Cơ hội mới cho đường sắt Quảng Ninh

LÊ CƯỜNG• 09/09/2023 12:00

Từng được kỳ vọng là “cung đường vàng” cho vận tải, tuy nhiên hơn 15 năm nay, tuyến đường sắt từ Hà Nội đến Quảng Ninh không thể hoạt động do quá trình xây dựng bị gián đoạn.

>>Sớm triển khai tuyến đường sắt kết nối cảng biển

Thất vọng “cung đường vàng”

Dự án Tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân được Chính phủ cho phép đầu tư vào năm 2004, có tổng chiều dài 130km, chia thành 4 tiểu dự án vận hành độc lập: Hạ Long - cảng Cái Lân; Lim - Phả Lại; Phả Lại - Hạ Long; Yên Viên - Lim. Tổng mức đầu tư toàn dự án được điều chỉnh đến tháng 3/2012 là 7.665 tỷ đồng.

Dự kiến, dự án hoàn thành vào năm 2011 để nâng cao năng lực vận tải đường sắt từ Hà Nội đến Quảng Ninh. Nếu tuyến đường này hoàn thành, tàu không phải chạy ngược từ ga Yên Viên lên Kép và hành trình chạy từ Hạ Long về Yên Viên còn 1,5 - 2 giờ với tàu khách và 3- 4 giờ với tàu hàng.

tuyến đường sắt Hà Nộip/- Quảng Ninh đang xuống cấp nghiêm trọng do dừng triển khai quá lâu. Ảnh Lê Cường

Tuyến đường sắt Hà Nội - Quảng Ninh đang xuống cấp nghiêm trọng do dừng triển khai quá lâu. Ảnh Lê Cường

Tuy nhiên, do phải tạm đình hoãn theo chủ trương cắt giảm đầu tư công tại Nghị quyết số 11/2011/NQ-CP của Chính phủ, dự án bị “tê liệt” nhiều năm, đến nay chưa bố trí nguồn vốn để tiếp tục triển khai hoàn thiện.

Tiểu dự án Ga Hạ Long đã hoàn thành với chi phí hàng trăm tỷ thì gần như không có khách, hoang tàn và xuống cấp.

Ông Nguyễn Đức Tân – Trưởng ga Hạ Long được biết, “Ga Hạ Long được khởi công từ 5/2005 và đưa vào sử dụng từ 10/2014, là tiểu dự án ga Hạ Long - ga Cái Lân - cầu vượt Bàn Cờ với tổng vốn đầu tư 1.510 tỷ đồng từ nguồn vốn trái phiếu chính phủ”.

Nhà ga này được đánh giá đạt chuẩn quốc tế, hệ thống cơ sở hạ tầng thuộc dạng bề thế nhất nhì miền Bắc, nằm trong dự án tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân do Bộ GTVT làm chủ đầu tư với tổng số vốn lên đến hơn 7000 tỷ đồng, hứa hẹn là “cung đường vàng” kết nối các tỉnh vùng Đông Bắc với Thủ đô Hà Nội.

Ga Hạ Long hoang vắng. Ảnh Lê Cường

Trái với kì vọng ban đầu, tuyến đường sắt này hiện nay gần như không có hàng hóa và hành khách lưu thông.

Lý giải cho nguyên nhân này, ông Tân cho biết: “Đường sắt ở đây chạy khổ 1,435m nên chỉ chạy lên được Yên Viên (Hà Nội) hoặc Kép (Bắc Giang). Muốn chuyên chở hàng hóa cũng khó vì toàn quốc đang sử dụng khổ ray 1,067m, phải mất thêm chi phí bốc xếp chuyển toa nên chẳng ai dại gì mà vận chuyển bằng đường sắt cả…”

Đề xuất kết nối đường sắt từ Quảng Ninh đến Lào Cai

Tuyến đường sắt nối từ Quảng Ninh qua Hà Nội lên Lào Cai đi Trung Quốc dài hơn 441 km với khổ ray 1.435 mm, dự kiến đi qua 9 tỉnh thành miền Bắc với 41 ga.

