Kết nối chuỗi liên kết nông sản ĐBSCL

Nguyễn Thanh Bình – Chủ tịch Hiệp hội Rau quả Việt Nam (VINAFRUIT)• 02/10/2023 00:10

Mối liên kết trong chuỗi sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản vùng ĐBSCL hiện còn thiếu bền vững, tình trạng huỷ bỏ cam kết vẫn xảy ra khi giá cả thị trường biến động...

>>Hiện thực hóa trung tâm liên kết nông sản: Nhà nước “kiến tạo” không gian

Hiện thực hóa trung tâm liên kết nông sản

Mối liên kết giữa sản xuất, chế biến và tiêu thụ hàng nông sản Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) đã hình thành và phát triển đã từ lâu cùng với nền sản xuất nông nghiệp hàng hoá. Qua nhiều thời kỳ và giai đoạn phát triển của đất nước kinh tế ĐBSCL có nhiều thay đổi mối liên kết cũng nhanh chóng thích ứng, từ liên kết đơn giản đến phức tạp, từ liên kết 3 nhà, đến liên kết 4 nhà, 5 nhà 6 nhà thường được gọi là chuỗi cung ứng hoặc chuỗi giá trị.

Đảm bảo bền vững

Tuy nhiên, mối liên kết trong chuỗi sản xuất, chế biến và tiêu thụ còn thiếu bền vững, tình trạng huỷ bỏ cam kết vẫn xảy ra khi giá cả thị trường biến động về cả hai phía người sản xuất và người tiêu thụ, gần đây nhất là khi giá sầu riêng xuất khẩu sang Trung Quốc tăng, thương lái đẩy giá mua sầu riêng trong nước tăng từ 30.000đ/kg lên 70.000 80.000đ/kg nhiều nhà vườn, doang nghiệp trung gian đã huỷ bỏ hợp đồng không thực hiện việc giao hàng làm cho các doanh nghiệp xuất khẩu điêu đứng...

Bên cạnh đó, tình trạng giao hàng không đúng quy định trong hợp đồng vẫn xảy ra mặc dù đã được khuyến cáo và nhắc nhở nhiều lần. Trong 8 tháng đầu năm 2023 phía Tổng cục Hải quan Trung quốc đã thông báo đến Bộ NN&PTNT Việt nam tình trạng vi phạm của các doanh nghiệp Việt nam trong việc thực hiện các quy định về mã số vùng trồng, mã số cơ sở đóng gói, chất lượng của trái cây không đạt yêu cầu như Sầu riêng non, sượng... hư hỏng, Trung Quốc sẽ trả lại Việt nam khoảng 200 container. Gần đây là Sầu riêng Việt nam xuất sang Nhật bản và Hàn quốc với vi phạm tương tự về chất lượng.

Nâng cao giá trị

Đặc biệt, trong mối liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ nông sản ĐBSCL thì lĩnh vực chế biến là khâu yếu nhất. Hầu hết các cơ sở chế biến nông sản tại vùng là cơ sở nhỏ, công nghệ lạc hậu, năng suất thấp, công suất không đáp ứng được nhu cầu chế biến sản lượng gia tăng rất lớn hàng năm của nông sản các loại, thậm chí nhiều nhà máy công nghệ đã “giậm chân tại chỗ” nhiều năm qua. Điều này khiến chất lượng sản phẩm chế biến nhiều khi không được khách hàng chấp nhận.

Do đó, phải mở rộng đầu tư vào công nghiệp chế biến và máy móc thiết bị hiện đại để phát huy vai trò trong chuỗi, nâng cao giá trị nông sản xuất khẩu. Đây là yêu cầu cần thiết và cấp bách đối với nông nghiệp của ĐBSCL.

Việc kiểm tra giám sát trong quá trình chế biến, giao hàng… cũng là vấn đề tồn tại, ví dụ như việc vi phạm mã số vùng trồng vẫn diễn ra. Do đó, cần tăng cường công tác giám sát này.

Đồng thời vai trò của ngành logistics tuy rất quan trọng là vô cùng quan trọng trong chuỗi. Logistics tham gia vào hầu hết các công đoạn của trong chuỗi liên kết nhưng chưa có vị trí rõ ràng trong chuỗi liên kết, để Logistics phát huy tốt tiềm năng của mình cần có định nghĩa đầy đủ xác định rõ chức năng nhiệm vụ từ phía các cơ quan nhà nước.

Đặc biệt tại Trung tâm đầu mối lớn nhất của vùng tại TP Cần Thơ sẽ phát huy vai trò “dẫn dắt” ở một số chức năng như: Chế biến sâu; Sàn giao dịch và thương mại điện tử; Chuẩn hoá sản phẩm; Xây dựng thương hiệu; Nâng cấp hoạt động cảng Cái Cui kết hợp thông quan; Dịch vụ hỗ trợ, kinh doanh xuất nhập khẩu; Đào tạo nhân lực.

Trước mắt cần tối ưu hóa sử dụng cơ sở hạ tầng logistics, nâng cấp và bảo trì các công, kho, bến bãi để đảm bảo hoạt đồng hiệu quả. Phát triển trung tâm thu gom, xây dựng trung tâm thu gom hiện đại và đầu mối tập trung để tối ưu hóa với cơ chế thủ tục hải quan, tài chính cần được thực hiện thông thoáng tại Trung tâm này. Đồng thời tăng cường hợp tác liên kết, tạo cơ hội hợp tác với các doanh nghiệp logistics và các doanh nghiệp đối tác trong chuỗi cung ứng để tiết giảm chi phí và tăng hiệu quả.