NHNN: Giảm lãi suất điều hành, định hướng giảm lãi vay

>> Áp lực của thị trường tài chính: Trái phiếu doanh nghiệp, lãi suất và SVB

Ngay sau thông báo về các Quyết định giảm lãi suất điều hành có hiệu lực từ hôm nay, Ngân hàng Nhà nước đã chia sẻ chi tiết hơn về các Quyết định này. 

Cụ thể, cơ quan điều hành tiền tệ phân tích bối cảnh vĩ mô trong và ngoài nước với các diễn biến có tác động/ dẫn đến quyết định điều chỉnh lãi suất điều hành.

Theo NHNN, kinh tế toàn cầu phục hồi chậm, tiềm ẩn nguy cơ suy thoái, xung đột Nga-Ukraine tiếp tục kéo dài. Kinh tế thế giới tăng trưởng chậm lại với nhiều bất trắc, lạm phát dù đã có dấu hiệu hạ nhiệt và qua đỉnh nhưng vẫn tiếp tục duy trì ở mức cao tại nhiều nền kinh tế. Các tổ chức quốc tế dự báo tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2023: IMF (01/2023): 2,9%; WB (01/2023): 1,7%; trong khi dự báo lạm phát được điều chỉnh tăng: IMF (01/2023): 6,6% (trước đó dự báo 6,5%) và 4,3% năm 2024 (trước đó là 4,1%).

Trong nước, NHNN nhận định kinh tế gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là hoạt động xuất khẩu do cầu thế giới chậm lại, các vấn đề tồn tại của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản chưa thể sớm giải quyết. Một số chỉ số kinh tế giảm so với cùng kỳ như sản xuất công nghiệp, xuất nhập khẩu, giải ngân FDI, khiến nhu cầu tín dụng của nền kinh tế tăng chậm. Một số tổ chức dự báo tăng trưởng GDP năm 2023 là 5,8-7,2%. Lạm phát tiếp tục duy trì ở mức cao nhưng đã có xu hướng chậm lại trong 2 tháng đầu năm, lạm phát CPI so với cùng kỳ tháng 1 và 2 giảm từ 4,89% xuống 4,31%, bình quân là 4,6%; lạm phát cơ bản từ 5,21% xuống 4,96%, bình quân 5,08%. Năm 2023, các tổ chức quốc tế dự báo lạm phát bình quân khoảng 3,0-5,5%.

Đây là những vấn đề xảy ra thực tế và cho thấy rằng, những khó khăn của nền kinh tế đã được các nhà quản lý nhận diện đúng, trong nỗ lực đảm bảo điều hành chính sách sao cho thị trường tiền tệ ổn định, thanh khoản hệ thống TCTD dồi dào, đáp ứng nhu cầu thanh toán, chi trả của nền kinh tế.

>> Từ ngày mai 15/3, NHNN chính thức giảm lãi suất điều hành

Theo NHNN, thị trường ngoại tệ ổn định, thanh khoản thị trường thông suốt, các nhu cầu ngoại tệ hợp pháp được đáp ứng đầy đủ. Từ tháng 01/2023, NHNN đã mua được ngoại tệ từ các TCTD bổ sung dự trữ ngoại hối nhà nước và đưa lượng tiền lớn VND vào lưu thông. Ngày 13/3/2023, tỷ giá trung tâm ở mức 23.638 VND/USD, tăng khoảng 0,1% so với cuối năm 2022; tỷ giá giao dịch bình quân trên thị trường liên ngân hàng khoảng 23.555 VND/USD, giảm 0,1% so với cuối năm 2022; tỷ giá niêm yết mua/bán của NHTMCP Ngoại thương ở mức 23.400/23.740VND/USD, tương đương mức cuối năm 2022.

Tỷ giá ổn định là một trong những yếu tố thuận lợi để cơ quan quản lý có thể cân nhắc về vấn đề hạ lãi suất, khác hẳn với bối cảnh trước đây của nửa cuối năm 2022, khi tỷ giá tăng cao, NHNN đã phải liên tục bán ra dự trữ ngoại hối để can thiệp cung cho thị trường và đồng phải bắt buộc 2 lần tăng lãi suất điều hành.

Song song, NHNN đã triển khai các giải pháp đồng bộ để ổn định mặt bằng lãi suất, phấn đấu giảm lãi suất cho vay nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân. Đồng thời khác với các năm gần nhất cấp chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng "nhỏ giọt" theo quý nhằm bám sát các biến chuyển của thị trường, trong đầu năm 2023 NHNN đã sớm thông báo chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng cho từng TCTD với mục tiêu tăng trưởng tín dụng toàn hệ thống năm 2023 khoảng 14-15%, có điều chỉnh phù hợp với diễn biến, tình hình thực tế. Tính đến 9/3/2023, huy động vốn của hệ thống TCTD tăng 0,45% và tín dụng toàn hệ thống tăng 1,12% so với cuối năm 2022.

Theo đó, NHNN cho việc điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành là giải pháp linh hoạt, phù hợp với điều kiện thị trường hiện nay để thực hiện mục tiêu phục hồi tăng trưởng kinh tế của Quốc hội và Chính phủ, qua đó định hướng giảm mặt bằng lãi suất thị trường, góp phần tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp và nền kinh tế. Đồng thời, việc điều chỉnh giảm trần lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa bằng VND đối với các lĩnh vực ưu tiên xuống 5,0%/năm tạo điều kiện để doanh nghiệp và người dân tiếp cận vốn vay với chi phí thấp hơn trong các lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ.

