Nhìn ra thế giới để hoàn thiện khung pháp lý cho thuốc lá thế hệ mới

M.LÊ• 06/09/2023 13:00

Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới ngày càng được nhiều quốc gia công nhận, cho phép lưu hành và xem là giải pháp có thể có tiềm năng giảm thiếu tác hại đối với sức khỏe người dùng.

>>>Chưa có “động thái” quyết liệt với thuốc lá điện tử

Đây là một trong những cơ sở giúp Việt Nam tham khảo kinh nghiệm quốc tế để ban hành một khung pháp lý quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng một cách phù hợp và hiệu quả.

Việt Nam cần tham khảo các chính sách quản lý thuốc lá phù hợp trên thế giới

Giảm thiểu tác hại và cách tiếp cận của một số quốc gia trên thế giới

Tại buổi tọa đàm “Khung khổ pháp lý để quản lý thuốc lá thế hệ mới” do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tổ chức tại Hà Nội hôm 18 tháng 8 vừa qua, nhiều chuyên gia đã chia sẻ thông tin kinh nghiệm quản lý của các quốc gia và các nghiên cứu công nhận tiềm năng giảm thiểu tác hại của thuốc lá thế hệ mới, bao gồm thuốc lá điện tử (TLĐT) và thuốc lá làm nóng (TLLN).

Chia sẻ tại tọa đàm, TS.BS Nguyễn Hải Công, Chủ nhiệm Khoa Lao và Bệnh Phổi, Bệnh viện Quân y 175 cho biết ngày càng có nhiều nghiên cứu khoa học quốc tế chứng minh việc sử dụng thuốc lá thế hệ mới có tiềm năng giảm thiểu tác hại lên sức khỏe người dùng so với thuốc lá truyền thống và có thể là giải pháp thay thế cho người nghiện thuốc lá điếu.

Theo TS.BS Nguyễn Hải Công, về cơ chế hoạt động, cấu trúc của hai loại thuốc lá thế hệ mới phổ biến nhất hiện nay gồm TLĐT và thuốc lá làm nóng, cả hai loại sản phẩm này đều không sử dụng phương pháp đốt cháy như thuốc lá truyền thống mà sử dụng thiết bị điện tử để chuyển hóa thành khí hơi (aerosol) có chứa nicotin. Đặc tính kỹ thuật khác biệt này giúp người dùng có thể tiếp cận nicotine mà không phải hít khói thuốc lá độc hại, có tiềm năng rất lớn trong việc giảm thiểu rủi ro cho người sử dụng và cộng đồng. Do đó, nhiều tổ chức như Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (US FDA) hay Cơ quan Y tế Cộng đồng Anh (PHE) đã nhận định rằng TLTHM, đặc biệt là thuốc lá điện tử, có tiềm năng giảm thiểu tác hại thuốc lá.

Đồng quan điểm, ông Phạm Đình Thưởng, Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ pháp chế, Bộ Công Thương chia sẻ rằng: rất nhiều quốc gia đã xem Thuốc Lá THM, đặc biệt là TLĐT, như là một phương án hỗ trợ mục tiêu giảm tác hại từ việc hút thuốc lá truyền thống. Điển hình trong số đó là Vương Quốc Anh, Canada và New Zealand.

Theo các chuyên gia, các quốc gia này có khung pháp lý rất nghiêm ngặt cho thuốc lá truyền thống nhưng khuyến khích TLĐT như một phần của chiến lược giảm thiểu tác hại thuốc lá truyền thống, do đó, đã lựa chọn mức áp dụng thuế tiêu thụ đặc biệt thấp hơn so với thuốc lá truyền thống nhằm khuyến khích người hút thuốc lá chuyển sang các sản phẩm Thuốc Lá THM ít rủi ro hơn so với thuốc lá truyền thống.

>>>Đại biểu Quốc hội đề nghị chấm dứt thuốc lá điện tử tại Việt Nam

Ở các thị trường đã cho phép lưu thông Thuốc Lá THM, phần lớn các nước chỉ đánh thuế tiêu thụ đặc biệt trên dung dịch TLĐT hoặc điếu thuốc lá làm nóng mà không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt trên thiết bị điện tử vì thiết bị chỉ là công cụ có chức năng làm nóng nhằm mục đích giảm thiểu rủi ro so với việc đốt cháy của thuốc lá truyền thống. Ngoài ra, các quốc gia này đều có các quy định nghiêm ngặt trong quản lý chất lượng, quy định sản xuất, quy định đối tượng và độ tuổi được phép tiếp cận, các nội dung liên quan đến quảng cáo tiếp thị…

Khuyến nghị nào cho Việt Nam?

Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ban hành tháng 7 năm 2023, số lượng quốc gia cho phép sản xuất, kinh doanh thuốc lá Thuốc lá THM đang ngày càng gia tăng, tính tới nay đã có 87 quốc gia cho phép lưu hành thuốc lá điện tử.

Các diễn giả thảo luận tại tọa đàm

Chia sẻ tại tọa đàm, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn Thuế Việt Nam nói rằng: “Thực tế thuốc lá thế hệ mới được nhập lậu vào Việt Nam trong thời gian dài nhưng không có cơ chế quản lý, gây nên nhiều hệ lụy trong xã hội. Quan điểm của cá nhân tôi là không nên cấm nữa mà nên mà nên đưa thuốc lá thế hệ mới vào quản lý để tránh thất thu thuế cho nhà nước”.

Đồng quan điểm, ông Lê Đại Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế, Bộ Tư pháp, nói rằng:“Xét về mặt pháp lý, khi một mối quan hệ xã hội đã trở thành phổ biến, tồn tại nhu cầu có thật của người tiêu dùng và nhu cầu sản xuất kinh doanh có thật của doanh nghiệp thì tất cả các yếu tố đó tạo thành cơ sở để khẳng định rằng đã đến lúc các nhà hoạch định chính sách phải có quy định về mặt pháp lý cho thuốc lá thế hệ mới, giữ cho đường ray pháp lý đó được thông suốt và giúp chúng ta quản lý thuốc lá thế hệ mới tốt hơn, chống lại tình trạng nhập lậu tràn lan, kiểm soát chất lượng sản phẩm và tăng thu ngân sách cho nhà nước”.

Tương tự, ông Thưởng nêu rõ dù là xây dựng chính sách quản lý dài hạn hay thí điểm có thời hạn cả hai sản phẩm TLĐT và thuốc lá làm nóng phải được quản lý một cách đồng bộ và đồng thời. Việc này sẽ đem lại nhiều tác động tích cực cho không chỉ cho cộng đồng doanh nghiệp, người tiêu dùng mà cho cả các cơ quan quản lý nhà nước.

Kết thúc buổi tọa đàm các chuyên gia bày tỏ sự đồng thuận rằng đưa cả hai sản phẩm vào quản lý sẽ không bỏ ngỏ thị trường cho thuốc lá lậu hoành hành; đảm bảo nguyên tắc đồng bộ, toàn diện trong chính sách quản lý; góp phần tăng nguồn thu ngân sách từ TLTHM; hỗ trợ thực thi chiến lược giảm thiểu tác hại thuốc lá thông qua việc đảm bảo người tiêu dùng được tiếp cận với các sản phẩm chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn quản lý như các quốc gia khác hiện đã và đang thi hành.