Rà soát pháp luật: Bất cập cách tính thuế thu nhập doanh nghiệp

GIA NGUYỄN• 02/09/2021 03:55

Theo các chuyên gia, việc áp dụng các quy định của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) hiện nay còn nhiều bất cập, đặc biệt là vấn đề thuế TNDN đối với Công ty TNHH MTV…

Tất cả các Luật, Bộ luật đều có một điều khoản riêng quy định về đối tượng điều chỉnh của văn bản Luật. Trên cơ sở đó, Nghị định hoặc Thông tư sẽ hướng dẫn cụ thể về đối tượng điều chỉnh mà Luật và Nghị định đã quy định nhưng không phải là quy định thêm, mở rộng đối tượng điều chỉnh mà văn bản Luật không quy định.

Theo các chuyên gia, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (Luật Thuế TNDN) năm 2008 sửa đổi, bổ sung năm 2013 đang không quy định tiền lương, tiền công của chủ Công ty hay Giám đốc Công ty TNHH MTV thuộc các khoản chi không được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế.

Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp còn bất cập trong tính thuế TNDN đối với Công TNHH MTV - Ảnh minh họa

Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp được cho còn bất cập trong tính thuế TNDN đối với Công TNHH MTV - Ảnh minh họa

Cụ thể, tại điểm i khoản 2 Điều 9 Luật này quy định về các khoản chi được trừ và không được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế: “Tiền lương, tiền công của chủ doanh nghiệp tư nhân; thù lao trả cho sáng lập viên doanh nghiệp không trực tiếp tham gia điều hành sản xuất, kinh doanh; tiền lương, tiền công, các khoản hạch toán chi khác để chi trả cho người lao động nhưng thực tế không chi trả hoặc không có hóa đơn, chứng từ theo quy định của pháp luật”.

Đến Nghị định số 218/2013/NĐ-CP ngày 26/12/2013 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn Luật Thuế TNDN, thì có sự mở rộng đối tượng thêm so với Luật là tiền lương, tiền công của chủ Công ty TNHH MTV. Trong đó, chủ Công ty lại ở nhóm người không trực tiếp tham gia điều hành sản xuất, kinh doanh thì thuộc các khoản chi không được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế, đây cũng là đối tượng không được quy định trong Luật Thuế TNDN.

Thế nhưng, Thông tư số 96/2015/TT-BTC ngày 22/6/2015 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 78/2014/TT-BTC ngày 18/6/2014 thì đối tượng lại được mở rộng hoàn toàn khi quy định về các khoản chi không được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế bao gồm tiền lương, tiền công của chủ Công ty TNHH MTV và không đề cập tới người chủ này có thuộc nhóm người không trực tiếp tham gia điều hành sản xuất, kinh doanh hay không đều thuộc các khoản chi không được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế.

Cụ thể, điểm 2.6 khoản 2 Điều 4 Thông tư 96/2015/TT-BTC quy định: “Tiền lương, tiền công của chủ doanh nghiệp tư nhân, chủ Công ty TNHH MTV (do một cá nhân làm chủ); thù lao trả cho các sáng lập viên, thành viên của Hội đồng thành viên, hội đồng quản trị mà những người này không trực tiếp tham gia điều hành sản xuất, kinh doanh”, cũng không quy định tiền lương, tiền công của Giám đốc Công ty TNHH MTV (do một cá nhân làm chủ) thuộc khoản không được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế.

Thực tế, trong trường hợp không phải là Giám đốc thuê mà là chủ Công ty (chủ sở hữu) kiêm nhiệm Giám đốc thì đều bị cơ quan thuế đánh đồng là một người và áp dụng quy định của Thông tư này để loại bỏ tiền lương, tiền công chi mà Công ty trả cho Giám đốc ra khỏi chi phí kinh doanh và không được tính khi xác định thu nhập chịu thuế. Mặc dù Giám đốc và chủ Công ty là hai chức danh, hai vai trò khác.

Như vậy, nếu Công ty có chi trả tiền lương, tiền công hoặc đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) cho Giám đốc hoặc cho chủ sở hữu Công ty TNHH MTV thì bị cơ quan thuế coi đó là vi phạm và sẽ bị phạt vi phạm hành chính, bị truy thu, bị phạt thuế TNDN.

Chuyên gia cho rằng, Các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cần sớm có sự rà soát, sửa đổi cho phù hợp - Ảnh minh họa

Chuyên gia cho rằng, các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cần sớm có sự rà soát, sửa đổi cho phù hợp - Ảnh minh họa

Các chuyên gia cho rằng, điều này không chỉ ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp đối với loại hình Công ty TNHH MTV, mà còn là vấn đề bất cập và áp dụng sai nguyên tắc một cách nghiêm trọng.