"Việc giảm lãi suất điều hành là bước đi quan trọng, định hướng cho xu hướng giảm lãi suất của thị trường trong thời gian tới, qua đó định hướng TCTD giảm lãi suất cho vay, đồng hành cùng doanh nghiệp và người dân góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế", NHNN nêu rõ.

"Nghiêm cấm TCTD thực hiện các biện pháp kỹ thuật để lách vượt trần lãi suất huy động, nghiêm cấm cạnh tranh không lành mạnh trong huy động vốn; theo dõi các trường hợp TCTD tiếp tục tăng lãi suất và có biện pháp xử lý đối với các TCTD này" - Ngân hàng Nhà nước

Mặc dù vậy, cơ quan quản lý thị trường không chủ quan với áp lực lạm phát gia tăng trong bối cảnh lạm phát 2 tháng đầu năm 2023 đã tăng sát mức mục tiêu 4,5% ngay từ đầu năm 2023; lạm phát toàn cầu được dự báo tiếp tục duy trì ở mức cao; các NHTW lớn tiếp tục tiến trình thắt chặt chính sách tiền tệ, điều chỉnh tăng và neo giữ lãi suất ở mức cao, đặc biệt là động thái của Fed trong cuộc họp tới đây (ngày 21-22/3/2023) trước mức độ ảnh hưởng của sự kiện Ngân hàng Silicon Valley Bank (SVB) phá sản tại Mỹ.

"Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu và trong nước còn nhiều bất trắc, NHNN sẽ theo dõi sát diễn biến thị trường trong và ngoài nước để tiếp tục điều chỉnh các mức lãi suất điều hành qua đó góp phần thực hiện chủ trương giảm lãi suất cho vay đối với nền kinh tế của Quốc Hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ khi điều kiện thị trường thuận lợi. Đồng thời, NHNN tiếp tục theo dõi sát diễn biến tiền tệ trong nước, quốc tế, dự báo lạm phát và lãi suất thị trường để tiếp tục chỉ đạo các TCTD có các giải pháp tiết giảm chi phí để ổn định mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh", NHNN thông báo.

Sự thận trọng của các nhà quản lý trong một mặt, điều chỉnh hạ lãi suất điều hành, bật tín hiệu nới lỏng tiền tệ; mặt khác, tiếp tục theo dõi các biến số vĩ mô toàn cầu đang chuyển động ngày càng phức tạp, được giới chuyên môn đánh giá là cần thiết. "Cơ quan quản lý, điều hành tiền tệ khó có thể lỏng tay trong bối cảnh các NHTW lớn, cụ thể Fed, vẫn có thể tăng lãi suất cơ bản lên cao hơn mức thị trường kỳ vọng để ứng phó lạm phát - tuy rằng xác suất này đang thấp đi khi CPI tháng 2 của Mỹ vừa cập nhật dữ liệu tăng thấp hơn dưới 6%; bên cạnh đó là chỉ số DXY vẫn luôn có phục hồi tạo nên những biến động mất giá của các đồng tiền còn neo với đồng bạc xanh", một chuyên gia đánh giá.

Theo ông Hoàng Huy, CFA thuộc MSVN, động thái hạ lãi suất của NHNN cho thấy cơ quan này luôn sẵn sàng hỗ trợ nền kinh tế và động thái này đến sớm hơn kỳ vọng về tốc độ nói chung, nhưng phù hợp với dự báo về lãi suất cơ bản (tức là tiền gửi có kỳ hạn dưới 6 tháng). 

"Lạm phát giảm và thị trường ngoại hối ổn định đang hỗ trợ Chính phủ Việt Nam chấm dứt chính sách tiền tệ thắt chặt, phù hợp với dự báo của chúng tôi (bắt đầu từ bán niên 2023 hoặc có thể sớm hơn một chút). Tuy nhiên, do các tác động tiêu cực của các doanh nghiệp vi phạm nghĩa vụ nợ trái phiếu, cùng với khó khăn chung của thị trường lẫn mức so sánh cao của năm ngoái, tác động từ cả sự suy giảm doanh thu và lãi suất cao, chúng tôi vẫn duy trì quan điểm thận trọng trong bán niên đầu 2023", ông Hoàng Huy phân tích.

Cũng theo các nhà phân tích của MSVN, điều quan trọng cần theo dõi để nhìn nhận việc cắt giảm lãi suất thực chất hơn (liên quan đến mặt bằng lãi suất huy động, và do đó là lãi suất cho vay), cụ thể: Thứ nhất, diễn biến lạm phát ở Việt Nam (nhấn mạnh mức độ quan trọng); Thứ 2, Fed tăng lãi suất (trung bình, chỉ khi họ cắt giảm lãi suất hoặc dừng tăng lãi suất ngay trong tháng 5 và tháng 6).

"Những diễn biến gần đây củng cố niềm tin của chúng tôi rằng lãi suất có dư địa để thực giảm mạnh hơn và có tác động mạnh mẽ trong nửa cuối năm 2023... sớm nhất có thể là cuối tháng 4. Chúng ta cần theo dõi kỹ các số liệu vĩ mô quý 1/2023 và kết quả kinh doanh của doanh nghiệp trong quý này", MSVN đánh giá.