Ngành đường sắt “gặp khó” với quy định niên hạn

NGUYỄN GIANG• 16/01/2023 03:20

Đến 2025, ngành đường sắt sẽ thiếu trầm trọng đầu máy, toa xe do hết niên hạn. Theo dự kiến ngành đường sắt sẽ phải cần đến 8.000 tỉ đồng cho việc đầu tư thay thế…

>>“Lối đi mới” cho đường sắt

hihii

Đến 2025, ngành đường sắt sẽ thiếu trầm trọng đầu máy, toa xe do hết niên hạn. Ảnh minh họa

Thông tin trao đổi với báo chí, ông Đặng Sỹ Mạnh, Tổng giám đốc Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR) cho biết, doanh nghiệp đang căng thẳng vì sẽ thiếu đầu máy và toa xe trong những năm tới khi áp dụng quy định niên hạn. Bởi nghị định hướng dẫn thực thi Luật đường sắt chỉ cho phép kéo dài thời gian hoạt động của những đầu máy, toa xe đã hết niên hạn được hoạt động đến hết ngày 31/12/2023.

Nếu năm 2023 không xin được cơ chế tháo gỡ thì VNR sẽ rất khó khăn do thiếu phương tiện khi có khoảng 60 đầu máy và hơn 500 toa xe hết niên hạn. Để đầu tư số đầu máy, toa xe thay thế trong những năm tới cần khoảng 8.000 tỉ đồng, nhưng trong thời điểm này rất khó khăn về nguồn lực và gặp vướng mắc.

Hiện tại, vào mỗi dịp cao điểm như Tết và hè hằng năm, VNR phải dùng tới từ 216 - 240 đầu máy. Và nếu tính đến ngày 1/1/2025, số lượng đầu máy còn niên hạn chỉ là 202 chiếc thì ngay trong đầu năm 2025 toàn ngành đường sắt thiếu 38 đầu máy phục vụ vận tải, các năm tiếp theo số lượng đầu máy thiếu sẽ tiếp tục tăng lên.

Về toa xe, thống kê các năm qua, bình quân cần có 4.748 toa xe vận dụng mỗi ngày gồm cả toa xe khách và toa xe chở hàng. Và cũng theo quy định niên hạn, từ năm 2024, ngành đường sắt bắt đầu thiếu toa xe phục vụ vận tải và sẽ thiếu trầm trọng trong các năm tiếp theo.

>>Doanh nghiệp đường sắt “ngược dòng”

hiii

Để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, VNR đề nghị Chính phủ cho phép tạm dừng việc thực hiện niên hạn đối với phương tiện giao thông đường sắt. Ảnh minh họa

Báo cáo Bộ Giao thông vận tải, VNR cho biết, thực hiện cam kết của Việt Nam tại Hội nghị lần thứ 26 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hiệp Quốc về biến đổi khí hậu (COP26), đến năm 2050, Việt Nam chuyển đổi 100% đầu máy và toa xe phát điện cho đường sắt sử dụng nhiên liệu sạch, nhiên liệu tổng hợp (không phát thải khí nhà kính).

Như vậy, toàn bộ các đầu máy và toa xe đang có hiện tại của đường sắt Việt Nam sẽ phải dừng hoạt động và thay thế mới toàn bộ vào năm 2050. Nhưng việc chuyển đổi đầu máy, toa xe phát điện chạy diesel hiện nay bằng loại không phát thải carbon để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng "0" đến năm 2050 như cam kết là khá khó. Bởi ngay việc phát triển ngành đường sắt hiện nay cũng đang gặp khó, đó là chưa nói đến việc đầu tư chuyển đổi cả đoàn tàu sang sử dụng năng lượng thay thế như điện, hydrogen, pin...

Từ những lý do trên, các doanh nghiệp vận tải đường sắt chỉ có thể đầu tư phương tiện mới sử dụng các đoàn tàu chạy bằng điện. Thế nhưng điều này chỉ khả thi khi Nhà nước hoàn thành việc đầu tư xây dựng các tuyến đường sắt mới theo định hướng điện khí hóa.

Ngoài ra, do còn nhiều vướng mắc về tính pháp lý nên các doanh nghiệp vận tải đường sắt chưa thể xây dựng lộ trình, trình độ công nghệ sản xuất đầu máy toa xe để đầu tư phương tiện thay thế ở thời điểm hiện tại. Đó là chưa nói đến những khó khăn về nguồn vốn.

Kiến nghị thêm, VNR cho rằng, theo kinh nghiệm của các nước có đường sắt phát triển, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều không có quy định pháp luật về niên hạn đầu máy, toa xe. Thay vào đó, doanh nghiệp tự quy định đảm bảo an toàn phương tiện khi vận hành trên cơ sở khuyến nghị của nhà chế tạo và thực tế vận dụng, bảo dưỡng của doanh nghiệp.

Từ những trình bày trên, VNR khẩn thiết báo cáo Bộ Giao thông vận tải có ý kiến đề xuất Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét sửa Luật đường sắt 2017 theo hướng bỏ quy định về niên hạn sử dụng phương tiện giao thông đường sắt; giao Bộ Giao thông vận tải quy định việc kiểm tra chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với phương tiện giao thông đường sắt. Trong thời gian chờ sửa Luật đường sắt, để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh, VNR đề nghị Chính phủ cho phép tạm dừng việc thực hiện niên hạn đối với phương tiện giao thông đường sắt.