầu tư vào dự án này cùng với Nhật Bản, đổi lại là quyền bao tiêu sản phẩm. Giám đốc điều hành William Oplinger cho biết dự án có thể sản xuất 10% lượng gallium toàn cầu. Hầu như toàn bộ gallium hiện nay đều đến từ Trung Quốc.
Ông Oplinger khẳng định: "Chúng tôi mong muốn là đơn vị đầu tiên tung ra thị trường gallium ngoài Trung Quốc vào năm 2026".
Trong khi đó, Arafura đang xây dựng một cơ sở tích hợp từ khai thác đến tách chiết đất hiếm ở Lãnh thổ phía Bắc của Australia. Chính phủ Australia đã công bố khoản đầu tư cổ phần lên tới 100 triệu USD cho công ty này, bổ sung vào các khoản vay được nhà nước bảo lãnh trước đó. Ngân hàng Xuất Nhập khẩu Hoa Kỳ (EXIM Bank) cũng đưa ra thư bày tỏ quan tâm không ràng buộc, bao gồm khoản đầu tư tiềm năng 300 triệu USD, với điều kiện Arafura bán đất hiếm cho các đối tác Mỹ.
Giám đốc điều hành Arafura, Darryl Cuzzubbo, tin rằng sự "hợp tác mang tính lịch sử" giữa Australia và Mỹ sẽ thu hút thêm nhiều nhà đầu tư và giúp các dự án được xây dựng nhanh hơn.
Chi phí và lợi ích kinh tế
EXIM cho biết họ đã cấp thư bày tỏ ý định cho 7 dự án của Australia, 6 dự án hợp tác với Cơ quan Tài chính Xuất khẩu Australia, với tổng vốn đầu tư tiềm năng là 2,2 tỷ USD. Các dự án đang được cân nhắc bao gồm các nhà phát triển graphite, magnesium và scandium, như Sunrise Energy Metals.
Giám đốc điều hành Sunrise, Sam Riggall, cho biết dự án trị giá 120 triệu đô la Australia của công ty ông có thể thay thế hoàn toàn nguồn cung từ Trung Quốc bằng cách sản xuất 60 tấn scandium oxide mỗi năm cho các khách hàng Mỹ (chẳng hạn như Bloom Energy cho pin nhiên liệu). Vật liệu này cũng được sử dụng trong hợp kim hàng không vũ trụ, in 3D và chip truyền thông không dây.
Ông Riggall nói: "Chúng ta cần đưa ra các chính sách tạo ra một sân chơi bình đẳng và khuyến khích các nguồn cung cấp và sản xuất mới cho thị trường phương Tây."
Thủ tướng Albanese mong muốn biến ngành khoáng sản trọng yếu của Australia thành "một trong những ngành lớn nhất thế giới" để nâng cao chuỗi giá trị của quốc gia.
Tuy nhiên, chi phí cao của Australia là một thách thức. Ngành công nghiệp nickel đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi các nhà sản xuất Indonesia có chi phí thấp hơn; việc chế biến lithium gặp khó khăn; và các hoạt động luyện kim tiêu tốn nhiều năng lượng cho đồng, nhôm và kẽm đã phải cần đến sự giải cứu.
Latrobe Magnesium, một ứng cử viên tiềm năng khác để nhận tài trợ EXIM, đang phát triển một nhà máy trình diễn công suất 1.000 tấn/năm tại bang Victoria, nơi chiết xuất kim loại magnesium từ tro xỉ than. Với việc Trung Quốc kiểm soát hơn 85% nguồn cung toàn cầu, Giám đốc điều hành David Paterson cho biết việc đảm bảo các thỏa thuận bao tiêu sản phẩm khá dễ dàng.
Tuy nhiên, trong khi công ty sẽ xây dựng nhà máy tiếp theo (công suất 10.000 tấn) ở Australia, thì các kế hoạch cho nhà máy 100.000 tấn có khả năng sẽ chuyển ra nước ngoài vì chi phí năng lượng và lao động, trong đó Malaysia là một ứng cử viên tiềm năng.
Ông Paterson bày tỏ sự hoài nghi về tham vọng chế biến của Australia: "Tôi không chắc liệu điều đó có xảy ra ở Australia hay không. Mỹ có chi phí năng lượng rẻ hơn chúng tôi rất nhiều."
