Phương Tây sẽ "ra tay" với pin xe điện Trung Quốc?

TRƯỜNG ĐẶNG• 01/11/2023 04:00

Sự phụ thuộc ngày càng tăng của phương Tây vào các nhà cung ứng pin xe điện của Trung Quốc tiềm ẩn những biện pháp bảo hộ cứng rắn hơn trong tương lai.

Ngành pin xe điện thế giới phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nguồn cung từ Trung Quốc

Ngành pin xe điện thế giới phụ thuộc khá lớn vào nguồn cung từ Trung Quốc

Ngành công nghiệp xe điện đang trở thành trụ cột cho tăng trưởng tương lai của các cường quốc hàng đầu, gồm Mỹ và các quốc gia EU. Cho tới nay, đó vẫn là tin tốt cho Trung Quốc – nhà cung cấp pin xe điện số một thế giới. Nổi bật nhất trong số này là CALT, nhà sản xuất 1/3 pin xe điện toàn cầu và BYD – công ty đang trên con đường trở thành nhà bán xe điện số 1 thế giới.

>>Động thái mới của Trung Quốc đe dọa chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu

Tuy nhiên có một vấn đề đang nảy sinh. Sự thành công của cả hai công ty nói trên, theo các chuyên gia, đều có bóng dáng của chính phủ Trung Quốc. Điều này đang ngày càng gây lo ngại cho các nhà lập pháp của Mỹ và các quốc gia thân cận về an ninh quốc gia.

BYD và CALT – những “Huawei” mới của Trung Quốc?

Trong việc phát triển pin tiên tiến để cung cấp năng lượng cho cuộc cách mạng công nghệ cao tương lai, các nhà hoạch định Trung Quốc đã đi trước phương Tây rất nhiều. Từ năm 2016 đến năm 2020, Trung Quốc đã nhấn mạnh việc kiểm soát chuỗi cung ứng pin và xe điện, bao gồm cả các khoáng sản đất hiếm quan trọng. Hiện tại, Trung Quốc đang đề ra những kế hoạch trở thành “cường quốc khoa học và công nghệ”.

Trong kế hoạch đó, hai gã khổng lồ trong ngành công nghiệp pin và xe điện đang đóng vai trò đầu tàu. Theo các nhà phân tích, những mối liên kết và một số vị trí trong Ban lãnh đạo giúp Trung Quốc thực hiện quyền kiểm soát trực tiếp và gián tiếp đối với hoạt động quản trị, hoạt động kinh doanh và tuyển dụng nội bộ của mỗi công ty.

Người sáng lập và Giám đốc điều hành của CATL, Zeng Yuqun, nhiều năm qua đã làm đại biểu về khoa học và công nghệ tại Hội nghị Tham vấn Chính trị Nhân dân Trung Quốc, cơ quan cấp cao nhất giám sát Mặt trận Thống nhất Trung Quốc. Đây là mạng lưới rất có ảnh hưởng đối với ngành công nghiệp và xã hội ở Trung Quốc, thậm chí còn can thiệp vào các chương trình tuyển dụng nhân tài ở nước ngoài của nước này, theo tin tức tình báo của FBI.

Một động thái khác cũng gợi nhớ đến nỗ lực thống trị lĩnh vực 5G và điện thoại thông minh của Huawei, khi CATL và BYD đã đặt mục tiêu kiểm soát các ngành công nghiệp liên quan đến pin, bao gồm mạng sạc EV và hệ thống lưu trữ năng lượng pin (BESS) dành cho các tiện ích lưu trữ năng lượng.

Mỹ và phương Tây càng thêm lo ngại

Mối quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc trong ngành xe điện (EV) đang tạo ra nỗi lo cho phương Tây. Khi lệ thuộc rất lớn vào các công ty Trung Quốc trong lĩnh vực giao thông vận tải, điều này đồng nghĩ với việc vị thế chính trị và kinh tế của các nước này sẽ suy yếu. Không chỉ về kinh tế, nó cũng có thể khiến Hoa Kỳ và các quốc gia châu Âu gặp phải các mối đe dọa an ninh mạng nguy hiểm, tương tự như cách gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc Huawei mở rộng nguy cơ truy cập vào các mạng viễn thông quan trọng của phương Tây thông qua các hợp đồng cung cấp thiết bị.

Với CALT, sự phụ thuộc ngày càng lớn của phương Tây vào Trung Quốc có nghĩa Trung Quốc có quyền truy cập dễ dàng vào các công nghệ độc quyền và dữ liệu thị trường chiến lược của công ty, qua đó giúp chính quyền Trung Quốc gia tăng lợi thế cạnh tranh và làm suy yếu vị thế của các công ty Mỹ và châu Âu trên thị trường toàn cầu.

>> Đức "nghiện” pin xe điện Trung Quốc

Hệ thống BESS là một ví dụ. Các hệ thống này khai thác và lưu trữ năng lượng từ nhiều nguồn khác nhau và giải phóng năng lượng trong thời gian thiếu điện hoặc để dự phòng trong thời gian không có gió và mặt trời. Những cục pin này phải được kết nối với lưới điện của các quốc gia sở tại mà không chịu sự xem xét hoặc giám sát nghiêm ngặt ở Hoa Kỳ hoặc Châu Âu theo luật hiện hành. Các công ty năng lượng của Mỹ cũng không bị yêu cầu tiết lộ bất kỳ chi tiết nào về quan hệ đối tác của họ với các công ty pin Trung Quốc.

Chủ tịch CATL Zeng Yuqun, cho biết công ty đang chiếm 37% thị trường pin toàn cầu.

Các dự án BESS đang diễn ra và đã được lên kế hoạch ở Hoa Kỳ, như một số đã được khởi công ở Florida, Virginia, Texas và Nevada. Pin của CATL còn được cho là đã lắp đặt tại căn cứ của Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ tại Trại Lejeune. BESS cũng được quảng bá tích cực ở các nước châu Âu, với các dự án đã được triển khai ở Anh, Hungary và các nơi khác.

Cũng giống như Huawei, những rủi ro do BESS Trung Quốc gây ra là ngay lập tức và không thể phủ nhận. Nghiên cứu từ công ty quản lý rủi ro Aon của Anh tiết lộ rằng những thiếu sót về an ninh mạng phổ biến liên quan đến hệ thống kiểm soát BESS có thể cho phép các tác nhân xấu gây ra sự cố mất điện lưới điện trên diện rộng.

Một báo cáo của Bộ Năng lượng Hoa Kỳ năm 2022 đã nêu rõ rằng những hacker đã “có đủ vị thế” để tấn công các hệ thống năng lượng phân tán, bao gồm cả BESS, ở Hoa Kỳ. Lưới điện của Ấn Độ đã bị tấn công vào các năm 2021 và 2022 do các hacker nghi ngờ là của Trung Quốc, càng khiến yêu cầu bảo vệ các cơ sở hạ tầng quan trọng dâng cao.

Mạng sạc EV do Trung Quốc xây dựng cũng không an toàn hơn. Pin và bộ sạc xe điện kết nối Internet bộc lộ nhiều điểm yếu về an ninh mạng có thể khai thác được, thường liên quan đến vi phạm dữ liệu quy mô lớn, theo nhiều nghiên cứu ở Anh và Mỹ.

Khi mối đe dọa từ sự thống trị về pin của Trung Quốc ngày càng trở nên rõ ràng, câu hỏi đặt ra là liệu phương Tây có tiếp tục nhắm tới các tập đoàn pin khổng lồ của Bắc Kinh như đã làm với Huawei hay không, khi mà họ gần như không có giải pháp khác thay thế trong lĩnh vực pin.