Nghệ An: Thuỷ điện xả lũ sai quy trình, người dân lãnh đủ?

Tại Nghệ An, hệ thống thủy điện trên lưu vực các sông được phân bổ dày đặc ở hầu hết các huyện miền núi, vùng cao. Các hồ, đập thủy điện được ví như những “quả bom nước”, khiến tính mạng của hàng vạn, hàng nghìn hộ dân bị đe dọa mỗi khi đến mùa mưa bão.

“Lũ kép”, gây thiệt hại nặng nề

Như Diễn đàn Doanh nghiệp đã đưa tin trước đó, đợt mưa lũ diễn ra vào những ngày cuối tháng 9/2023 vừa qua đã khiến cho huyện miền núi Quỳ Châu (Nghệ An) bị ngập lụt trên diện rộng, gây thiệt hại nặng nề...

Cụ thể, trong đợt mưa lũ nói trên đã khiến một người dân trên địa bàn huyện Quỳ Châu bị chết đuối. Cụ thể, vào lúc 12h30’ ngày 29/9, chính quyền địa phương và người dân đã tìm thấy thi thể của ông Lữ Văn Khuyên (SN 1952, trú tại bản Hoa Tiến 1, xã Châu Tiến) và phải thực hiện di dời hơn 5.000 người dân đến nơi an toàn.

>>Nhùng nhằng vướng mắc tại các dự án thuỷ điện ở Nghệ An

Không chỉ gây thiệt hại về người, huyện Quỳ Châu còn gánh chịu những thiệt hại nặng nề về tài sản. Theo đó, đợt mưa bão đã khiến cho 1.371 nhà/30 khối, bản trên toàn địa bàn bị ngập lụt; 1 nhà ở xã Châu Nga bị sập hoàn toàn. Các tuyến giao thông quan trọng bị chia cắt, sạt lở nghiêm trọng. Đơn cử như: Quốc lộ 48A với chiều dài khoảng 44 km bị chia cắt 8 điểm, Quốc lộ 48D có 8 điểm sạt lở hàng trăm khối đất đá, Tỉnh lộ 544 dài khoảng 34km có 3 điểm sạt lở tại dốc Bù Xen; Tuyến đường nối xã Châu Thuận đến xã Châu Hội bị sạt lở 3 điểm; nhiều tuyến đường chính khác của các xã bị sạt lở, chia cắt nhiều thôn, bản…

Bên cạnh đó, hầu hết các cầu tràn trên địa bàn huyện Quỳ Châu cũng bị ngập lụt hoàn toàn. Nhiều công trình thủy lợi bị sạt lở, cuốn trôi, hư hỏng như hồ chứa nước nhỏ Huôi Húng; Kè Minh Châu…

Cũng theo thống kê thiệt hại của UBND huyện Quỳ Châu, địa bàn bị đổ gãy 40 cột hạ thế, 5 cột trung thế; 3 trạm biến áp, 2 máy đóng ngắt điện từ xa bị ngập. Có 15 trạm BTS của Vinaphone, 7 trạm của mạng Viettel bị hư hỏng và mất sóng. 36/36 trường học phải nghỉ học; gần 15.000 học sinh phải nghỉ học do ảnh hưởng mưa lớn, trong đó có hơn 100 học sinh Trường THPT Quỳ Châu ở trọ nội trú, và trong các hộ dân bị mất hết sách, tư trang học tập; có 5 điểm trường và 4 trạm Y tế ở các xã Châu Tiến, Châu Thắng, Châu Hội, Châu Bình bị ngập sâu trong nước.

>>Nghệ An xin ý kiến Bộ Công Thương giải quyết tồn tại ở dự án thuỷ điện Bản Vẽ

Lũ lụt trên diện rộng cũng đã làm 850,48 ha lúa hè thu mùa, 123,29 ha hoa màu và 190,79 ha thủy sản bị thiệt hại; 234,45 ha cây trồng hàng năm bị ngập, gãy đổ; 776 con gia súc trâu, bò, lợn cùng 23.032 con gia cầm bị chết. Nhiều cơ quan, đơn vị và hộ dân bị thiệt hại về đồ điện tử, đồ gia dụng, ô tô, xe máy... Ước tính tổng thiệt hại toàn địa bàn huyện Quỳ Châu lên đến 177,331 tỷ đồng.

Ngay sau khi đợt mưa lũ trôi qua, UBND huyện Quỳ Châu đã xác định nguyên nhân dẫn đến thiệt hại là do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới từ ngày 26/9/2023 đến ngày 27/9/2023, đã xảy ra mưa to đến rất to, lượng mưa đo được trên 310mm, lũ trên thượng nguồn chảy về lớn; đồng thời các nhà máy như Nhạn Hạc, Châu Thắng, Nậm Pông đã xả lũ với lưu lượng 2000 - 2500 m3/s, gây ngập lụt diện rộng trên toàn địa bàn huyện.

