Hạ viện về tay Dân chủ, Chính phủ Mỹ "đóng" đến bao giờ?

Hôm nay (3/1) Đảng Dân chủ chính thức tiếp quản Hạ viện, làn sóng chống Trump sẽ được phát động, nước Mỹ đang rối ren khi Chính phủ vẫn chưa mở cửa trở lại do bất đồng tài chính.

Câu chuyện bức tường và việc Chính phủ Mỹ đóng cửa “2 năm”

Lần đóng cửa chính phủ này xuất phát từ đòi hỏi của Tổng thống Donald Trump về việc cấp ngân sách 5 tỉ USD tiền thuế của người dân để xây dựng bức tường biên giới phía Nam với Mexico.

Tuy nhiên, Thượng viện Mỹ đã từ chối thông qua khoản ngân sách này, trong đó toàn bộ thành viên thuộc đảng Dân chủ và một số đảng viên Cộng hòa khăng khăng nói rằng họ chỉ tán đồng chưa đầy phân nửa trong số đó, tức khoảng 1,3-1,6 tỉ dành cho cả an ninh biên giới và hỗ trợ thảm họa.

Trong khi các phụ tá đang tích cực làm việc phía sau hậu trường tại đồi Capitol, ông Trump cũng không xuất hiện nhưng dùng Twitter để công kích phe Dân chủ.

Ông chủ Nhà Trắng phê phán các thành viên Dân chủ đã “cản trở bức tường thật sự cần thiết” và rằng phe Dân chủ “không để cho Donald Trump và phe Cộng hòa giành phần thắng”.

Trong chuyến thăm bất ngờ đến Iraq hôm 26-12, Tổng thống Trump cũng đã lên án các thành viên đảng Dân chủ về việc phe này đã chống lại yêu cầu cấp ngân sách xây tường của ông, đồng thời khẳng định việc ngăn chặn khủng bố xâm nhập lãnh thổ Mỹ là một phần trong chiến lược an ninh nội địa bao quát hơn.

Trước đó, khi được hỏi liệu ông có sẵn sàng thương thảo một khoản ngân sách dưới 5 tỉ USD, ông nói đó là “vấn đề phức tạp” và rằng cá nhân ông “muốn nó tăng thêm”.

Việc chính phủ Mỹ ngừng hoạt động đã ảnh hưởng đến 9 trong số 15 cơ quan liên bang cũng như hàng chục cơ quan khác và hàng trăm ngàn công nhân Mỹ. Những ảnh hưởng từ việc này đang ngày càng trở nên rõ ràng.

Những nỗ lực của hai bên để sớm mở cửa lại Chính phủ

Ngay sau khi bước qua năm mới, cả Tổng thống Donald Trump và Đảng Dân chủ đều phát đi những tín hiệu tích cực nhằm sớm chấm dứt tình trạng hiện nay.

Cụ thể, Tổng thống Donald Trump đã mời các lãnh đạo quốc hội từ lưỡng đảng tham gia một cuộc họp ngắn của Nhà Trắng về an ninh biên giới hôm 2/1.

Đây là dấu hiệu đầu tiên cho thấy khả năng có thể phá vỡ những bế tắc hiện tại - nguyên nhân khiến chính phủ Mỹ đóng cửa một phần trong 11 ngày qua. Các trợ lý Quốc hội Mỹ cho biết đề nghị đã được mở rộng cho 8 nhà lãnh đạo cao nhất của cả hai đảng trong Hạ viện và Thượng viện mới triệu tập và sẽ bao gồm một cuộc họp ngắn với các quan chức An ninh Nội địa.

Trong một đoạn tweet đăng tải ngày đầu tiên của năm mới, Tổng thống Trump nói: “An ninh biên giới và những điều liên quan tới “bức tường” không phải là điều mà bà Nancy Pelosi muốn đối diện khi bắt đầu nhiệm kỳ với tư cách là người phát ngôn! Chúng ta hãy thỏa thuận nhé?”.

Dòng Tweet của ông Trump cho thấy sự thay đổi so với những bình luận trước đó khi khăng khăng yêu cầu 5 tỷ USD để xây một bức tường hoặc rào cản ở biên giới Mexico của Mỹ, điều khiến Quốc hội Mỹ bế tắc trong kế hoạch chi tiêu và dẫn đến việc đóng cửa một phần chính phủ.

