Chính phủ đồng hành, doanh nghiệp nhỏ và vừa vươn xa
Hội nghị Thường trực Chính phủ làm việc với các doanh nghiệp nhỏ và vừa chiều 27/2 đã tổng hợp nhiều ý kiến quan trọng từ các hiệp hội doanh nghiệp và lãnh đạo doanh nghiệp.
Những vấn đề được thảo luận xoay quanh việc hỗ trợ doanh nghiệp vươn xa, phát triển bên vững, và nâng cao tỷ lệ đóng góp của khu vực kinh tế tư nhân, trong đó có các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong mục tiêu tăng trưởng GDP quốc gia.
Kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ
Chủ tịch Hiệp hội DNNVV Việt Nam Nguyễn Văn Thân nhấn mạnh, khu vực kinh tế tư nhân đang phát triển mạnh mẽ, đóng góp khoảng 50% GDP, 56% tổng vốn đầu tư toàn xã hội và tạo ra hơn 82% việc làm. Đáng chú ý, khu vực doanh nghiệp tư nhân trong nước chiếm tới 28% GDP, cao hơn bất kỳ khu vực kinh tế nào khác, bao gồm cả khối đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI). Những con số này khẳng định các chính sách, chủ trương của Đảng và Nhà nước đã phát huy hiệu quả, tạo động lực cho khu vực tư nhân phát triển.
Ông Thân cho biết, với mức đóng góp lớn như trên, nếu khu vực kinh tế tư nhân duy trì tốc độ tăng trưởng bền vững ở mức hai con số, mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8% vào năm 2025 và đạt mức hai con số trong giai đoạn 2026-2030 hoàn toàn khả thi.
Tại Hội nghị, ông Nguyễn Văn Thân đưa ra một số kiến nghị trọng tâm nhằm hỗ trợ và thúc đẩy khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa:
Thứ nhất, Chính phủ cần sớm ban hành quy định cụ thể đối với các doanh nghiệp lớn trong và ngoài nước khi tham gia các dự án trọng điểm quốc gia như đường sắt, đường cao tốc, cảng hàng không… Đồng thời, cần có chính sách ưu đãi cho các doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp lớn theo tỷ lệ nội địa hóa, đảm bảo mức tối thiểu 30% và tăng dần theo tỷ lệ nội địa hóa cao hơn, phù hợp với thông lệ quốc tế.
Thứ hai, Chính phủ cần trình Quốc hội sửa đổi Luật Thuế Thu nhập doanh nghiệp (TNDN), áp dụng mức thuế suất ưu đãi có thời hạn cho toàn bộ khối DNNVV nhằm hỗ trợ tái đầu tư, phát triển sản xuất - kinh doanh. Đồng thời, cần sửa đổi Luật Hỗ trợ DNNVV để doanh nghiệp sớm được hưởng các chính sách hỗ trợ một cách hiệu quả.
Thứ ba, cần khuyến khích hệ thống tín dụng mở rộng hình thức cho vay thế chấp dựa trên tài sản hình thành trong tương lai. Hiện chỉ khoảng 30-35% DNNVV có thể tiếp cận vốn vay ngân hàng do thiếu tài sản thế chấp, trong khi đó, chỉ một số ít ngân hàng triển khai hình thức cho vay này nhưng quy mô còn hạn chế.
Thứ tư, Chính phủ cần đẩy mạnh cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, phấn đấu giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, 30% chi phí kinh doanh, đặc biệt là chi phí hải quan, chi phí tuân thủ quy định và chi phí không chính thức. Đồng thời, cần loại bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp.
Thứ năm, kiến nghị Chính phủ giao chỉ tiêu phát triển DNNVV cho các địa phương, đồng thời giao Hiệp hội DNNVV Việt Nam theo dõi, giám sát và đánh giá việc thực hiện chỉ tiêu này, báo cáo Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.
Thứ sáu, cần xem xét các chế tài phù hợp đối với doanh nhân, doanh nghiệp chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với Nhà nước. Đối với các vi phạm mang tính chất kinh tế, dân sự, nên áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả kinh tế hoặc xử lý hành chính thay vì hình sự hóa, nhằm tạo môi trường kinh doanh minh bạch nhưng không gây tâm lý e ngại cho doanh nghiệp.
