Đấu thầu qua mạng: Công cụ để triệt tiêu các yếu tố tiêu cực và tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp
Công khai, minh bạch, cạnh tranh và mang lại hiệu quả kinh tế chính là những ưu điểm của hoạt động ĐTQM, tuy nhiên, hiện nay mới chỉ có khoảng 18% trên 30.000 gói thầu được triển khai qua mạng.
Theo trung tâm đấu thầu qua mạng quốc gia, tính đến năm 2018 có khoảng 9.000 gói thầu được áp dụng đấu thầu qua mạng, tăng 2 lần so với cùng kỳ năm ngoái và dự kiến hết năm 2018 sẽ có khoảng 15.000 gói đầu thực hiện qua mạng.
Nhận thức và hạ tầng kỹ thuật là 2 yếu tố đang "kéo chậm" sự phát triển của hoạt động đấu thầu qua mạng.
Khó khăn về kỹ thuật và nhận thức
Theo quyết định số 1402/QĐ-TTg ngày 13/7 của Thủ tướng Chính phủ, tính đến năm 2025, 100% thông tin đấu thầu phải đăng tải công khai trên hệ thống. Ngoài ra, 100% hoạt động mua sắm thường xuyên phải đấu thầu qua mạng và tối thiểu 70% gói thầu thuộc phạm vi điều chỉnh của luật đấu thầu phải thực hiện trên hệ thống mạng đấu thầu quốc gia.
Ông Vũ Đại Thắng – Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết: “Bộ sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ sở pháp lý, đào tạo nâng cao năng lực, tuyên truyền phổ biến đến các đối tượng tham gia tăng cường đầu tư để hoàn thiện điều kiện hạ tầng kỹ thuật hệ thống đấu thầu qua mạng. Mặc dù kết quả bước đầu đã đạt được là khả quan tuy nhiên để hiện thực hoá những mục tiêu nêu trên, nhiệm vụ đặt ra với phát triển đấu thầu qua mạng còn rất nhiều khó khăn, thách thức”.
Chỉ ra những nguyên nhân cụ thể, ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Cục trưởng Cục QLĐT (Bộ KH&ĐT) cho biết: Nếu như trong giai đoạn đầu chỉ có 3 đơn vị thí điểm thực hiện đấu thầu qua mạng thì đến ngày 1/1/2016 đã triển khai áp dụng đấu thầu qua mạng trên phạm vi cả nước. Con số tiết kiệm qua đấu thầu qua mạng hơn 9%, cao hơn con số tiết kiệm chung của đấu thầu truyền thống khoảng 6,98%.
“Tuy nhiên, đấu thầu qua mạng hiện nay vẫn gặp 2 khó khăn chính đó là về hạ tầng kỹ thuật và nhận thức của nhà thầu, đơn vị mời thầu liên quan đến hoạt động này”.
Nhìn lại thực tế qua 3 năm triển khai ĐTQM, hiện nay vẫn còn 41/119 cơ quan, đơn vị chưa thực hiện công tác ĐTQM. Thực tế triển khai này đã ghi nhận, có đơn vị, cơ quan ban đầu “viện cơ” với “vôn vàn” khó khăn. Tuy nhiên, khi tiến hành triển khai ĐTQM thì lại làm rất tốt. Vì vậy, vấn đề ở đây đó là nằm ở nhận thức.
Soi chiếu về những khó khăn trong hoạt động ĐTQM hiện nay tại Việt Nam, ông Adu-Gyamfi Abunyewa, chuyên gia cấp cao về đấu thầu của World Bank cho biết: “Hệ thống ĐTQM hiện vẫn còn hạn chế về năng lực, tính năng. Tuy nhiên, tất cả các quốc gia đều bắt đầu từ những bước đầu rất khó khăn. Đơn cử Mông Cổ và Malaysia đều xây dựng hệ thống từ những bước sơ đẳng ban đầu sau đó điều chỉnh dần để thích ứng với từng hoàn cảnh và đã thành công. Hiện nay, Việt Nam cũng đang phát triển theo hướng như vậy”.
