Onsen Việt - Giấc mơ "chuẩn Nhật" và nỗi lo phai nhạt giá trị cốt lõi

Hàng loạt dự án tỷ đô ra đời, với những cái tên đình đám như Yoko Onsen Quang Hanh (Quảng Ninh), Wyndham Lynn Times Thanh Thủy (Phú Thọ), hay Serena Resort Kim Bôi (Hòa Bình),... đã biến Onsen từ một khái niệm xa lạ trở thành một xu hướng đầu tư và trải nghiệm thời thượng.

Thế nhưng, đằng sau sự hào nhoáng của các khu nghỉ dưỡng được gắn mác ‘chuẩn Nhật’, một câu hỏi lớn đặt ra: Liệu chúng ta có thực sự mang được ‘linh hồn’ của Onsen Nhật về Việt Nam không, hay chỉ đang xây dựng những phiên bản ‘hồ bơi nước nóng’ đắt tiền và làm phai nhạt đi di sản văn hóa hàng nghìn năm của Nhật Bản?

Cốt lõi của Onsen: Nghệ thuật trị liệu từ khoáng chất

Chúng ta quay về với giá trị nguyên bản: Tại Nhật, Onsen không chỉ là tắm, mà đó là nghệ thuật thanh lọc cơ thể và tâm trí, một triết lý sống tôn trọng tự nhiên. Theo các tài liệu lịch sử, từ thời Jōmon (hơn 10.000 năm trước), người Nhật đã biết dùng nước khoáng nóng để chữa lành vết thương và phục hồi năng lượng. Giá trị cốt lõi và đắt giá nhất của Onsen nằm ở lượng vi khoáng có trong nguồn nước. Mỗi nguồn khoáng với thành phần khác nhau sẽ mang lại những công dụng trị liệu riêng biệt, từ giảm đau xương khớp, làm đẹp da, cho đến hỗ trợ tuần hoàn máu. Chính vì vậy, toàn bộ công nghệ vận hành hệ thống Onsen chuẩn Nhật đều xoay quanh một mục tiêu tối thượng: Bảo toàn và phát huy giá trị của nguồn khoáng.

Những "lệch chuẩn" đáng tiếc và cái giá của sự nhầm lẫn

Tuy nhiên, khi du nhập vào Việt Nam, triết lý này dường như đang bị nhiều đơn vị hiểu sai hoặc cố tình đơn giản hóa. Sai lầm phổ biến và tai hại nhất chính là việc áp dụng máy móc công nghệ của hồ bơi cho bể Onsen khoáng nóng.

Chia sẻ về vấn đề này, ông Trần Phụng Hiệp, giám đốc Công Ty Kỹ Thuật Môi Trường Trần – Đông A, một doanh nghiệp có kinh nghiệm lâu năm về tư vấn và thiết kế, từng thực hiện nhiều dự án Onsen và tắm bùn khoáng tại Việt Nam cho biết: "Nhiều chủ đầu tư vì muốn tiết kiệm hoặc do được tư vấn sai, đã sử dụng hệ thống lọc tuần hoàn và nạp hóa chất khử trùng (chlorine) tự động. Đây là hành động 'tự sát' đối với Onsen. Chlorine sẽ oxy hóa và phá hủy gần như toàn bộ vi khoáng quý giá. Nước có thể trong vắt về mặt vật lý và được tiệt trùng, nhưng về mặt trị liệu, nó đã trở thành 'nước chết', không khác gì nước hồ bơi, thậm chí còn gây hại cho da và hệ hô hấp."

Bên cạnh đó, một vài ‘sáng tạo’ bất hợp lý khác cũng đang âm thầm làm biến dạng giá trị nguyên bản của Onsen Nhật:

Sục khí CO₂ để tạo bọt: Việc làm này nghe có vẻ hấp dẫn và mang lại cảm giác ‘Spa’, nhưng thực chất làm giảm độ pH của nước, khiến nước có tính axit, không chỉ ăn mòn thiết bị mà còn trung hòa các khoáng chất có lợi.

Thiết kế manh mún và không tối ưu: Thay vì xây dựng hệ thống điều khiển trung tâm, việc lắp đặt riêng lẻ từng cụm máy bơm, lọc, gia nhiệt cho mỗi bồn nhỏ đang gây ra sự lãng phí khủng khiếp về chi phí đầu tư và năng lượng vận hành.

Vận hành hời hợt và không theo tiêu chuẩn Onsen Nhật Bản: Việc thiếu quy trình giám sát chất lượng nước, bỏ qua các chỉ số: pH, nồng độ khoáng,... đang biến trải nghiệm Onsen Nhật Bản thành một ‘bồn tắm nước ấm’ đơn thuần, thậm chí có hại cho sức khỏe.

Để giấc mơ Onsen không trở thành "bong bóng"

Onsen là một mỏ vàng, do đó đòi hỏi sự đầu tư có chiều sâu cả về trí tuệ lẫn văn hóa, chứ không phải chỉ mỗi tài chính của Chủ Đầu Tư. Sự thành công của mô hình tiên phong như Yoko Onsen Quang Hanh đã chứng minh sức hút khổng lồ của Onsen khi được đầu tư bài bản. Nếu các Chủ Đầu Tư tiếp tục lựa chọn những đối tác tư vấn thiết kế với tư duy ‘hồ bơi’ và không theo chuẩn Onsen Nhật, nguy cơ thương hiệu Onsen tại Việt Nam sẽ bị biến tướng và trở thành một khái niệm ‘sang chảnh rỗng tuếch’ là điều có thể thấy trước. Khách hàng ngày càng thông thái, họ tìm đến Onsen nguyên bản để trị liệu và trải nghiệm, và họ sẽ nhanh chóng nhận ra đâu là giá trị thật, đâu chỉ là một bản sao lỗi.

Một bản vẽ thiết kế đẹp có thể gây ấn tượng ban đầu, nhưng chính công nghệ lõi cùng quy trình vận hành chuẩn mực mới là thứ giữ chân khách hàng và quyết định sự sống còn của thương hiệu. Trước khi đặt bút ký, các Chủ Đầu Tư cần một đối tác không chỉ biết thiết kế, mà phải thực sự am hiểu về Onsen, phải cam kết bảo toàn và minh bạch giá trị cốt lõi: nguồn khoáng vi lượng quý giá. Đó là con đường duy nhất để giấc mơ Onsen Việt Nam có thể phát triển bền vững và tỏa sáng đúng với giá trị nguyên bản của nó.