Cục Đường sắt Việt Nam đang lấy ý kiến góp ý báo cáo đầu kỳ Quy hoạch tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh do liên danh tư vấn CTCP Tư vấn đầu tư và Xây dựng giao thông vận tải (TRICC-JSC) và Tổng công ty Tư vấn thiết kế GTVT (TEDI) lập.

>>Không để đường sắt “mắc kẹt”

Tổng chiều dài toàn tuyến hơn 441km, vận tốc thiết kế tối đa 160km/h. Điểm đầu của tuyến tại Lào Cai, đi theo hướng đông qua các tỉnh, thành Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Hưng Yên, Hải Dương, Hải Phòng và kết thúc tại cảng Cái Lân (Quảng Ninh).

Trên tuyến có khoảng 56 cầu lớn với chiều dài 47,5km đi qua các con sông lớn như sông Hồng, sông Lô, sông Bạch Đằng và các chạy qua các đoạn đường bộ cao tốc như Hà Nội - Lào Cai, Hà Nội - Hải Phòng, Hải Phòng - Quảng Ninh, qua các đường quốc lộ và một số đường tỉnh. Tuyến còn có 11 hầm với chiều dài khoảng 10km.

Nếu dự án đường sắt kết nối từ Lào Cai đi Quảng Ninh được triển khai, đường sắt Quảng Ninh sẽ được

Nếu dự án đường sắt kết nối từ Lào Cai đi Quảng Ninh được triển khai, đường sắt Quảng Ninh sẽ được "hồi sinh" với nhiều kỳ vọng về vận tải hàng hóa, du lịch. Ảnh Lê Cường

Toàn tuyến từ Lào Cai đến Quảng Ninh có 41 ga. Trong đó có 5 ga lập tàu gồm Lào Cai, Yên Thường, Nam Hải Phòng, Hạ Long và Cái Lân. Ga Lào Cai đảm nhận vai trò ga giao tiếp liên vận quốc tế, ga Hạ Long chỉ lập tàu khách, ga Cái Lân và ga Yên Thường chỉ lập tàu hàng.

Tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh sẽ bao gồm toàn bộ tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và một đoạn tuyến từ Hải Phòng đến Hạ Long của tuyến đường sắt ven biển Nam Định - Thái Bình - Hải Phòng - Quảng Ninh theo Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Về phương án chạy tàu, tàu khách và tàu hàng sẽ kết nối với đường sắt Trung Quốc tại ga Lào Cai, sau đó qua Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Hưng Yên, Hải Dương, Hải Phòng, Quảng Ninh (tàu khách kết thúc tại ga Hạ Long, tàu hàng kết thúc tại ga Cái Lân). Để kết nối với các cảng biển khu vực Hải Phòng, tàu sẽ từ ga Nam Hải Phòng đi đường nhánh tới cảng Đình Vũ, Lạch Huyện, Đồ Sơn.

Khổ ray cho tuyến đường sắt mới là 1.435mm phù hợp với khổ ray tại Quảng Ninh. Ảnh Lê Cường

Phương án tuyến đường sắt trên kết nối với Trung Quốc tại cửa khẩu Lào Cai, với khổ ray 1.435 mm trong tương lai, tàu có thể chạy thẳng vào hệ thống đường sắt Côn Minh - Hà Khẩu Bắc của Trung Quốc. Đây cũng là khổ ray phù hợp với tuyến đường sắt đang có tại Quảng Ninh.

Vì vậy, nếu dự án sớm đi vào hoạt động, thì các nhà ga trăm tỷ đang “chết lâm sàng” như ga Hạ Long, ga Cái Lân (TP. Hạ Long) sẽ có cơ hội “hồi sinh”. Và “cung đường vàng” như kỳ vọng ban đầu rất có thể sẽ trở thành hiện thực.