PCI 2024: Hành trình 20 năm và dấu mốc cải cách

Tại lễ công bố sáng 6/5, Báo cáo PCI 2024 được VCCI giới thiệu trong không khí trang trọng, đánh dấu tròn 20 năm hình thành và phát triển chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh. Đây không chỉ là một bản tổng kết mà còn là lời khẳng định về vai trò của PCI như một công cụ giám sát độc lập, một nền tảng dữ liệu mang tính cải cách thể chế cao.

Từ khảo sát cảm nhận đến thiết kế chính sách

Khởi đầu từ năm 2005, PCI là sản phẩm hợp tác giữa VCCI và các tổ chức quốc tế, với mục tiêu ghi nhận tiếng nói của doanh nghiệp về chất lượng điều hành kinh tế địa phương. Sau 20 năm, gần 200.000 lượt doanh nghiệp đã tham gia khảo sát, tạo nên một bộ cơ sở dữ liệu lớn, xuyên suốt và khách quan trong lĩnh vực phản biện chính sách.

Tác động lớn nhất của PCI không nằm ở bảng xếp hạng mà ở việc chỉ số này đã kích hoạt làn sóng cải cách sâu rộng tại nhiều tỉnh, thành. Những mô hình như trung tâm hành chính công, đánh giá sở ngành qua DDCI, sổ tay cải cách nội bộ đều có dấu ấn từ PCI. Không ít địa phương đã vươn lên từ nhóm trung bình thành top đầu chính nhờ lắng nghe và tiếp thu góp ý từ cộng đồng doanh nghiệp.

Trong một bình luận sâu sắc, PGS.TS Trần Đình Thiên – nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam – từng đánh giá: “Ở Việt Nam, trong quá trình đổi mới kinh tế, cho đến nay, hiếm thấy công trình nào thúc đẩy phát triển mạnh mẽ và trực tiếp như PCI”. Theo ông, chính sức ép cạnh tranh thể chế giữa các địa phương đã khiến cải cách không còn là khẩu hiệu mà trở thành nhu cầu nội sinh.

Từ xếp hạng thể chế đến động lực phát triển bền vững

Tại lễ công bố năm nay, Chủ tịch VCCI Phạm Tấn Công nhấn mạnh PCI là công cụ phát hiện sớm các điểm nghẽn trong điều hành kinh tế địa phương. Ông khẳng định, không có cải cách nào thực chất nếu thiếu đối thoại với doanh nghiệp, thiếu chỉ số đo lường và thiếu cạnh tranh thể chế.

PCI 2024 cũng ghi dấu bước ngoặt khi Hải Phòng lần đầu tiên vươn lên dẫn đầu cả nước với 74,84 điểm. Đây là kết quả thể hiện rõ sự chuyển biến tư duy trong điều hành và năng lực tổ chức cải cách tại địa phương. Các tỉnh như Quảng Ninh, Long An, Bắc Giang, Đồng Tháp tiếp tục duy trì vị trí trong nhóm dẫn đầu, cho thấy cam kết cải cách ổn định và bền vững.

Từ góc độ thể chế, TS. Nguyễn Đình Cung – nguyên Viện trưởng CIEM – từng nhận định: “PCI tạo ra áp lực cạnh tranh giữa các địa phương, khiến chính quyền không thể làm ngơ trước đòi hỏi cải thiện môi trường kinh doanh”. Theo ông, chính khả năng phản ánh trung thực cảm nhận của doanh nghiệp đã khiến PCI vượt khỏi vai trò khảo sát để trở thành một thành tố cấu thành trong chính sách công.

PCI 2024 cũng là kỳ công bố cuối cùng có đầy đủ 63 tỉnh, thành phố, trước khi việc sắp xếp lại đơn vị hành chính cấp tỉnh theo nghị quyết Trung ương chính thức triển khai. Việc khép lại chu kỳ cũ đồng thời mở ra kỳ vọng về các tiêu chí đánh giá mới, phù hợp với bối cảnh phát triển bền vững và yêu cầu cải cách mạnh mẽ hơn.

VCCI hiện đang phát triển chỉ số PGI – Chỉ số Xanh cấp tỉnh – nhằm kết hợp cùng PCI tạo nên một hệ tiêu chí kép, vừa thúc đẩy tăng trưởng vừa bảo vệ môi trường. Theo Chủ tịch VCCI, đây sẽ là hai bàn tay cải cách, hỗ trợ Việt Nam xây dựng một nền điều hành minh bạch, công bằng và hướng tới phát triển bền vững.

Từ phản ánh đến kiến tạo, từ đo lường đến định hình chính sách, PCI 2024 không chỉ là dấu mốc tổng kết mà còn là bước ngoặt của tư duy cải cách trong bối cảnh mới. Hai mươi năm là một hành trình đủ dài để khẳng định rằng: muốn có môi trường kinh doanh tốt, cần có một hệ thống điều hành biết lắng nghe, biết thay đổi và biết tạo dựng niềm tin.