Nhiều "gã khổng lồ" tư vấn đứng trước nguy cơ thoái trào

Thời kỳ đỉnh cao đã qua?

Trong thập kỷ vừa qua, ngành tư vấn dường như đang trong giai đoạn đỉnh cao. Theo The Economist, chi phí tư vấn đã tăng vọt từ đại dịch Covid-19 khi khách hàng tăng tốc nỗ lực số hóa doanh nghiệp, đa dạng hóa chuỗi cung ứng và đáp ứng những lời kêu gọi ngày càng tăng nhằm củng cố các thông tin về môi trường, xã hội và quản trị (ESG).

>> Vốn đầu tư đổ vào năng lượng xanh ASEAN, cơ hội nào cho Việt Nam?

Những con số không nói dối. Doanh thu tư vấn của các công ty hàng đầu thế giới, như Bain, BCG hay McKinsey, cũng như “Big4” ngành kế toán (Deloitte, EY , kpmg và pwc ) đã tăng 20% vào năm 2021 và sau đó là 13% vào năm 2022. Tuy nhiên, kể từ đó, tốc độ tăng trưởng của 8 gã khổng lồ trong ngành này đã chững lại, giảm xuống còn khoảng 5% vào năm 2023, theo ước tính của Kennedy Research Reports.

Lý do của điều này, một phần bởi nhiều khách hàng đang vật lộn với lạm phát và bất ổn kinh tế buộc họ cắt giảm các dự án tư vấn tốn kém. Đồng thời, việc thị trường M&A im ắng hơn cũng dẫn đến nhu cầu hỗ trợ về thẩm định và hợp nhất công ty sụt giảm. Điều đó đã khiến chính các nhà tư vấn phải đau đầu trong bài toán kinh doanh của chính họ.

Trong thời kỳ thịnh vượng, các công ty tuyển dụng nhân viên ồ ạt để đáp ứng nhu cầu khách hàng. Doanh thu tại McKinsey tăng 1/3 kể từ năm 2019, nhưng số lượng nhân viên của họ tăng gấp đôi, lên 45.000 nhân viên. Tuy nhiên, giờ đây, tình trạng sa thải - thường hiếm khi xảy ra trong lĩnh vực tư vấn - đã trở nên phổ biến. Bộ tứ hàng đầu đều đang cắt giảm đội ngũ cố vấn của mình.

Năm ngoái, Accenture - công ty duy nhất trong số 8 công ty được niêm yết công khai - cho biết sẽ sa thải 19.000 nhân viên. Cuối tháng 3, doanh thu tư vấn trong quý đã giảm 3% so với cùng kỳ năm ngoái sau khi đi ngang trong quý trước. Dự báo tăng trưởng trong năm tới của công ty này cũng giảm sút, khiến giá cổ phiếu giảm 9%.

>> AI toàn cầu lên "cơn sốt", cơ hội nào cho các nước nhỏ?

Những rào cản cho sự phục hồi

Theo các nhà quan sát, khả năng phục hồi của ngành tư vấn đang bị cản trở bởi 3 điều. Đầu tiên là địa chính trị.

The Economist phân tích, các công ty tư vấn hàng đầu đều có trụ sở ở Mỹ hoặc Châu Âu, điều đó đang khiến phức tạp hơn quan hệ Trung Quốc – phương Tây.

Sáng kiến Đô thị Trung Quốc - một tổ chức tư vấn do McKinsey đồng sáng lập – được cho đã đưa ra lời khuyên giúp chính phủ Trung Quốc hình thành kế hoạch “Sản xuất tại Trung Quốc 2025” từ năm 2015. Trong đó, nó hướng dẫn cách thức Trung Quốc giảm sự phụ thuộc của nền kinh tế vào nước ngoài, hay đưa Trung Quốc đi đầu trong các lĩnh vực từ xe điện đến AI.

Mặc dù McKinsey phủ nhận việc họ viết báo cáo, nhưng một số nhà lập pháp Mỹ đã kêu gọi cấm công ty này tham gia các hợp đồng của chính phủ Mỹ. Trước đó, trong 12 tháng tính đến tháng 9 năm 2023, chính phủ liên bang đã trả cho McKinsey hơn 100 triệu USD tiền phí.

Giờ đây, Trung Quốc cũng đang bắt đầu đẩy các công ty tư vấn nước ngoài ra khỏi biên giới. Năm 2023, công ty luật Dentons đã hủy bỏ mối quan hệ hợp tác với đối tác Trung Quốc do các quy định mới về an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu.

Ngoài ra, nhân viên của Bain tại Thượng Hải cũng bị chính quyền Trung Quốc thẩm vấn vào năm ngoái mà không rõ lý do. Vào ngày 22 tháng 3, có thông tin cho rằng chính phủ Trung Quốc đang xem xét kỹ lưỡng công việc kiểm toán của PWC tại Evergrande.

Vào tháng 2, các ông chủ của BCG, McKinsey và Teneo đã bị đưa ra trước Ủy ban Quốc hội Mỹ sau khi không cung cấp thông tin chi tiết về công việc của họ cho Quỹ đầu tư công của Saudi Arabia. Ủy ban đang điều tra những nỗ lực của Saudi Arabia trong việc xây dựng “quyền lực mềm” ở Mỹ, nhưng McKinsey và BCG nói rằng nhân viên của họ ở Saudi Arabia có thể bị bỏ tù nếu các công ty tiết lộ những gì họ đã làm cho khách hàng của mình.

Thử thách thứ ba và khó khăn nhất đối với 8 "gã khổng lồ" là thay đổi công nghệ. Trong nhiều năm, khách hàng đã tìm kiếm sự giúp đỡ của họ để hiện đại hóa các hệ thống cũ kỹ. Nhưng giờ đây, The Economist chỉ ra bản thân các nhà tư vấn cũng ngày càng phải vật lộn với sự gián đoạn kỹ thuật số.

Xu hướng các nhà giao dịch chuyển sang sử dụng các công cụ phần mềm và nhà cung cấp dữ liệu thay vì các nhà tư vấn đắt tiền cho một số phân tích cần thiết để đánh giá là lý do. Các nhiệm vụ khác mà đội ngũ chuyên gia tư vấn từng phải mất hàng giờ để thực hiện, chẳng hạn như tổng hợp và phân loại dữ liệu về thói quen chi tiêu của công ty, giờ đây có thể được thực hiện chỉ bằng một nút nhấn.

Dù vậy, những gã khổng lồ này không ngồi yên. Bain đã thiết kế lại cách thức thẩm định các công ty, kết hợp các công cụ tiện lợi như chương trình quét web.

AI cũng là chủ đích đầu tư của các ông lớn trong ngành. Tháng 8 năm ngoái, McKinsey đã ra mắt Lilli, một Bot giống Chat GPT được đào tạo để các nhà tư vấn có thể sử dụng để tăng tốc công việc của họ. Hay Manny Maceda, đối tác quản lý của Bain, cho rằng những Bot này sẽ giải phóng thời gian để các nhà tư vấn hiểu rõ hơn về “thực tế tổ chức ” của khách hàng.