Thấy gì từ vụ án làm giả Báo cáo đánh giá tác động môi trường?

KHÔI NGUYÊN• 08/06/2024 00:20

Từ vụ làm giả Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) vừa bị khởi tố mới đây, chuyên gia cho rằng cần phải rà soát, đánh giá lại việc quản lý, thẩm định ĐTM vốn đang tồn tại nhiều kẽ hở, bất cập…

>>Vụ án SCB không liên quan đến Kiểm toán Nhà nước

Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Phú Thọ thi hành lệnh giữ người trong trường hợp khẩn cấp đối với Nông Đức DiPhó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Kạn. Ảnh: congan.phutho.gov.vn

Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Phú Thọ thi hành lệnh giữ người trong trường hợp khẩn cấp đối với Nông Đức Di - Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Kạn. Ảnh: CACC

Theo đó, từ ngày 2/5 đến 4/6/2024, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an tỉnh Phú Thọ đã khởi tố 6 vụ án, khởi tố 11 bị can, bao gồm nhiều giám đốc công ty hoạt động về tư vấn môi trường, cùng nhiều cán bộ ở nhiều tỉnh thành về một trong các hành vi “Làm giả tài liệu của cơ quan, tổ chức”, “Giả mạo trong công tác”, “Đưa hối lộ” và “Nhận hối lộ”.

Cụ thể các bị can gồm: Nguyễn Thị Quỳnh - Giám đốc Công ty TNHH TQB Phú Thọ; Bùi Trung Quân - Giám đốc Công ty TNHH Môi trường SETECH (Hà Nội); Đinh Thị Diệu Linh - nhân viên Công ty CP EJC chi nhánh Phú Thọ; Đỗ Trung Đức - Giám đốc và Nguyễn Văn Tản - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Liên Minh môi trường và xây dựng (Hà Nội); Trần Minh Tuấn - Giám đốc Công ty TNHH G&T Phú Thọ; Nguyễn Trần Mạnh - Giám đốc Công ty CP dịch vụ và phát triển Trường Thành (Hà Nội).

Ngoài ra còn có các bị can Ngô Thị Mai - Phó Chi cục trưởng Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Phú Thọ); Triệu Quý Hợi - Phó Trưởng phòng Kế hoạch Tổng hợp - Trung tâm quan trắc và bảo vệ môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Phú Thọ); Nguyễn Mạnh Hà - Phó Trưởng phòng môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Bắc Kạn).

Công an tỉnh Phú Thọ xác định, mặc dù các công ty hoạt động tư vấn về môi trường không có máy móc, thiết bị, không có nhân lực chuyên môn về tư vấn môi trường nhưng vẫn thực hiện hoạt động tư vấn, lập hàng trăm Báo cáo đánh giá tác động môi trường cho các dự án trên địa bàn cả nước, thu lời bất chính hàng chục tỷ đồng.

Trong buổi họp báo thông tin về vụ án, Đại tá Nguyễn Minh Tuấn - Giám đốc Công an tỉnh Phú Thọ cho biết, đây là vụ án đầu tiên trên toàn quốc khởi tố, xử lý các đối tượng về hành vi làm giả Báo cáo đánh giá tác động môi trường. Việc lập giả Báo cáo đánh giá tác động môi trường diễn ra trong thời gian dài, liên quan đến nhiều tỉnh thành, có sự tiếp tay, móc nối, tạo điều kiện của cơ quan quản lý Nhà nước.

“Hành vi của các đối tượng nếu không ngăn chặn kịp thời sẽ dẫn đến đánh giá không đúng tác động đối với môi trường khi dự án đi vào hoạt động, gây ô nhiễm môi trường, suy giảm sức khoẻ, thể trạng con người”, Đại tá Nguyễn Minh Tuấn nói.

Cũng theo Đại tá Nguyễn Minh Tuấn, việc Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an tỉnh Phú Thọ phát hiện, điều tra, khởi tố các vụ án nêu trên là hồi chuông cảnh tỉnh đối với hoạt động thẩm định, phê duyệt, báo cáo đánh giá tác động môi trường, góp phần bảo vệ môi trường, sức khoẻ và đời sống của người dân.