Trong một diễn biến liên quan, phe Dân chủ trong Hạ viện Mỹ dự định sẽ bỏ phiếu vào ngày 3/1 về một gói cấp ngân sách để chấm dứt 10 ngày đóng cửa chính phủ một phần nhưng không cấp khoản tiền 5 tỷ đô la mà Tổng thống Donald Trump đòi để xây bức tường biên giới với Mexico.

Đảng Dân chủ sẽ chính thức nắm quyền kiểm soát Hạ viện từ phía Đảng Cộng hòa vào ngày 3/1 sau khi giành được đa số ghế tại cuộc bầu cử giữa kỳ hồi tháng 11. Do đó, cuộc bỏ phiếu này sẽ là màn đối đầu giữa Đảng Dân chủ và những đồng minh Cộng hòa của ông Trump để giải quyết một vấn đề ông Trump rất coi trọng kể từ khi ông lên nắm quyền hồi đầu năm 2017.

Gói ngân sách của Đảng Dân chủ gồm hai phần, sẽ bao gồm một dự luật giúp cấp ngân quỹ cho Bộ An ninh Nội địa ở mức độ hiện nay cho đến ngày 8/2 cùng với 1,3 tỷ đô la chi cho an ninh biên giới cũng như những biện pháp cấp ngân sách cho các cơ quan liên bang khác bị đóng cửa cho đến ngày 30/9, tức kết thúc năm tài chính hiện tại, các trợ lý của Đảng Dân chủ tại Quốc hội cho biết hôm 31/12.

Phe Dân chủ hy vọng rằng cách cấp ngân sách chia làm hai phần này có thể sẽ đưa Trump và các đồng minh Cộng hòa của ông vào tình huống khó khăn. Nếu họ bác bỏ dự luận cấp ngân sách cho các cơ quan không liên hệ gì với an ninh biên giới thì Đảng Cộng hòa sẽ bị xem là đang nắm giữ các cơ quan liên bang này cùng với gần 800.000 nhân viên bị ảnh hưởng làm con tin cho bức tường biên giới của ông Trump.

Phần ngân sách dành cho Bộ An ninh Nội địa, cơ quan phụ trách an ninh biên giới, trong gói ngân sách của Đảng Dân chủ dựa trên một biện pháp Thượng viện đã thông qua với sự ủng hộ phi đảng phái

Và, nếu được Hạ viện phê chuẩn, gói dự luật ngân sách chính phủ này sẽ được chuyển sang Thượng viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát. Triển vọng của nó tại Thượng viện đang có vẻ không được hứa hẹn mặc dù sự thất thường của ông Trump khiến khó có thể đoán định được màn đối đầu xung quanh vấn đề này như thế nào.

Một số nhà phân tích chính sách lạc quan rằng việc đóng cửa chính phủ sẽ sớm kết thúc.

Một trợ lý cao cấp của Đảng Dân chủ nói với điều kiện giấu tên rằng phe Dân chủ trong Thượng viện ủng hộ dự luật mới của Hạ viện và rằng lãnh đạo phe Dân chủ tại Thượng viện, ông Chuck Schumer, đã liên tục liên lạc với bà Pelosi về vấn đề này.

Thượng nghị sỹ Cộng hòa Lindsey Graham, một đồng minh của ông Trump, đã gặp ông hôm 30/12 và nói với các phóng viên sau đó rằng ông lạc quan rằng Đảng Dân chủ, Cộng hòa và Tổng thống Trump sẽ đạt được thỏa thuận chấm dứt đóng cửa chính phủ mà trong đó có cấp tiền cho bức tường và cấp quy chế pháp lý cho di dân bất hợp pháp.

Tuy nhiên ông Graham cũng nói rằng sẽ không bao giờ có thỏa thuận chi tiêu của chính phủ mà không có tiền xây bức tường hay hàng rào ở biên giới phía Nam.

 Và trong bối cảnh đó, dù rằng những tín hiệu tích cực đã được cả hai bên phát đi, nhưng còn quá sớm để biết được rằng mèo nào sẽ cắn mỉu nào, và rằng bên nào sẽ chịu xuống nước để sớm chấm dứt cảnh “đóng cửa tắt đèn” hiện nay.