Thị trường ô tô tiềm năng, các doanh nghiệp thể hiện sự quyết tâm vươn lên làm chủ ngành công nghiệp ô tô. Vấn đề còn lại thuộc về chính sách.
Nhận định của Bộ Công Thương cho biết, thị trường ô tô Việt Nam 2025 tăng trưởng 12% so với 2024, đạt quy mô hơn 600.000 xe/năm. Với tốc độ tăng trưởng từ 12-14%/năm, tới năm 2030 quy mô thị trường ô tô sẽ đạt từ 1-1,1 triệu xe.
Theo thống kê của Cục Đăng kiểm Việt Nam, năm 2010, tỷ lệ sở hữu xe của người Việt là 18,7 xe/1.000 dân, năm 2024 là 68 xe/1.000 dân và dự kiến năm 2025, sẽ là 70-72 xe/1.000 dân. Nếu chỉ tính xe du lịch, năm 2020, tỷ lệ sở hữu xe là 23 xe/1.000 dân, năm 2024 là 34 xe/1.000 dân và dự kiến năm 2025 sẽ là 36-38 xe/1.000 người. Mức độ tăng trưởng tỷ lệ sở hữu xe/1.000 dân là 5-7%.
So với nhiều nước trong ASEAN, Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ sở hữu xe trên 1.000 dân ở mức thấp nhất. Hiện tại, tỷ lệ sở hữu xe tại Brunei là 805 - 997 xe/1.000 dân, Malaysia là 490 - 535 xe/1.000 dân, Thái Lan là 275 xe/1.000 dân, Indonesia là 82 - 99 xe/1.000 dân.
Trong khi đó, năm 2024, GDP bình quân theo đầu người của Việt Nam đạt 4.700 USD và năm 2025 ước tính sẽ đạt hơn 5.000 USD. Tới năm 2030, Việt Nam bước vào ngưỡng quốc gia có thu nhập trung bình cao với quy mô GDP khoảng 800 tỷ USD/năm và GDP bình quân theo đầu người khoảng 7.500 USD/năm.
Kinh tế phát triển mạnh mẽ cùng sự gia tăng tầng lớp trung lưu, sẽ thúc đẩy tiêu dùng tăng. Thị trường ô tô Việt Nam đang trên đà tăng trưởng mạnh mẽ. Tiềm năng trở thành thị trường tiêu thụ xe ô tô phát triển nhanh nhất châu Á.
Dung lượng thị trường ô tô Việt Nam tăng nhanh là yếu tố tiên quyết để hình thành chuỗi cung ứng nội địa, mở ra sự phát triển của ngành công nghiệp sản xuất thực sự với tỷ lệ nội địa hóa cao.
Tuy nhiên, xu hướng nhập khẩu đang tăng lên. Theo số liệu của Cục Hải quan, 10 tháng đầu năm 2025, Việt Nam đã chi ra 8,5 tỷ USD để nhập khẩu ô tô nguyên chiếc và linh kiện, tăng 23,8% so với cùng kỳ năm trước. Ước tính cả năm 2025 sẽ vượt 10 tỷ USD. Nếu sản xuất trong nước không đáp ứng được, quy mô thị trường ô tô càng tăng, sẽ càng phải nhập khẩu nhiều.
Trong dự thảo Chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô đến năm 2030, tầm nhìn năm 2045, Bộ Công Thương đặt ra mục tiêu: tổng sản lượng xe sản xuất và lắp ráp trong nước tăng trưởng bình quân hàng năm là 18-20%/năm, sản lượng đạt khoảng 600-700 nghìn xe/năm và chiếm khoảng 70% nhu cầu nội địa. Trong đó, ngành công nghiệp hỗ trợ ô tô sẽ sản xuất được những chi tiết quan trọng đủ khả năng cung ứng 55-60% nhu cầu sản xuất lắp ráp xe trong nước.
Theo bà Trương Thị Chí Bình, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, đây là mục tiêu rất cao, khiến nhiều người có thể hoài nghi. Trong quá khứ, nhiều mục tiêu quan trọng đề ra cho ngành ô tô đã không đạt được, đặc biệt là nội địa hóa và xuất khẩu.
Hiện tại, Việt Nam đã hình thành những doanh nghiệp lớn tiên phong, dẫn dắt toàn ngành như Công ty VinFast, Trường Hải, TC Motors… Nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng rất mong muốn gia nhập chuỗi cung ứng.
Thị trường tiềm năng, các doanh nghiệp thể hiện sự quyết tâm vươn lên làm chủ ngành công nghiệp ô tô, vấn đề còn lại thuộc về chính sách. Chuyên gia kinh tế Trần Đình Thiên cho rằng, ngành công nghiệp ô tô phát triển, đất nước sẽ được lợi. Đó là công nghệ cao, năng suất cao, giá trị gia tăng cao, đóng góp lớn vào GDP hàng năm và giúp Việt Nam đi ra thế giới. Nhìn vào lợi ích đó, Chính phủ phải có trách nhiệm hỗ trợ phát triển ngành công nghiệp này.
Hiện chính sách phát triển công nghiệp ô tô tại Việt Nam chưa đủ hấp dẫn, năng lực thực thi yếu kém. Các doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia chuỗi cung ứng sản xuất linh kiện, hầu hết không nhận được hỗ trợ gì.
Chính phủ sớm ban hành hệ thống chính sách phát triển ngành ô tô mang tầm nhìn dài hạn, thông qua các giải pháp hỗ trợ đủ mạnh, đảm bảo thực thi có hiệu quả. Tập trung vào hỗ trợ vốn tín dụng, thuế, mặt bằng sản xuất, đào tạo nguồn nhân lực và phát triển công nghệ… Đây là những yếu tố then chốt để nâng cao chuỗi giá trị nội địa, từ đó làm chủ ngành sản xuất này, đảm bảo thực hiện được mục tiêu đề ra.