IHIHIHI

Quá trình khám xét, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Phú Thọ đã thu giữ nhiều hồ sơ, tài liệu liên quan. CACC

Từ vụ án này, nhiều ý kiến thắc mắc, khó hiểu về vai trò của việc thẩm định Báo cáo đánh giá tác động môi trường? Trao đổi với Diễn đàn Doanh nghiệp, luật sư Tạ Anh Tuấn– Giám đốc Công ty Luật TNHH EMME LAW cho biết, Báo cáo ĐTM là hồ sơ pháp lý quan trọng nhất trong bộ “Hồ sơ môi trường” mà bất cứ doanh nghiệp nào cũng cần có.

Đây là Báo cáo mang tính dự báo những hoạt động gây ô nhiễm khi đưa doanh nghiệp vào vận hành, khai thác thương mại, triển khai dự án. Dựa trên những dự báo đó, các doanh nghiệp phải đưa ra các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm, bảo vệ môi trường trong quá trình hoạt động.

Cũng theo luật sư Tuấn, tất cả các dự báo cũng như biện pháp giảm thiểu ô nhiễm trong Báo cáo ĐTM đều được thông qua dưới sự thẩm tra của Bộ/ Sở Tài nguyên Môi trường và các chuyên gia hàng đầu trong ngành môi trường.

“Đây cũng là nền tảng quan trọng nhất, song song với các Nghị định, Thông tư về môi trường mà doanh nghiệp cần lấy làm căn cứ để thực thi. Tuy nhiên, thời gian qua, nhiều đơn vị không có năng lực chuyên môn nhưng vẫn tham gia tư vấn nên chất lượng báo cáo ĐTM không cao, phải sửa đi sửa lại nhiều lần mới được thông qua”, luật sư Tạ Anh Tuấn nhận định.

>>Vụ án Phúc Sơn: Đã thu hồi trên 300 tỉ đồng, gần 2 triệu USD, trên 500 lượng vàng, hơn 1.000 sổ đỏ

Cũng bình luận nội dung này trên báo Dân trí, Tiến sĩ Nguyễn Khắc Kinh, nguyên Vụ trưởng Vụ Thẩm định và Đánh giá tác động môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) cho rằng, dư luận đã râm ran từ lâu về những Báo cáo ĐTM "làm bậy số liệu", "không đi đo đạc nhưng lại có số liệu".

Tiến sĩ Nguyễn Khắc Kinh cho biết việc công an khởi tố vụ án, "chọc" vào lĩnh vực này là cơ hội để cơ quan chức năng rà soát, đánh giá lại việc quản lý, thẩm định ĐTM vốn đang tồn tại nhiều bất cập, kẽ hở.

Mặc dù Luật Bảo vệ môi trường đã đưa ra nhiều quy định liên quan đến việc lập Báo cáo ĐTM nhưng theo ông Kinh vẫn còn nhiều bất cập, mâu thuẫn, tiêu chí đánh giá không rõ ràng, lơ mơ khiến hiểu là "a cũng được", "b cũng được", mà "c cũng được".

Trong đó, theo chuyên gia này, sức chịu tải của môi trường chưa được quy định chặt chẽ trong các Báo cáo ĐTM - vốn là dự báo về điều xảy ra trong tương lai.

"Phải dự báo được sức chịu tải của môi trường trong thời gian dài, bởi tác động của một dự án có thể 3-4 năm sau hoặc 10 năm mới xảy ra. Nếu chỉ lấy số liệu của hôm nay để xem xét phê duyệt ĐTM thì làm sao mà đúng và sát thực tế được", ông Kinh nêu quan điểm.

Trở lại thông tin về vụ án, hiện, Công an tỉnh Phú Thọ đang tiếp tục điều tra mở rộng vụ án để xử lý các đối tượng liên quan theo đúng quy định của pháp luật. Được biết, trong nhóm các doanh nghiệp hoạt động về tư vấn môi trường trong vụ án này, có những doanh nghiệp có tần suất tham gia vào những gói thầu sử dụng ngân sách với tần suất dày đặc và liên tục được chỉ định thầu rút gọn.