Ví dụ, theo quy định của Luật Luật sư 2006 sửa đổi, bổ sung 2012 quy định, “Luật sư làm chủ sở hữu Công ty TNHH luật MTV là Giám đốc Công ty” (khoản 3, khoản 4 Điều 34). Nếu được hiểu theo cách áp dụng pháp luật hiện tại của cơ quan thuế chỉ áp dụng Thông tư thì các khoản tiền lương, tiền công, tiền đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) cho Giám đốc/chủ Công ty luật đều bị loại bỏ ra khỏi chi phí kinh doanh và không được trừ khi xác định tính thuế TNDN cho Công ty.

Trong khi đó, theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật số 80/2015/QH13 của Quốc hội, cụ thể khoản 2 Điều 157 quy định: “Trong trường hợp các văn bản quy phạm pháp luật có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn”.

Như vậy, Thông tư chỉ là văn bản dưới Luật, khi Thông tư quy định về một vấn đề, một đối tượng mà Luật không quy định thì không thể áp dụng quy định tại Thông tư làm cơ sở pháp lý.

Thông tin với báo chí, Luật sư Mai Thị Dung - Giám đốc Công ty Luật TNHH Việt Phương cho rằng, việc Thông tư 96/2015/TT-BTC, coi Công ty TNHH MTV (do một cá nhân làm chủ) chi trả tiền lương, tiền công cho Giám đốc hoặc chủ doanh nghiệp là vi phạm pháp luật, hoàn toàn bất cập.

Theo Luật sư Dung, Luật BHXH 2014 quy định, Giám đốc là đối tượng bắt buộc phải đóng BHXH, nếu không đóng BHXH thì bị coi vi phạm pháp luật, cụ thể khoản 1 Điều 2 của Luật BHXH 2014 quy định, người lao động là công dân Việt Nam thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm: “Người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã có hưởng tiền lương”.

Ngoài ra, theo khoản 24 Điều 4 Luật Doanh nghiệp 2020 quy định: “Người quản lý doanh nghiệp là người quản lý Công ty và người quản lý doanh nghiệp tư nhân, bao gồm… Giám đốc hoặc Tổng giám đốc và cá nhân giữ chức danh quản lý khác…”.

Đồng thời, theo quy định tại Điều 84 Mục 2 Chương III của Luật Doanh nghiệp 2020 là mục quy định riêng về Công ty TNHH MTV đều quy định, thù lao, tiền lương và lợi ích khác của người quản lý Công ty (Giám đốc) được tính vào chi phí kinh doanh. Cụ thể: “Người quản lý Công ty và Kiểm soát viên được hưởng thù lao hoặc tiền lương và lợi ích khác theo kết quả và hiệu quả kinh doanh của Công ty. Thù lao, tiền lương và lợi ích khác của người quản lý Công ty và Kiểm soát viên được tính vào chi phí kinh doanh theo quy định của pháp luật về thuế, pháp luật có liên quan…”. Tại các quy định của Điều 80, 81, 85 của Luật Doanh nghiệp 2020 đều phân biệt vai trò, quyền và nghĩa vụ của Giám đốc và chủ Công ty TNHH MTV (do cá nhân làm chủ).

“Việc cơ quan thuế không phân biệt và đánh đồng Giám đốc và chủ Công ty TNHH MTV (do cá nhân làm chủ) là một để áp dụng loại trừ ra khỏi chi phí kinh doanh và không được tính khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN là vấn đề bất cập và hiểu sai quy định của pháp luật”, Luật sư Dung nhấn mạnh.

Cũng theo Luật sư Dung, đối chiếu với Luật Thuế TNDN với Luật BHXH, Luật Doanh nghiệp, Luật Ban hành các văn bản pháp luật như đã nêu cho thấy, ở các lĩnh vực khác nhau, vấn đề về thuế TNDN và quy định về các khoản chi được trừ, các khoản chi không được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN còn có sự chưa thống nhất, đồng bộ về nguyên tắc.

“Các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cần sớm có sự rà soát, sửa đổi cho phù hợp, thống nhất, đúng nguyên tắc nhằm bảo đảm sự công bằng về chính sách thuế đối với đối tượng chung là Công ty dù là Công ty TNHH MTV do cá nhân làm chủ, Công ty TNHH 2 thành viên trở lên hay Công ty cổ phần”, Luật sư Dung chia sẻ.