Việt Nam tăng trưởng xuất khẩu mạnh nhất Đông Nam Á
Kết quả này có sự đóng góp lớn của hàng xuất khẩu sang Mỹ.
Năm ngoái, Việt Nam nổi bật so với các quốc gia Đông Nam Á khác với mức tăng trưởng xuất khẩu mạnh mẽ, vượt qua các trung tâm sản xuất cạnh tranh trong khu vực là Malaysia và Thái Lan (Singapore không được xét tới vì số liệu thống kê của nước này không thể so sánh được do hoạt động thương mại quá cảnh của nước này quá lớn), một phần nhờ vào việc hưởng lợi từ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng khỏi Trung Quốc, theo số liệu phân tích của tờ Nikkei.
Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đạt mức kỷ lục 403 tỷ đô la trong năm, tăng 13,8% so với năm 2023, vượt quá 400 tỷ đô la lần đầu tiên và tăng gần gấp đôi so với mức 214 tỷ đô la của năm 2017.
Mức tăng này cao hơn nhiều so với mức tăng của Malaysia là 5,6%; Thái Lan là 5,4% và Indonesia là 2,3%.
Hai chìa khóa quan trọng cho sự tăng trưởng này là mối quan hệ kinh tế mạnh mẽ với Hoa Kỳ và việc các nhà cung cấp rời khỏi Trung Quốc do chiến tranh thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.
Xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ năm 2024 tăng 23,4% lên 120 tỷ đô la, là mức tăng lớn nhất trong khu vực. Trong khi đó, xuất khẩu sang Hoa Kỳ của Malaysia tăng 23,2%, Indonesia tăng 19,2% và Thái Lan tăng 13,7%.
Việt Nam là nước hưởng lợi lớn từ việc các nhà cung cấp chuyển khỏi Trung Quốc. Ví dụ như năm 2024, Việt Nam có lên đến 35 nhà cung cấp cho Apple, tăng từ 27 vào năm 2023, và là nhiều nhất ở Đông Nam Á. Thái Lan đứng tiếp theo trong danh sách với 24 nhà cung cấp Apple.
Việt Nam có nhiều nhà máy lớn lắp ráp các thiết bị của Apple như AirPods, iPad và Apple Watch.
Theo truyền thông, đến năm 2025, Việt Nam sẽ sản xuất 20% tổng số iPad và Apple Watch, 5% MacBook và 65% AirPods.
Các công ty công nghệ lớn khác cũng đã quyết định đầu tư vào Việt Nam. Chủ sở hữu Facebook Meta sẽ bắt đầu sản xuất tai nghe thực tế ảo tại đây trong năm nay. Số tiền đầu tư và địa điểm nhà máy chưa được tiết lộ, nhưng Meta sẽ tạo ra 1.000 việc làm bằng cách sản xuất Quest 3S tại Việt Nam.
Các công ty công nghệ Hàn Quốc cũng đã tăng cường sự hiện diện của mình. Samsung, công ty có hai nhà máy lớn ở miền Bắc Việt Nam và xuất khẩu của công ty này vào năm 2023 chiếm 15,8% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam, sẽ đầu tư thêm 1,8 tỷ đô la vào một nhà máy sản xuất màn hình OLED mới gần các nhà máy hiện có của công ty. Tập đoàn công nghiệp Hàn Quốc Hyosung Group có kế hoạch đầu tư 4 tỷ đô la vào Việt Nam trong những năm tới.
Về phía các đối tác nhập khẩu, ngược lại với Hoa Kỳ, Trung Quốc đang giảm lượng hàng nhập khẩu từ một số nước Đông Nam Á. Lượng hàng xuất khẩu của Việt Nam và Malaysia sang quốc gia láng giềng khổng lồ này đã giảm 2% vào năm 2024, trong khi lượng hàng xuất khẩu của Philippines giảm tới 13,6%.
Tuy nhiên, xuất khẩu của Thái Lan sang Trung Quốc tăng 3,1% và Indonesia tăng 0,4% mặc dù nền kinh tế suy thoái ảnh hưởng đến nhu cầu.
Dữ liệu chi tiết theo quý từ Ban thư ký ASEAN (tính đến quý 3 năm 2024) cho thấy rõ sự dịch chuyển trong xuất khẩu từ Trung Quốc sang Hoa Kỳ
Kim ngạch xuất khẩu của 10 nước ASEAN sang Hoa Kỳ trong giai đoạn từ tháng 7 đến tháng 9 đã vượt qua 80 tỷ đô la lần đầu tiên theo quý, tăng 14% so với cùng kỳ năm trước. Ngoài ra, kim ngạch xuất khẩu này tăng gần gấp đôi so với quý đầu tiên của năm 2019, khi đạt 43,8 tỷ đô la.
Giá trị xuất khẩu của các quốc gia này sang Mỹ trong quý này đã vượt qua giá trị xuất khẩu sang Trung Quốc, đạt 72 tỷ đô la và giảm 2% so với cùng kỳ năm trước. Đây là quý giảm thứ ba liên tiếp, với khoảng cách ngày càng nới rộng so với ba tháng trước.
Xu hướng này đặc biệt rõ ràng trong xuất khẩu chất bán dẫn và máy móc. Trong phân loại của Tổ chức Hải quan Thế giới này, xuất khẩu của Malaysia sang Hoa Kỳ trong quý 3 tăng 35% so với cùng kỳ năm trước trong khi của Việt Nam tăng 33%.
Nhìn về tương lai, Maria Monica Wihardja, nghiên cứu viên thỉnh giảng tại Viện ISEAS-Yusof Ishak ở Singapore, nói với Nikkei Asia rằng gói kiểm soát xuất khẩu thứ ba của Washington, do chính quyền Joe Biden ban hành vào tháng 12, có thể ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu của ASEAN sang Trung Quốc.
Bà cho biết, gói này “bao gồm các điều khoản về Quy tắc sản phẩm trực tiếp nước ngoài (FDPR) ngoài lãnh thổ có thể ảnh hưởng đến thiết bị sản xuất chất bán dẫn được sản xuất tại Đông Nam Á, đặc biệt là Malaysia và Singapore”.
“Trung Quốc là và sẽ luôn là thị trường xuất khẩu lớn cho các công ty đa quốc gia, bao gồm cả các công ty Mỹ, những công ty đã mở các nhà máy mới tại Đông Nam Á để đa dạng hóa rủi ro.
Nếu các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Hoa Kỳ cùng với các quy tắc FDPR liên quan được mở rộng sang nhiều sản phẩm hoặc lĩnh vực hơn, điều này có thể tác động tiêu cực đến các công ty Mỹ này”.
Trong khi đó, chính phủ Việt Nam đã đặt mục tiêu xuất khẩu đầy tham vọng là 451 tỷ đô la vào năm 2025, tăng 12% so với năm 2024, đồng thời cảnh báo về tác động tiềm tàng của cuộc chiến thương mại toàn cầu đang rình rập.
Tại phiên họp Chính phủ ngày 5/2, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị các thành viên Chính phủ dự báo, phân tích sát những vấn đề mới như khả năng xảy ra chiến tranh thương mại trên thế giới thời gian tới đồng thời yêu cầu chuẩn bị kịch bản ứng phó cho khả năng chiến tranh thương mại trong năm nay.