Mỹ chính thức công bố giải mật tài liệu vụ khủng bố 11/9

CẨM ANH• 12/09/2021 13:55

Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) vừa chính thức công bố 16 trang giải mật tài liệu liên quan đến vụ khủng bố ngày 11/9/2001.

Mỹ công bố 16 trang giải mật tài liệu điều tra vụ khủng bố 11/9

Bản giải mật này được công bố đúng dịp nước Mỹ kỉ niệm 20 năm xảy ra vụ tấn công đẫm máu khiến gần 3.000 người thiệt mạng. Theo đó, các tài liệu giải mật mô tả các cuộc tiếp xúc giữa những kẻ cướp máy bay với những thành viên người Saudi Arabia sống ở Mỹ.

Cụ thể, Mỹ đã điều tra một số nhà ngoại giao Arab Saudi và những người khác có liên quan tới chính phủ Arab Saudi quen biết nhóm không tặc sau khi họ đến Mỹ, nhưng không cung cấp bất kỳ bằng chứng nào cho thấy chính quyền Riyadh có liên quan đến vụ tấn công này.

Hồ sơ giải mật cũng kể lại cuộc phỏng vấn năm 2015 với một người nộp đơn xin nhập tịch Mỹ. Người này từng nhiều lần liên hệ với các công dân quốc tịch Arab Saudi những năm trước. Những công dân Arab Saudi này đã "hỗ trợ hậu cần đáng kể" cho nhóm không tặc.

Lời khai của nhân chứng khiến FBI nghi ngờ Omar al-Bayoumi, người được cho là sinh viên Saudi Arabia ở Los Angeles, nhiều khả năng là một nhân viên tình báo. Được biết, tháng 2/2000, ngay khi tới miền nam California, chúng đã tới một nhà hàng halal do công dân Arab Saudi có tên Omar al-Bayoumi sở hữu. Bayoumi có liên hệ với chính phủ Arab Saudi và từng bị FBI giám sát.

Tài liệu của FBI mô tả Omar tham gia "hỗ trợ đi lại, chỗ ở và tài chính" để giúp hai tên không tặc đầu tiên tới Mỹ là Nawaf al-Hazmi và Khalid al-Mihdhar.

Bản báo cáo dài 16 trang này là báo cáo đầu tiên trong số những tài liệu được công bố sau khi Tổng thống Joe Biden yêu cầu Bộ Tư pháp Mỹ và những cơ quan khác giải mật tài liệu điều tra và công bố trong vòng 6 tháng tới, sau khi gia đình những nạn nhân thiệt mạng trong vụ khủng bố gia tăng sức ép trong những tuần gần đây.

Có thể thấy, tài liệu này được công bố vào thời điểm chính trị nhạy cảm trong quan hệ giữa Mỹ và Arab Saudi. Mặc dù trước đó, chính phủ Arab Saudi luôn bác bỏ liên quan đến vụ tấn công và Đại sứ quán Arab Saudi cũng bày tỏ sự ủng hộ việc giải mật hồ sơ để chấm dứt cáo buộc vô căn cứ nhằm vào vương quốc một lần và mãi mãi, khẳng định bất kỳ cáo buộc nào cho rằng Arab Saudi đồng lõa đều "sai sự thật.

Tổng thống Mỹ Joe Bidenp/cùng phu nhân Jill Biden (giữa, phải) dự lễ tưởng niệm các nạn nhân vụ tấn công khủng bố 11/9 tại khu vực Đài tưởng niệm Trung tâm thương mại thế giới ở New York

Tổng thống Mỹ Joe Biden cùng phu nhân Jill Biden dự lễ tưởng niệm các nạn nhân vụ tấn công khủng bố 11/9 tại khu vực Đài tưởng niệm Trung tâm thương mại thế giới ở New York. Ảnh: AFP

Tuy nhiên, những giải thuyết về sự tham gia của chính quyền Arab vẫn được đặt ra và hệ quả của vụ khủng bố 11/9 vẫn đang tiếp tục phủ bóng đen lên mối quan hệ song phương. Việc 15 trong số 19 tên không tặc là công dân Arab Saudi.

Đồng thời, gia đình của khoảng 2.500 nạn nhân thiệt mạng và hơn 20.000 người bị thương trong vụ tấn công khủng bố cách đây 20 năm, các doanh nghiệp, cùng các công ty bảo hiểm đã kiện Saudi Arabia để đòi hàng tỷ USD tiền bồi thường đã tạo ra sự rạn nứt lớn nhất trong quan hệ Mỹ- Arab.

Mặc dù vậy, Washington và Riyadh vẫn hợp tác chặt chẽ trong việc truy đuổi al-Qaeda và tổ chức Taliban tại Afghanistan và sau đó mở rộng “cuộc chiến chống khủng bố ” sang Iraq vào năm 2003. Đặc biệt, mối quan hệ giữa hai bên được giới quan sát đánh giá là gia tăng đáng kể dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump khi các quyết định được đưa ra dưới thời ông đã làm tăng thêm mối quan hệ song phương.

Ông Trump đã đứng về phía Arap Saudi khi ông đăng tweet ủng hộ việc phong tỏa Qatar vào tháng 6/ 2017, nhưng nhanh chóng đảo ngược điều này khi vấp phải sự phản đối từ Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Mỹ, tiếp theo là sự phản ứng dữ dội của công chúng trong chiến dịch quân sự do Arap Saudi dẫn đầu đang diễn ra ở Yemen và đỉnh điểm là vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi của tờ Washington Post bên trong lãnh sự quán Arab Saudi ở Istanbul.

Hiện tại, giới quan sát đánh giá, hiện chưa rõ những ý định tiếp theo của Tổng thống Biden về chính sách với Arab Saudi. Nhưng Peter Kuznick, Giáo sư lịch sử tại Đại học Mỹ ở Washington DC, đánh giá, việc giải mật những tài liệu về sự liên quan của người Saudi Arabi trong vụ 11/9 để tránh sự khó xử và đôi khi vì tính toán địa chính trị.

"Dầu của khu vực Vùng Vịnh giờ không còn quan trọng như trước trong tư duy chính sách đối ngoại của Mỹ. Mỹ đã tìm cách tách khỏi khu vực này ở một mức độ nào đó. Có khả năng, chúng ta có thể thấy ý đồ của chính quyền Biden khi các phần tiếp theo của tài liệu điều tra được FBI công bố được tiết lộ", chuyên gia này dự đoán.