Ngoài ra, về tính khả thi trong thực tiễn của Hệ thống, ông Adu Gyamfi Abunyewa cũng phân tích rằng: “Khó có quốc gia nào có thể đưa vào từ đầu một hệ thống ĐTQM hoàn hảo. Mỗi quốc gia có một đặc thù, quy định riêng về mua sắm, vì thế không thể "bê nguyên" một hệ thống ĐTQM hoàn hảo nào của 1 quốc gia nào đó để áp dụng cho mình. Vấn đề là cách thức để chúng ta vận dụng làm sao cho hiệu quả và phù hợp”.
Có thể bạn quan tâm
Đằng sau con số 22.000 gói thầu áp dụng đấu thầu điện tử
06:58, 08/08/2018
Nguy cơ từ hợp tác với doanh nghiệp FDI trong đầu tư sản xuất giấy tái chế
05:50, 07/08/2018
Ngành công nghiệp sản xuất giấy: Thách thức “nhãn tiền”
06:00, 06/08/2018
Hàng trăm triệu USD đầu tư vào dự án liên kết giao thông các tỉnh miền núi phía Bắc
06:30, 04/08/2018
Vì sao nhà đầu tư tư nhân chưa mặn mà với hạ tầng đường sắt?
06:30, 03/08/2018
Giảm được nhiều chi phí cho doanh nghiệp
Theo các chuyên gia, việc thực hiện ĐTQM bên cạnh việc đạt được 4 mục tiêu quan trọng đó là công khai, minh bạch, cạnh tranh và mang lại hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên, điều đặc biệt đáng nói đó là việc ĐTQM có thể triệt tiêu được những yếu tố tiêu cực trong hoạt động đấu thầu như cách bình luận của ông Hà Tiến Lực - Phó tổng giám đốc Công ty CP Chế tạo Điện cơ Hà Nội.
Chia sẻ về thực tiễn hoạt động tham gia ĐTQM của doanh nghiệp mình, ông Lực cho biết thêm: “Nếu trước đây, mỗi năm doanh nghiệp chỉ tham gia đấu thầu từ 1-2 gói thầu trên năm, thì hiện nay hầu hết các gói thầu đều được doanh nghiệp tham gia”.
Lý giải nguyên nhân, ông Lực cho biết: “Làm ĐTQM sẽ giảm được nhiều loại chi phí cho doanh nghiệp. ĐTQM là môi trường bình đẳng cho các nhà thầu cạnh tranh công bằng. Có thể mới làm các doanh nghiệp sẽ e ngại nhưng khi bắt tay vào nhập cuộc thì sẽ đem lại rất nhiều lợi ích”.
Theo đó, doanh nghiệp đã giảm được các chi phí ít nhất 3-5% tùy mỗi theo từng quy mô mỗi gói thầu khi tham gia ĐTQM”.
Nhìn ở góc độ đơn vị mở thầu, chia sẻ kinh nghiệm thúc đẩy việc mở thầu qua mạng tại các đơn vị thuộc EVN, bà Phạm Thúy Hà, Trưởng Ban Quản lý Đấu thầu - Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) cho biết: “3 năm gần đây EVN đưa ra tiêu chí chấm điểm cho người đứng đầu đơn vị trong việc tham gia thực hiện ĐTQM. Ban đầu mới là chỉ tiêu khích lệ, nhưng từ 2017 đưa vào thành chỉ tiêu bắt buộc. Khi thực hiện rồi thì Lãnh đạo các đơn vị bắt đầu thấy giảm được nhiều chi phí cho đơn vị, đầu tiên là giảm chi phí in ấn, tỷ lệ tiết kiệm qua đấu thầu ngày càng cao, chi phí thực hiện các công việc hành chính khi tổ chức ĐTQM. Chúng tôi hy vọng trong thời gian tới hiệu quả còn tăng lên nữa”.
Như vậy, để tháo gỡ hai khó khăn đang được cho là rào cản kéo chậm sự phát triển của hoạt động ĐTQM, bên cạnh việc tuyên truyền thay đổi nhận thức để doanh nghiệp, nhà đầu tư nhìn thấy được lợi ích mà cụ thể là chi phí thì bên cạnh đó cũng cần phải cải thiện hệ thống hạ tầng hệ thống. Theo đó, trong thời gian tới Cục Quản lý Đấu thầu, Bộ KH và ĐT sẽ phối hợp cùng các đối tác phát triển là WB, ABD hoàn thiện hệ thống này.