Không nên siết quá chặt mua bán nợ

TS. ĐINH THẾ HIỂN - Chuyên gia Kinh tế• 22/10/2021 16:30

Việt Nam đã có VAMC, DATC và sàn giao dịch mua bán nợ, nhưng vẫn chưa thực sự hình thành các “ngân hàng đầu tư” đúng nghĩa.

VAMC vừa chính thức thành lập sàn giao dịch mua bán nợ.

Có thể nói sau giai đoạn VAMC thành lập, việc phát triển thị trường mua bán nợ vẫn chưa thực sự chú trọng thúc đẩy các tổ chức. Do vậy, khi gặp vấn đề về nợ xấu thì thị trường vẫn chưa có tổ chức thích hợp để chuyển giao theo đúng nghĩa phương thức kinh doanh vốn.

Ở các nước phát triển, ngoài việc bán nợ cho các tổ chức tài chính chuyên nghiệp, các ngân hàng vẫn có thể bán nợ cho doanh nghiệp hoặc cá nhân, nhưng luôn theo phương pháp là trên nợ bán đi, ngân hàng luôn thu trước một phần tiền mặt, qua đó giảm giá trị khoản nợ vay và rủi ro của khoản nợ mới với chủ sở hữu nợ mới. Điều này giúp ngân hàng tăng thanh khoản ngay. Chẳng hạn, Ngân hàng A có khoản nợ X trị giá 100 tỷ đồng, muốn bán cho doanh nghiệp B. Ngân hàng vẫn nên có quyền bán sang B nhưng không phải bán sang ngang mà B phải bỏ tiền thêm 30% - quyền sở hữu tài sản thuộc bên mua B và nợ chỉ còn 70 tỷ đồng.

Ở đây, cần phân biệt rõ nợ vẫn thuộc về ngân hàng thông qua tài sản thế chấp khoản nợ và hợp đồng tín dụng tại ngân hàng, đã giảm trừ khoản tiền đóng trả trước, nhưng quyền sở hữu tài sản thì thuộc về chủ mới, và bên B có nghĩa vụ phải trả nợ, thanh toán khoản nợ cho đến khi hoàn tất, ngân hàng vẫn trích lập dự phòng đầy đủ.

Thực tế này có phần khác với xu thế mua bán nợ ở Việt Nam là các khoản nợ càng bán càng tăng giá trị do không được giảm trừ theo nguyên tắc an toàn tài chính trên và các khoản nợ càng có thêm rủi ro.

Trong bối cảnh hiện nay, việc NHNN dự kiến ban hành tiếp quy định ngăn chặn các TCTD dịch chuyển nợ xấu là cần thiết nhưng nếu siết quá chặt, sẽ rất khó cho các TCTD trong việc triển khai mua bán nợ theo đúng cơ chế kinh doanh trên thị trường vốn.