Hành trình đưa vaccine AstraZeneca ra thế giới

CẨM ANH• 27/08/2021 05:00

Khi đại dịch COVID-19 bùng phát mạnh mẽ, nhóm các nhà khoa học Oxford/AstraZeneca cũng bắt đầu chạy đua với thời gian để tạo ra loại vaccine đối phó với chủng virus gây dịch.

Nhà khoa học Sarah Gilberg

Trong cuốn sách “Vaxxers: Câu chuyện đằng sau vaccine Oxford AstraZeneca và Cuộc chạy đua chống lại virus”, hai nhà khoa học Sarah Gilber và Catherine Green đã chia sẻ về những khó khăn trong quá trình nghiên cứu và điều chế vaccine AstraZeneca.

Trong những ngày đầu năm 2020, khi giải trình tự gene của virus đang gây dịch COVID-19 tại Vũ Hán, nhóm nghiên cứu của bà Sarah Gilbert đã ngay lập tức nghĩ tới việc tạo ra vaccine. Bà cùng một nữ giáo sư khác ở Oxford, Teresa Lambe và cộng sự trong nhóm làm việc liên tục trong những ngày cuối tuần để điều chế vaccine phòng ngừa COVID-19.

Vaccine chống COVID-19 (được đặt tên là ChAdOx1 nCoV-19) được thiết kế từ một virus gây ra cảm cúm trên tinh tinh đã được làm yếu, chứa đoạn mã gai của virus corona để “đóng giả” virus Sars-CoV-2 giúp cơ thể tạo ra kháng thể tiêu diệt virus này.

Tại thời điểm đó, mặc dù nhóm nghiên cứu chưa có đủ thông tin rằng loại virus mới có thể lây lan nhanh ra sao, nhưng bà Sarah lại nhìn thấy khả năng phát triển vaccine với tốc độ nhanh chóng và lên kế hoạch thử nghiệm lâm sàng.

Chính vì vậy, nhà khoa học này lại tiếp tục hợp tác cùng một nhà khoa học nữ khác, Catherine Green, nữ Phó Giáo sư sinh học ở Oxford để sản xuất vaccine. Và nhóm của bà Catherine đóng vai trò nuôi cấy virus để tạo ra vaccine.

Họ nhanh chóng tạo ra lô vaccine đầu tiên trong phòng thí nghiệm ở Oxford cho bước thử nghiệm lâm sàng đầu tiên. Tuy nhiên, lúc này khó khăn bắt đầu ập đến khi bài toán kinh phí để tiến hành thử nghiệm lâm sàng - một việc vô cùng tốn kém và mất thời gian được đặt ra.

Để khắc phục vấn đề này, Sarah Gilbert đã thuyết phục các nhà tài trợ trợ giúp kinh phí và nhận được tín hiệu lạc quan rằng Chính phủ Anh sẽ hỗ trợ 22 triệu bảng Anh để thử nghiệm và sản xuất loại vaccine này.

Kết quả đáng mừng trong thử nghiệm giai đoạn một là không một ai gặp bất kỳ phản ứng phụ nào sau 48h tiêm mũi vaccine đầu tiên. Khi đó, nhóm nghiên cứu đã ngay lập tức chuẩn bị công việc để bắt đầu bước thử nghiệm với số lượng tình nguyên viên lớn hơn. Với một sự kỳ vọng rất cao, họ thậm chí chẳng có thời gian nghỉ ngơi hay phân tâm, họ luôn trong trạng thái căng thẳng cao và thiếu ngủ trong thời gian dài.

Vaccine AstraZeneca là loại vaccine đang được sử dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia trên thế giới

Bên cạnh những áp lực đó, bà Sarah cho biết, có rất nhiều câu hỏi và sự chỉ trích nhắm vào hai nhà khoa học và nhóm nghiên cứu về vaccine như khoảng thời gian cần thiết giữa 2 mũi tiêm hoặc những so sánh bất lợi trên các tờ báo Mỹ giữa hiệu quả của vaccine AstraZeneca và vaccine của Pfizer/BioNTech và Moderna.

“Có những ngày chúng tôi phải chiến đấu chống lại rất nhiều người như cấp trên của chúng tôi, hoặc giới truyền thông, và cả loại virus gây dịch bệnh đang bắt đầu xuất hiện các biến chủng. Nhưng chúng tôi không bao giờ quên mục tiêu chính là cung cấp một loại vaccine an toàn và hiệu quả để chống lại sự lây lan của đại dịch”, bà Sarah cho biết.

Cuối cùng, đội ngũ nghiên cứu của Oxford/ AstraZeneca đã thu thập đủ dữ liệu trong các thử nghiệm Giai đoạn 3 và đến tháng 12/2020, vaccine của họ được phê duyệt sử dụng khẩn cấp ở Anh. Cả hai nhà nghiên cứu đều rất lạc quan về sự khác biệt mà vaccine sẽ tạo ra.

Được biết, nhóm nghiên cứu đã đặt mục tiêu tạo ra một loại vaccine phi lợi nhuận. “Ngay từ ban đầu, chúng tôi nhận thấy rằng vaccine này sẽ tham gia cuộc đua chống virus chứ không phải tranh đua với loại vaccine khác. Chúng tôi làm việc ở trường đại học và không có ý định kiếm tiền từ nó”, bà Gilbert chia sẻ với tờ BBC.

Chính vì vậy, các nước có thể mua vaccine của Oxford/ AstraZeneca với giá chưa đến 3 USD/liều. Công ty AstraZeneca cũng hứa sẽ không thu lợi khi đại dịch đang diễn ra, giúp các nước đang phát triển và nước nghèo có thể tiếp cận vaccine.

Khi chủng virus này tiếp tục đột biến, họ sẽ tiếp tục cải tiến vaccine để hướng tới mục tiêu thế giới sẽ có thể sống chung với COVID-19 như với các chủng virus Corona khác mà con người từng nhiễm. Cả hai nhà khoa học kỳ vọng, trong tương lai, virus SARS-CoV-2 sẽ gần giống như virus cúm mùa, khi mọi người vẫn có thể nhiễm, nhưng sẽ không phải sợ hãi hoặc thiệt mạng vì nó.

Như hai nhà khoa học Gilbert và Green đã nói rõ, COVID-19 không phải là đại dịch cuối cùng mà thế giới có thể phải đối mặt. Nhưng ngay cả khi các chủng virus mới xuất hiện, các loại vaccine sẽ luôn bắt kịp chúng.