Ế ẩm và dư thừa, ô tô Trung Quốc sẽ đại hạ giá tại Việt Nam?
Ô tô nguyên chiếc nhập khẩu từ Trung Quốc tăng nhanh, sẽ là thách thức lớn trong việc quản lý, nhất là với xe giá rẻ do dư thừa, có thể gây ra náo loạn trên thị trường.
Nhập khẩu tăng vọt
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, ô tô nguyên chiếc nhập khẩu từ Trung Quốc trong tháng 10/2024 là 2.617 xe, trị giá 78,6 triệu USD, tăng 11% so với tháng 9/2024. Lũy kế 10 tháng đầu năm 2024, số ô tô Trung Quốc nhập khẩu là 24.613 xe, trị giá 732,7 triệu USD. So với cả năm 2023 chỉ nhập có 11.002 xe, với kim ngạch 394,2 triệu USD từ Trung Quốc thì 10 tháng năm 2024 đã tăng gấp hơn 2 lần về số lượng và gần 2 lần về giá trị. Hiện nhập khẩu ô tô nguyên chiếc từ Trung Quốc chiếm 17% về số lượng và 24% về tổng giá trị nhập khẩu ô tô của cả nước.
Từ tháng 6/2023 đến nay đã có gần 10 thương hiệu ô tô Trung Quốc ra mắt sản phẩm tại thị trường Việt Nam. Đó là Haval, Lynk & Co, Haima, Wuling, Chery, BYD, GAC, GWM, chưa kể những thương hiệu đã hiện diện bán hàng từ vài năm trước như MG, Hongqi, Beijing… Sắp tới sẽ có thêm các thương hiệu ô tô Trung Quốc nữa gia nhập thị trường Việt Nam.
Hiện Trung Quốc có 123 doanh nghiệp sản xuất ô tô với công suất khoảng 40 triệu xe mỗi năm. Tuy nhiên, tiêu thụ trong nước chỉ đạt khoảng 22 triệu xe mỗi năm. Với tình trạng cung vượt xa cầu trong nước, các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc đang đẩy mạnh mở rộng thị trường ra toàn cầu. Trong khi đó, thị trường Việt Nam ở ngay sát cạnh Trung Quốc và rất tiềm năng. Vì vậy, các hãng xe Trung Quốc khó bỏ qua.
Tuy nhập khẩu tăng nhưng doanh số bán của đa số các sản phẩm ô tô Trung Quốc tại Việt Nam luôn luôn thấp. Khả năng cạnh tranh kém từ xe giá rẻ đến xe hạng sang. Hàng tồn kho nhiều. Hầu hất các hãng xe Trung Quốc không công bố doanh số bán hàng tháng tại Việt Nam. Tuy nhiên, qua các nguồn tin, phần lớn bán hàng rất chật vật, nhiều thương hiệu không vượt quá 2 con số một năm. Một hãng xe điện lớn của Trung Quốc vào Việt Nam, hiện đã mở tới hơn 20 đại lý trên toàn quốc nhưng mỗi đại lý chỉ bán được từ 2-3xe/tháng. Con số này gây thất vọng lớn, cho những nhà bán lẻ, bởi vốn đầu tư 1 đại lý lên tới hơn cả chục tỷ đồng, chi phí cố định hàng tháng cả tỷ đồng, trong khi lợi nhuận bán mỗi xe có vài chục triệu đồng, làm sao bù đắp nổi chi phí.
Cảnh giác với xe giá rẻ
Người tiêu dùng Việt Nam đến nay vẫn giữ định kiến về “hàng Tàu giá rẻ chất lượng tồi”. Trong khi ô tô là tài sản có giá trị lớn đối với người tiêu dùng Việt Nam. Vì vậy, khi mua xe người Việt đặt chất lượng lên hàng đầu. Chiếc xe phải bền bỉ, tin cậy, ít hỏng vặt, chi phí bảo dưỡng thấp và giữ giá… Ô tô Trung Quốc hiện nay có thiết kế đẹp, rất nhiều tính năng, nhưng chất lượng có đáng tin cậy?
Nhiều mẫu ô tô Trung Quốc bán tại Việt Nam sau 1 thời gian, đã bị đánh giá rất kém. Xe thường xuyên gặp trục trặc, bị lỗi, đi tốc độ nhanh thiếu an toàn, nhiều chi tiết thiết kế đánh đố người dùng…
Tại Trung Quốc, các doanh nghiệp ô tô đang lao vào “cuộc chiến” giảm giá. Giảm giá và chỉ coi trọng về doanh số bán, đã ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm. Để cắt giảm chi phí, quá trình sản xuất sẽ bị rút ngắn và sử dụng vật liệu rẻ tiền… Nhiều doanh nghiệp ô tô Trung Quốc không thể sáng tạo, họ cắt ngắn quá trình chế tạo xe bằng cách sao chép lại những sản phẩm của hãng xe khác. Một số nguồn tin cho biết, nhiều hãng xe do cắt giảm chi phí, nên một mẫu xe mới thay vì được thử nghiệm tới 150 lần, giảm xuống còn từ 20-25 lần. Chính vì thế, chất lượng và độ an toàn của ô tô Trung Quốc gây băn khoăn lớn.
Thêm nữa, hệ thống bảo hành, bảo dưỡng chưa đồng bộ, thiếu chuyên nghiệp cũng tạo nên tâm lý sợ mua ô tô Trung Quốc. Nhiều hãng xe Trung Quốc, ngay cả những hãng xe đang bán tới chục nghìn chiếc mỗi năm tại thị trường Việt Nam, vẫn bị phàn nàn rất nhiều về dịch vị sau bán hàng. Phụ tùng thay thế chờ lâu. Có chủ xe MG bị hỏng hộp số, vào đại lý phải chờ gần nửa năm chưa được thay mới.
Một số nghiên cứu cho biết, để có giá bán rẻ, các hãng ô tô Trung Quốc sẽ phải cắt giảm mạnh các chi phí, kể cả chi phí cho dịch vụ hậu mãi. Hậu quả là dịch vụ hậu mãi của các hãng xe Trung Quốc đều kém chuyên nghiệp, gây thất vọng cho khách hàng.
Tuy nhiên, ô tô nguyên chiếc nhập khẩu từ Trung Quốc tăng nhanh, sẽ là thách thức lớn trong việc quản lý, nhất là với xe giá rẻ do dư thừa, có thể gây ra náo loạn trên thị trường ô tô Việt Nam. Điều này đã từng xảy ra tại một số quốc gia lân cận.
Theo giới chuyên môn, cần có biện pháp bảo hộ để bảo vệ thị trường nội địa như nhiều nước đang áp dụng. Chẳng hạn Mỹ, Canada và Liên minh châu Âu đã áp dụng các hàng rào thuế quan cao, để ngăn chặn sự đổ bộ của xe điện Trung Quốc.