PCI Nghệ An 2018: Góc nhìn từ các chỉ số thành phần

Đây cũng là năm thứ 5 năm liên tục Nghệ An nằm trong top khá, tiếp tục đứng đầu các tỉnh Bắc miền Trung. 

Ý nghĩa của các Chỉ số thành phần

Chỉ số PCI do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) hợp tác xây dựng từ năm 2005nhằm đánh giá chất lượng điều hành kinh tế và nỗ lựcCCHC, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi của chính quyền các tỉnh, thànhphố trực thuộc Trung ương tại Việt Nam, thúc đẩy sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân trong nước.

Một tỉnh, thành phố có chất lượng điều hành kinh tế tốt thông qua các Chỉ số thành phần: Chi phí gia nhập thị trường thấp; Tiếp cận đất đai dễ dàng và sử dụng đất ổn định; Môi trường kinh doanh minh bạch với thông tin từ các cơ quan Nhà nước được công khai, dễ tiếp cận đối với các doanh nghiệp; Việc thực hiện các quy định pháp luật, thủ tục hành chính nhanh chóng, thuận lợi, cùng với gánh nặng thanh tra, kiểm tra giảm thiểu; Chi phí không chính thức thấp; Môi trường kinh doanh bình đẳng; Chính quyền tỉnh, thành phố năng động, sáng tạo trong việc giải quyết các vấn đề cho doanh nghiệp và công tác chỉ đạo điều hành có hiệu quả, hiệu lực thực thi cao; Chất lượng lao động đáp ứng nhu cầu sử dụng của doanh nghiệp;và Thủ tục giải quyết tranh chấp công bằng, hiệu quả và duy trì được an ninh, trật tự cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

 7 chỉ số được cải thiện 

So với năm 2017, trong 10 Chỉ số thành phần như đã nói ở trên, PCI Nghệ An có 7 chỉ số có sự cải thiện về điểm số.

Theo đó, đáng chú ý là các Chỉ số: Cạnh tranh bình đẳng tăng tới 1,32 điểm so với năm 2017 sau khi giảm liên tục trong 2 năm2015 và 2016. Tuy nhiên, mặc dù tăng nhưng vẫn dưới mức trung bình là 4,94 điểm, trong khi xu thế chung của cả nước vềtạo môi trường kinh doanh bình đẳng cho các doanh nghiệp tư nhân tăng 0,54 điểm. Điều này cho thấy, đâu đó vẫn còn có sự phân biệt, đối xử giữa khối doanh nghiệp Nhà nước và tư nhân; Tiếp cận đất đaicũng tăng liên tiếp 3 năm, đạt 7,08 điểm; Thiết chế pháp lý tăng sau 3 năm giảm liên tục, đạt 5,90 điểm; Tính năng động tăng 4 năm liên tiếp, đạt 5,60 điểm. Các lĩnh vực này trong toàn quốc cũng có sự cải thiện đáng kể, như: tiếp cận đất đai, thiết chế pháp lý, an ninh trật tự (đều tăng 0,27 điểm) và tính năng động, tiên phong của chính quyền tỉnh (tăng 0,11 điểm). Chỉ số Tính minh bạch mặc dù tăng gần như không đáng kể, nhưng chỉ số này của cả nước lại giảm 0,09 điểm.

Theo khảo sát của Nhóm nghiên cứu PCI, vẫn có tới 69,4% doanh nghiệp cho biết gặp khó khăn khi tiếp cận thông tin, và vẫn cần có "mối quan hệ” để có được các tài liệu của tỉnh (năm 2017 là 70%).

Chỉ số Hỗ trợ doanh nghiệp tăng 2 năm liên tiếp, đạt 7,49 điểm trong khi xu thế chung cả nước chưa có sự chuyển biến rõ rệt, thậm chí giảm tới 0,17 điểm. Đây là một cải thiện có tính bền vững của chính quyền tỉnh Nghệ An trong việc cung cấp các dịch vụ hỗ trợ kịp thời khối doanh nghiệp tư nhân, được cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận và đánh giá cao. Chỉ số Chi phí không chính thức tăng nhẹ liên tục 3 năm, nhưng vẫn chưa đạt điểm trung bình là 4,71 điểm, trong khi đó, xu hướng này thay đổi khá mạnh mẽ trong cả nước năm 2018 vừa qua (tăng 0,73 điểm).

Tuy nhiên, con số này cũng cho thấy rằng, cộng đồng doanh nghiệp đã phần nào ghi nhận những nỗ lực của chính quyền tỉnh nhà trong những năm vừa qua trong CCHC và phòng, chống tham nhũng. Chỉ số Đào tạo lao động giảm tới 0,5 điểm trong khi cả nước giảm 0,11 điểm, chính quyền cần chú trọng cải thiện hơn nữa lĩnh vực này, tránh những bất cập như: cơ cấu lại ngành nghề đào tạo, giải quyết tình trạng dư thừa lao động phổ thông và thiếu lao động có chuyên môn, kỹ thuật phục vụ cho các Khu công nghiệp và các doanh nghiệp FDI đòi hỏi có tay nghề cao.

Chỉ số Gia nhập thị trường năm nay giảm 0,28 điểm sau 2 năm liên tiếp, trong khi cả nước Chỉ số này giảm tới 0,41 điểm. Nhìn chung, gia nhập thị trường vẫn còn nhiều khó khănmặc dù có những cải cách ấn tượng trong thủ tục đăng ký doanh nghiệp, nhưng “hậu đăng ký doanh nghiệp” vẫn đang là vấn đề lớn với nhiều doanh nghiệp và gây lúng túng cho các cấp chính quyền.

