Xe điện Trung Quốc và các rào cản trên thị trường
Các hãng xe điện Trung Quốc đang gặp nhiều khó khăn tại cả châu Âu và Việt Nam, từ chính sách thuế quan khắt khe đến tâm lý tiêu dùng và sự cạnh tranh gay gắt.
"Lao dốc” tại châu Âu
Trong 18 tháng qua, các hãng xe Trung Quốc đã chứng kiến sự sụt giảm mạnh về lượng xe điện bán ra tại châu Âu, với số liệu mới nhất cho thấy lượng đăng ký xe điện vào tháng 8 giảm gần 50% so với cùng kỳ năm trước. Theo báo cáo của Dataforce, đây là tháng thứ hai liên tiếp thị phần của các hãng xe Trung Quốc tại châu Âu giảm, điều này phản ánh tình hình khó khăn mà các hãng xe này đang phải đối mặt.
Một trong những nguyên nhân lớn được cho là do sự bất ổn về chính sách thuế quan tạm thời của Liên minh châu Âu (EU) đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc. Nhà phân tích Felipe Munoz từ Jato Dynamics nhận định rằng, chính sách này đã tác động tiêu cực đến doanh số của MG – một thương hiệu thuộc sở hữu của SAIC Motor. MG đã ghi nhận mức giảm 65% trong tháng 8, phần lớn do công ty tập trung nhiều vào phân khúc xe hybrid thay vì xe điện hoàn toàn. Trong khi đó, SAIC Motor đã phải đối mặt với mức thuế bổ sung 38% từ EU đối với xe điện từ tháng 7, mức thuế cao nhất trong số tất cả các nhà sản xuất ô tô.
Trái lại, hãng xe BYD của Trung Quốc đã ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng trong cùng tháng, với lượng đăng ký xe tăng 19% so với cùng kỳ năm trước. BYD đang dần chiếm lĩnh thị trường châu Âu và thay thế vị trí dẫn đầu của MG trong mảng xe điện.
Tuy nhiên, tương lai của xe điện Trung Quốc tại châu Âu vẫn còn rất mơ hồ, khi mà các cuộc đàm phán về thuế quan giữa Trung Quốc và EU vẫn đang tiếp diễn, và các chính sách thuế bổ sung dự kiến sẽ hoàn tất vào tháng 11, tùy thuộc vào cuộc bỏ phiếu của các quốc gia thành viên. Không chỉ các hãng xe Trung Quốc, các nhà sản xuất ô tô khác có xe điện sản xuất tại Trung Quốc như BMW, Stellantis và Tesla cũng có thể chịu ảnh hưởng từ các biện pháp thuế mới của EU.
Thêm vào đó, nhu cầu xe điện tại châu Âu đã giảm mạnh trong năm nay. Trong tám tháng đầu năm 2024, lượng đăng ký xe điện trên toàn khu vực đã giảm 5,5%, phần lớn do các thị trường lớn như Đức đã xóa bỏ các ưu đãi cho người mua xe điện. Điều này càng làm tăng thêm sự không chắc chắn cho các nhà sản xuất ô tô, trong đó có cả Chery Automobile, một hãng xe Trung Quốc khác. Chery đã quyết định lùi kế hoạch sản xuất xe điện tại nhà máy mới ở Tây Ban Nha sang tháng 10/2025, do còn đang đánh giá khối lượng công việc tại địa điểm này.
Trong bối cảnh đó, các nhà sản xuất ô tô châu Âu đã kêu gọi EU xem xét lại các mục tiêu khí hậu, bao gồm cả mục tiêu về phát thải của đội xe vào năm 2025. Nếu không đạt được mục tiêu này, các hãng có thể phải đối mặt với khoản phạt lên đến hàng tỷ euro.
Khó khăn tại Việt Nam
Một trong những rào cản lớn nhất là sự nghi ngại của người tiêu dùng Việt Nam đối với sản phẩm Trung Quốc. Tâm lý chung của người Việt vẫn ưu tiên các thương hiệu ô tô đến từ Mỹ, châu Âu, Nhật Bản hoặc Hàn Quốc, vốn đã có tiếng tăm và tạo dựng niềm tin từ lâu. Ngược lại, các sản phẩm Trung Quốc thường bị gắn mác kém chất lượng do những trải nghiệm không tốt trong quá khứ, đặc biệt là xe máy và ô tô. Khoảng 20 năm trước, xe máy Trung Quốc từng làm mưa làm gió với giá rẻ và thiết kế bắt mắt, nhưng nhanh chóng xuống cấp chỉ sau vài năm sử dụng, làm mất lòng tin của người tiêu dùng.
Hiện nay, mặc dù các dòng xe Trung Quốc đã cải thiện đáng kể về công nghệ và trang bị, giá bán của chúng cũng không còn rẻ như trước. Các mẫu xe có giá tương đương với các mẫu xe Nhật Bản hay Hàn Quốc trong cùng phân khúc, tạo ra một thách thức lớn khi người tiêu dùng Việt chưa thực sự sẵn sàng bỏ ra số tiền lớn để mua xe Trung Quốc.
Thêm vào đó, các hãng xe Trung Quốc phải cạnh tranh gay gắt với những thương hiệu đã có chỗ đứng vững chắc tại thị trường Việt Nam. Các hãng xe Nhật Bản, Hàn Quốc, và châu Âu liên tục điều chỉnh giá bán để giữ vững vị thế, gây áp lực lớn lên các mẫu xe mới từ Trung Quốc.
Nhìn chung, để thành công tại thị trường ô tô Việt Nam, các hãng xe Trung Quốc sẽ cần thời gian và chiến lược dài hạn. Không chỉ phải thay đổi tâm lý người tiêu dùng, họ còn phải đối đầu với sự cạnh tranh khốc liệt từ những thương hiệu lớn và quen thuộc với người tiêu dùng Việt Nam.