Trên cơ sở đó, đầu tháng 10 vừa qua, UBND huyện Quỳ Châu đã có Báo cáo số 37/BC-UBND kiến nghị UBND tỉnh Nghệ An, các sở, ban, ngành cấp tỉnh xem xét sớm hỗ trợ kinh phí khắc phục thiệt hại; hỗ trợ 31 chiếc xuồng cứu hộ.

Đáng lưu ý, nội dung văn bản cũng nêu rõ việc đề nghị UBND tỉnh Nghệ An hỗ trợ, đánh giá nguyên nhân gây lũ lụt, trong đó xem xét quy trình “xả lũ” của các nhà máy thủy điện trong việc xả lũ ngày 27/9/2023 vừa qua...!

Nghi ngờ “xả lũ” sai quy trình?

Liên quan đến vấn đề nghi ngờ các nhà máy thủy điện “xả lũ” sai quy trình, mới đây ông Nguyễn Trường Thành - Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Nghệ An cho biết: Sở Công thương vừa ban hành quyết định thành lập Đoàn kiểm tra việc thực hiện Quy trình vận hành các hồ chứa thủy điện Châu Thắng, Nhạn Hạc.

Đoàn kiểm tra gồm các thành viên thuộc Sở Công thương, Chi cục Thủy lợi tỉnh Nghệ An. Trưởng đoàn kiểm tra là ông Trần Thanh Hải - Phó Giám đốc Sở Công thương Nghệ An. Nhiệm vụ, quyền hạn của đoàn kiểm tra là tổ chức kiểm tra việc thực hiện Quy trình vận hành liên hồ, quy trình vận hành đơn hồ đối với các chủ sở hữu đập, hồ chứa thủy điện Châu Thắng, Nhạn Hạc.

>>Phía sau thủy điện Suối Choang ở Nghệ An – Bài 2: Trăm khổ đổ đầu… dân bản

Cùng với đó, đoàn kiểm tra tỉnh sẽ xử lý vi phạm hoặc đề xuất phương án xử lý (nếu có) báo cáo UBND tỉnh, Giám đốc Sở Công Thương để được xem xét, giải quyết. Đối tượng kiểm tra là các chủ sở hữu đập, hồ chứa đập thủy điện Châu Thắng và Nhạn Hạc. Thời gian kiểm tra là 5 ngày, kể từ ngày ký ban hành quyết định. 

Được biết, hồ chứa thủy điện Châu Thắng do Công ty CP Prime Quế Phong làm chủ sở hữu; còn hồ chứa thủy điện Nhạn Hạc thì do Công ty CP Za Hưng làm chủ sở hữu.

Trước đó, vào lúc 23h42’ ngày 26/9, Công ty CP Prime Quế Phong phát hành Thông báo số 67/TB-PQP gửi đến các cơ quan chức năng, báo cáo vận hành xả lũ lúc 4h sáng ngày 27/9 với lưu lượng xả từ 76m3/s đến 450m3/s .

Thế nhưng, không hiểu tại sao đến 2h38’ ngày 27/9 lại có Thông báo số 68/TB-PQP nêu việc thủy điện Nhạn Hạc xả khẩn cấp nên thực hiện xả lúc 2h35’ với lưu lượng xả tăng lên đến 1200 m3/s. Đến 6h56’ ngày 27/9, lại tiếp tục có Thông báo số 69/TB-PQP dự kiến đến 8h30’ tăng mức xả lên đến 2500 m3/s về hạ du.

Còn với Công ty CP Za Hưng, vào ngày 27/9/2023, công ty này ra thông báo số 2709/2023/TB-NMNH về việc vận hành điều tiết hồ chứa Nhà máy Thủy điện Nhạn Hạc gửi đến các cơ quan chức năng có liên quan.

Theo phía công ty, do ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới từ tối ngày 26/9/2023 trên lưu vực hồ chứa thuỷ điện Nhạn Hạc có lúc mưa vừa, có lúc mưa to đến rất to. Lưu lượng nước về hồ thủy điện Nhạn Hạc đang tăng và dự báo tiếp tục tăng trong nhiều giờ tới làm mực nước hồ có nguy cơ vượt quá cao trình 312.0m. Công ty CP Za Hưng dự kiến xả tăng cường qua 2 của van tràn xả sâu lúc 5h30 ngày 27/09; tổng lưu lượng xả dự kiến từ 500 đến 1100 m3/s.