Nhân dân tệ điện tử (Kỳ I): Tham vọng bá chủ tài chính toàn cầu của Trung Quốc

Vị thế CNY vẫn kém xa USD

CNY là một trong nhiều loại tiền tệ được giao dịch bởi các ngân hàng và các tổ chức khác trong thị trường ngoại hối toàn cầu. Năm 2019, tổng giá trị giao dịch toàn cầu hàng ngày bằng CNY đạt hơn 285 tỷ USD. Mặc dù giá trị giao dịch này khá lớn, nhưng thực tế cho thấy con số này chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong tổng giá trị giao dịch của các loại tiền. Hơn nữa, tổng giá trị giao dịch hàng ngày trên toàn cầu bằng CNY vẫn thấp hơn nhiều so với tổng giá trị giao dịch toàn cầu hàng ngày bằng USD, khoảng hơn 5,8 nghìn tỷ mỗi ngày vào năm 2019, chiếm hơn 88% tổng các giao dịch ngoại hối toàn cầu.

Sự phổ biến của USD là một đặc điểm của nền kinh tế thế giới trong nhiều thập kỷ qua, bắt nguồn từ sự lớn mạnh về quy mô cùng sự ổn định tương đối của nền kinh tế Mỹ. Hầu hết chính phủ và các doanh nghiệp trên toàn thế giới coi USD là một kho lưu trữ giá trị an toàn và là trung gian được ưu tiên số một cho các giao dịch giữa các loại tiền tệ với nhau. Theo IMF, khoảng 58% tổng dự trữ ngoại hối trên thế giới bằng USD và khoảng 40% nợ của thế giới cũng được tính bằng USD.

Tham vọng quốc tế hoá CNY

Nhiều giả thiết khẳng định rằng Trung Quốc đã bắt đầu phát triển tiền điện tử kể từ năm 2014. Nhiều thứ đã thay đổi kể từ khi Facebook công bố kế hoạch ban đầu của họ về đồng Libra. Chính phủ Trung Quốc đã lấy đó làm động lực, trước hết để cạnh tranh với đồng USD trong thị trường thanh toán số và cuối cùng là thay đổi toàn bộ hệ thống tài chính toàn cầu.

Đầu tháng 5/2020, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) ra mắt đồng CNY điện tử. Về bản chất, CNY điện tử được hình thành trên nền tảng công nghệ mới đình đám được gọi là Blockchain. Một điểm khác biệt là blockchain CNY tiền điện tử được quản lý tập trung, chứ không theo mô hình phân tán. Loại tiền này không chỉ hoạt động trên blockchain mà sẽ được phát hành theo hai giai đoạn chính, đầu tiên từ PBoC, rồi đến các ngân hàng thương mại và tiếp tục được đưa vào lưu thông. Đặc biệt với CNY điện tử, hệ thống thanh toán có thể xử lý tới 300.000 giao dịch mỗi giây.

Có thể thấy Trung Quốc cũng coi tiền điện tử của mình là một phương tiện để chống lại các loại tiền số mới. Theo PBoC, một loại tiền số được phát hành trong nước, được chính phủ hỗ trợ và thể hiện bằng đơn vị tài khoản quốc gia, có thể giúp hạn chế vấn đề tiền tệ tư nhân và giảm rủi ro bất ổn tài chính. Theo kế hoạch của Trung Quốc, đồng CNY điện tử sẽ mở rộng đáng kể cơ sở hạ tầng tài chính sẵn có tại quốc gia này, đồng thời là một phương tiện trao đổi quốc tế nhằm cải thiện hiệu quả giao dịch và thanh toán xuyên biên giới.

Lý do căn bản đằng sau động thái này được nhận định là để bảo vệ chủ quyền ngoại hối của quốc gia này, cũng như để kích hoạt việc sử dụng đồng CNY trên toàn cầu, đưa CNY trở thành một đồng tiền quốc tế được dùng trong các giao dịch hàng ngày trên toàn thế giới. Đặc biệt, CNY điện tử hoàn toàn có thể được sử dụng trên các nền tảng như Tencent, WeChat và thậm chí không có kết nối internet.

Mục tiêu cuối cùng của chính phủ Trung Quốc khi tung ra đồng CNY điện tử là để quốc tế hóa đồng CNY thành công, qua đó sẽ tiến tới làm bá chủ tài chính toàn cầu. Điều này sẽ mang lại cho Trung Quốc nhiều lợi thế tương tự như Mỹ và một số quốc gia khác có đồng tiền mạnh, như chi phí vay thấp hơn, giảm rủi ro tỷ giá hối đoái... 

Kỳ II: Hàm ý chính sách đối với Việt Nam?