Để giải quyết bài toán lệch pha cung - cầu nhà ở cần bổ sung điều khoản để tái cấu trúc thị trường bất động sản, trọng tâm là tái cấu trúc thị trường nhà ở thương mại.
HoREA hoan nghênh Nghị quyết số 171/2024/QH15 của Quốc hội “về thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất”, đã cho phép thí điểm thực hiện phương thức tiếp cận đất đai thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất để thực hiện dự án nhà ở thương mại, mà không phải là đất ở.
Phương thức này cùng với hai phương thức tiếp cận đất đai khác là đấu giá quyền sử dụng đất hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án có sử dụng đất để thực hiện dự án nhà ở thương mại, bảo đảm sự phù hợp với định hướng của Nghị quyết 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng chủ trương “thực hiện việc giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu dự án có sử dụng đất...”.
Tuy nhiên, bên cạnh việc hoàn thiện các phương thức tiếp cận đất đai để làm tăng nguồn cung dự án và tăng nguồn cung sản phẩm nhà ở thương mại để góp phần kéo giảm giá nhà, còn có một mục tiêu rất quan trọng cần đạt được khi triển khai, thực hiện Nghị quyết số 171/2024/QH15 là phải thúc đẩy việc tái cấu trúc thị trường bất động sản, trọng tâm là phải tái cấu trúc thị trường nhà ở thương mại để phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững.
Nhất là tại một số đô thị lớn đang có tình trạng mô hình kim tự tháp nhà ở bị lộn ngược đầu, bị lệch pha sản phẩm nhà ở thương mại khi lệch về phân khúc nhà ở cao cấp, nhưng lại rất thiếu nhà ở thương mại vừa tiền, nhà ở xã hội dẫn đến giá nhà ở thương mại vẫn "neo cao", vượt quá khả năng tài chính của đa số người dân có thu nhập trung bình, thu nhập thấp trong xã hội.
Điển hình là thị trường nhà ở thương mại tại TP HCM trong 5 năm qua (2020-2024) đã cho thấy rất rõ tình trạng sụt giảm rất lớn nguồn cung dự án nhà ở thương mại dẫn đến tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng nguồn cung sản phẩm nhà ở giá vừa túi tiền và nhà ở xã hội.
Theo đó, năm 2020 không có dự án, năm 2021 có 7 dự án, năm 2022 có 2 dự án, năm 2023 có 2 dự án, 11 tháng đầu năm 2024 có 12 dự án (trong đó chỉ có 1 dự án nhà ở xã hội, chỉ bằng khoảng 1/5 số lượng dự án nhà ở được chấp thuận chủ trương đầu tư vào các năm trước dịch Covid-19).
Đáng chú ý, năm 2020, số lượng sản phẩm nhà ở giá vừa túi tiền chỉ có 163 căn, chiếm 1%, nhưng kể từ năm 2021 đến nay thì không còn sản phẩm nhà ở giá vừa túi tiền trên địa bàn TP HCM.
Ngược lại, phân khúc nhà ở cao cấp liên tục chiếm tỷ trọng ngày càng lớn trên thị trường nhà ở tại TP HCM, cụ thể là năm 2020 chiếm 70,6%, năm 2021 chiếm 72%, năm 2022 chiếm 78,3%, năm 2023 chiếm 68,55% và đến năm 2024 chiếm lĩnh hoàn toàn thị trường nhà ở với 100% nhà ở cao cấp.
Điều này đã vượt quá khả năng tài chính của đa số người dân có thu nhập trung bình, thu nhập thấp trong xã hội. Do đó, cần bổ sung điều khoản để tái cấu trúc thị trường bất động sản, trọng tâm là tái cấu trúc thị trường nhà ở thương mại.
Hiện nay, Chính phủ đang xây dựng đề cương dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm thực hiện dự án nhà ở thương mại thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất.
Do đó, đề nghị bổ sung thêm một điều hoặc khoản vào dự thảo Nghị định cho UBND cấp tỉnh được ưu tiên chấp thuận dự án thí điểm đối với doanh nghiệp kinh doanh bất động sản đề xuất thực hiện dự án nhà ở thương mại trung cấp hoặc dự án nhà ở thương mại giá vừa túi tiền phù hợp với tình hình thực tế của địa phương.
Điều này nhằm tái cấu trúc thị trường bất động sản, trọng tâm là tái cấu trúc thị trường nhà ở thương mại để phát triển an toàn, lành mạnh, bền vững, khắc phục tình trạng mô hình kim tự tháp nhà ở bị lộn ngược đầu, bị lệch pha sản phẩm nhà ở, lệch về phân khúc nhà ở cao cấp, nhưng lại rất thiếu nhà ở giá vừa tiền, nhà ở xã hội tại một số đô thị lớn. Đồng thời kéo giảm giá nhà ở thương mại đang bị neo cao, vượt quá khả năng tài chính của đa số người dân có thu nhập trung bình, thu nhập thấp trong xã hội...