Theo VCCI, vẫn đang có tình trạng doanh nghiệp phải chờ hơn 1 tháng mới có đủ các giấy tờ cần thiết (ngoài Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp) để chính thức đi vào hoạt động, con số này có xu hướng gia tăng 5 năm trở lại đây. Bên cạnh đó, những khó khăn khác như xin giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh ngành nghề kinh doanh có điều kiện, PCCC... được các doanh nghiệp Nghệ An cho là còn mất nhiều thời gian.

Nâng cao thứ hạng PCI

Kết quả xếp loại PCI năm 2018 có nhiều thay đổi so với năm 2017. Theo đó, có 2 tỉnh xếp loại rất tốt là Quảng Ninh đạt 70,36 điểm (giảm 0,23 điểm so với năm 2017) và Đồng Tháp, giảm 1 tỉnh so với năm 2017; 7 tỉnh tiếp theo xếp loại tốt (tăng 3 tỉnh so với năm 2017).

Số tỉnh xếp loại khá tăng tới 10 tỉnh, đạt 31 tỉnh, thành (đứng đầu là TP. Hồ Chí Minh với 65,34 điểm, thấp nhất là tỉnh Quảng Ngãi với 62,40 điểm), trong đó có Nghệ An đứng thứ 19 với 64,08 điểm. Qua Bảng xếp hạng, chúng ta thấy rằng, chỉ cần tăng 0,02 điểm đã có thể tăng thêm một bậc. Cụ thể: tỉnh Bà Rịa Vũng Tàu đạt 64,02 điểm xếp thứ 21, tỉnh Bình thuận đạt 64,00 điểm đứng ở vị trí tiếp theo. Đặc biệt, không có tỉnh nào nằm trong nhóm thấp.

Số liệu trên cho chúng ta thấy, 63 tỉnh, thành trong cả nước đều rất nỗ lực, cố gắng CCHC, cải thiện môi trường kinh doanh để tăng thứ hạng PCI, nhưng chính quyền các tỉnh cần phải đặt vị trí của địa phương mình trong mối tương quan chung để thấy rằng, mình đã thực sự cố gắng nhưng các tỉnh, thành khác cũng rất quyết liệt. Vấn đề là cần nghiên cứu, xem xét các Chỉ số thành phần một cách nghiêm túc, khoa học để cải thiện chính Chỉ số đó, từ đó mới có tổng số điểm vượt trội quyết định đến thứ hạng của địa phương mình.

Chỉ số PCI của Nghệ An trong 6 năm vừa qua, từ năm 2013 xếp hạng trung bình nhưng liên tiếp các năm tiếp theo đã vươn lên đứng vào tốp khá của cả nước. Đặc biệt là năm 2018, PCI tỉnh nhà lần đầu tiên nằm trong tốp 20, tiếp tục dẫn đầu các tỉnh Bắc miền Trung. Những năm vừa qua, UBND tỉnh, các sở, ngành, địa phương đã rất nỗ lực và có nhiều tiến bộ vượt bậc, các thứ hạng PCI những năm qua minh chứng cho sự phát triển, tăng thứ bậc một cách bền vững, đúng lộ trình.

Tuy nhiên, để đưa PCI tiếp tục trụ hạng, từng bước vươn lên đứng vững trong nhóm 15 - 20, chính quyền tỉnh nhà cần xây dựng các giải pháp chung và chi tiết cho từng Chỉ số thành phần, trong đó đặc biệt chú trọng các Chỉ số chưa có sự cải thiện hoặc còn giảm sút điểm ở các năm trước, như: Gia nhập thị trường, Chi phí thời gian, Đào tạo lao động.

Bên cạnh đó, mặc dù tăng nhưng một số Chỉ số cần phải được chú ý và có các biện pháp cải thiện hơn nữa, chắc chắn sẽ có hiệu quả tích cực, đó chính là Chi phí không chính thức và Cạnh tranh bình đẳng.

Đây là 2 Chỉ số mà liên tiếp trong 5 năm vừa qua, từ khi Nghệ An được nằm trong top khá, gần như chưa vượt quá điểm trung bình (ngoại trừ năm 2015 đạt 5,25 điểm); song song, công tác theo dõi, đôn đốc, giám sát và tổ chức thực hiện, trong đó có việc phối hợp chặt chẽ với VCCI và các Tổ chức doanh nghiệp để hoàn thành nhiệm vụ cần phải được Lãnh đạo tỉnh chỉ đạo sát sao, có thưởng phạt rõ ràng, kiên quyết xử lý các trường hợp làm cản bước phát triển của tỉnh; tiếp tục CCHC mạnh mẽ, cải thiện môi trường kinh doanh để thu hút đầu tư hiệu quả hơn, trong đó chú trọng đổi mới lề lối làm việc, đạo đức công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức; cắt giảm hơn nữa thời gian giải quyết các TTHC về đầu tư; tạo môi trường sản xuất kinh doanh bình đẳng, thuận lợi; tập trung có hiệu quả hơn nữa trong cải thiện, nâng cấp hệ thống cơ sở hạ tầng và các dịch vụ liên quan nhằm thu hút các dự án lớn, đặc biệt là dự án FDI được cho là còn khiêm tốn trong những năm qua.

Và, Chỉ số PCI sẽ chính là "chìa khóa vàng" góp phần cho tỉnh Nghệ An thực hiện tốt các Nghị quyết 19/NQ-CP của Chính phủ về cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và Nghị quyết 35/NQ-CP về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020.