Cuộc đua mới từ cú "về đích" của metro số 1
Sau khi tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên vận hành, Bộ Chính trị đã ra định hướng phát triển đường sắt đô thị với mục tiêu đạt 355km đường sắt đô thị tại TPHCM vào năm 2035.
Hôm nay (22/12/2024), tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên chính thức vận hành, khép lại hành trình 17 năm đầy gian truân và 5 lần lỗi hẹn. Đây không chỉ là cột mốc đánh dấu sự chuyển mình của TP HCM mà còn mở ra kỷ nguyên phát triển giao thông đô thị hiện đại tại Việt Nam.
Sự kiện này đã mang lại diện mạo mới cho TP HCM, không chỉ ở những đoàn tàu hiện đại mà còn ở sự hứng khởi, tự hào của người dân. Các khu vực quanh nhà ga sôi động với dịch vụ kết nối xe buýt điện và hệ thống hướng dẫn hiện đại. Không khí tràn ngập sự kỳ vọng về một thành phố năng động hơn, nơi khoảng cách di chuyển được thu hẹp và trải nghiệm đi lại trở nên tiện lợi, thân thiện.
Đường sắt đô thị mở lối tương lai
Trong khi các bước cuối cùng của quá trình chỉnh trang khu vực bên ngoài metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên) đang được gấp rút hoàn thiện, ở không gian kỹ thuật số, Công ty TNHH MTV Đường sắt đô thị số 1 phối hợp với Công ty Cổ phần Tư vấn thiết kế Cảng - Kỹ thuật Biển (Portcoast) đã triển khai một nhiệm vụ mang tính chiến lược: “số hóa” toàn bộ tuyến metro.
Dự án số hóa không chỉ đơn thuần là khảo sát mà còn sử dụng công nghệ kỹ thuật cao như máy bay không người lái kết hợp với công nghệ Lidar, máy ảnh chụp 3D đặc biệt với độ phân giải siêu cao và đa lens. Điều này cho phép giám sát và lưu giữ dữ liệu chi tiết về các yếu tố cấu trúc như cốt thép, đường kính thép, độ dày lớp vỏ bê tông, hệ thống cơ điện, cũng như từng chi tiết nhỏ như bu lông, ốc vít.
Đây là bước đi cần thiết và tối quan trọng, bởi sau khi tuyến metro chính thức vận hành, việc khảo sát, kiểm tra chi tiết ở nhiều khu vực sẽ không thể thực hiện được để đảm bảo an toàn tuyệt đối. Công nghệ số hóa sẽ đóng vai trò như “hồ sơ kỹ thuật số” của toàn bộ tuyến metro, cung cấp thông tin chính xác để tối ưu hóa quá trình vận hành và bảo trì, đồng thời tạo nền tảng vững chắc cho việc nâng cấp trong tương lai.
Bằng cách ứng dụng công nghệ tiên tiến, metro số 1 không chỉ đánh dấu bước chuyển mình của hệ thống giao thông đô thị mà còn mở ra xu hướng phát triển bền vững và minh bạch, tận dụng tối đa tiềm năng của công nghệ để đưa các dự án hạ tầng lớn lên một tầm cao mới. Đây không chỉ là bước chuẩn bị cho hiện tại mà còn tạo nền tảng vững chắc cho những dự án tương lai.
Bài học đắt giá cho những bước tiến tương lai
Ngay sau khi tuyến metro số 1 Bến Thành - Suối Tiên chính thức vận hành, Bộ Chính trị đã nhanh chóng đưa ra định hướng phát triển hệ thống đường sắt đô thị với những mục tiêu mang tính bước ngoặt: đạt 355km đường sắt đô thị tại TPHCM vào năm 2035. Đây không chỉ là bước tiến lớn về hạ tầng giao thông mà còn là minh chứng cho tầm nhìn dài hạn, đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển bền vững tại hai trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước – Hà Nội và TPHCM.
Hệ thống đường sắt đô thị không chỉ giúp giải quyết bài toán ùn tắc giao thông đô thị mà còn thúc đẩy liên kết vùng, giảm khoảng cách giữa các khu vực trung tâm và ngoại vi. Với mục tiêu phát triển bền vững, định hướng này sẽ tạo động lực mạnh mẽ để hai đầu tàu kinh tế mở rộng không gian đô thị, hiện đại hóa giao thông công cộng và nâng cao chất lượng sống cho người dân.
Quan trọng hơn, lộ trình 355km vào năm 2035 không chỉ là con số về chiều dài tuyến đường mà còn là cam kết về sự đổi mới trong quản lý, vận hành và phát triển hạ tầng đô thị. Từ những bài học thực tiễn của tuyến metro số 1, đây sẽ là cơ hội để tối ưu hóa quy trình, minh bạch hóa các khâu từ đầu tư đến triển khai và vận hành.
Định hướng này cũng thể hiện sự nhất quán trong chiến lược của Trung ương khi không chỉ dừng lại ở phát triển hạ tầng, mà còn là động lực kích thích các ngành công nghiệp hỗ trợ, thu hút đầu tư, và quan trọng nhất, đưa Việt Nam tiệm cận các chuẩn mực giao thông đô thị của thế giới.
Với hai đầu tàu kinh tế - xã hội là Hà Nội và TPHCM, việc xây dựng mạng lưới đường sắt đô thị không chỉ mở ra “hành trình mới” cho giao thông mà còn khởi động một chu kỳ phát triển bền vững, đưa Việt Nam tiến xa hơn trên bản đồ kinh tế khu vực và quốc tế.
Tuy nhiên, bài học từ sự chậm trễ kéo dài của metro số 1 cần được nhìn nhận nghiêm túc. Chậm trễ kéo dài suốt hai thập kỷ cùng những vướng mắc pháp lý, kỹ thuật, tài chính và quản lý là lời nhắc nhở mạnh mẽ rằng, bất kỳ sai lầm nào cũng có thể kéo theo những hệ lụy nghiêm trọng, cả về chi phí và niềm tin của người dân.
Vấn đề đặt ra không chỉ là tránh thất hứa với dân, mà còn là làm thế nào để đảm bảo mỗi ngày thực hiện dự án đều mang lại giá trị, thay vì những lãng phí do trì hoãn. Trong bối cảnh đất nước đang cần những cú hích mạnh mẽ để tăng tốc phát triển, sự lãng phí thời gian và nguồn lực không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn làm chậm nhịp độ hiện đại hóa và giảm sút lòng tin xã hội.
Chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về việc đặt hiệu quả phát triển song hành với tiết kiệm và chống lãng phí là kim chỉ nam để các dự án đường sắt đô thị trong tương lai tránh đi vào “vết xe đổ” của metro số 1. Điều này đòi hỏi các cơ quan liên quan phải cải cách toàn diện từ khâu pháp lý đến quản lý dự án, minh bạch trong mọi quy trình, và đặc biệt, tăng cường trách nhiệm giải trình ở tất cả các cấp.
Thật mừng bởi quyết tâm của TP HCM trong việc giữ đúng cam kết vận hành tuyến metro số 1, bất chấp áp lực thời gian và nguồn lực. Quyết tâm nàt cũng đồng thời đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt là đòi hỏi cơ chế đột phá và phân cấp mạnh mẽ hơn để phát huy tối đa tiềm năng nội lực.
Chúng ta có thể tin rằng, với 43 cơ chế, chính sách mới đang được đề xuất, mục tiêu 1.000km đường sắt đô thị tại hai thành phố lớn trong 10-15 năm tới hoàn toàn khả thi. Và metro số 1 không chỉ là một tuyến đường sắt mới, mà còn là biểu tượng cho một giai đoạn phát triển vượt bậc, nơi những cú "về đích" hôm nay sẽ tạo đà cho hành trình "tăng tốc" trong tương lai.