Lãnh đạo Hiệp hội DNNVV Việt Nam cũng đề xuất một số giải pháp nhằm tháo gỡ khó khăn liên quan đến định giá đất, đầu tư vào nhà ở xã hội và năng lượng. Hiệp hội mong muốn được tham gia theo dõi, giám sát và đánh giá độc lập quá trình xây dựng và thực thi pháp luật liên quan đến khu vực kinh tế tư nhân, đặc biệt là DNNVV.
Bên cạnh đó, Hiệp hội đề xuất tham gia vào Hội đồng quản lý của các quỹ hỗ trợ Nhà nước dành cho DNNVV, đồng thời thực hiện cung cấp một số dịch vụ công nhằm hỗ trợ doanh nghiệp hiệu quả hơn.
Cần tín dụng ưu đãi và cải cách thủ tục
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu nhiều biến động, Việt Nam vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng, trở thành điểm sáng trên bản đồ kinh tế khu vực. Theo ông Đặng Hồng Anh, Chủ tịch Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực như gia hạn, giảm thuế, phí, tạo điều kiện giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn, thúc đẩy sản xuất – kinh doanh. Đặc biệt, cơ chế hợp tác giữa doanh nghiệp lớn và DNNVV đã góp phần hình thành chuỗi giá trị nội địa, phát triển công nghiệp phụ trợ và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội, doanh nghiệp vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức. Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam đã đưa ra một số kiến nghị nhằm hỗ trợ DNNVV, trong đó nhấn mạnh việc Chính phủ chỉ đạo các ngân hàng thương mại dành khoảng 5.000 – 20.000 tỷ đồng cho DNNVV vay với lãi suất ưu đãi, kèm theo các điều kiện cấp tín dụng minh bạch, cụ thể. Đồng thời, hội đề xuất gia hạn thời gian nộp thuế thu nhập doanh nghiệp ít nhất 6 – 12 tháng, đơn giản hóa thủ tục hành chính và rút ngắn thời gian thực hiện các thủ tục từ 30 – 50%.
Ngoài ra, Hội Doanh nhân trẻ Việt Nam cũng đề xuất tổ chức các chương trình đào tạo, tư vấn nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ thông tin và đẩy mạnh chuyển đổi số. Bên cạnh đó, hội mong muốn được cử đại diện tham gia các hội nghị, hội thảo lớn của Chính phủ, các bộ, ngành để đóng góp ý kiến, đặc biệt đối với các dự thảo luật có liên quan trực tiếp đến hoạt động của doanh nghiệp.
Kinh tế tuần hoàn từ phụ phẩm
Việt Nam sở hữu nguồn phụ phẩm nông nghiệp dồi dào, lên tới 200 triệu tấn mỗi năm, nhưng phần lớn chưa được khai thác hiệu quả, gây lãng phí và ảnh hưởng đến môi trường. Theo ông Phan Thanh Lộc, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Việt Nam Food, việc ứng dụng khoa học công nghệ vào ngành nông nghiệp là chìa khóa để nâng cao giá trị sản phẩm, phát triển kinh tế tuần hoàn và thúc đẩy ngành công nghiệp phụ phẩm.
Kinh nghiệm từ các nền kinh tế phát triển cho thấy, việc tận dụng phụ phẩm nông nghiệp không chỉ giúp giảm thiểu tác động môi trường mà còn tạo ra giá trị kinh tế to lớn. Điển hình như Iceland, quốc gia đã thành công trong việc nâng giá trị phụ phẩm nông nghiệp lên gấp 28 lần, xây dựng một ngành công nghiệp hàng tỷ USD. Đặc biệt, vào tháng 8/2023, Iceland chứng kiến sự ra đời của doanh nghiệp "kỳ lân" đầu tiên trên thế giới hoạt động trong lĩnh vực phụ phẩm nông nghiệp, được mua lại với giá 1,4 tỷ USD.
Lấy cảm hứng từ những thành công này, Việt Nam Food đã tập trung nghiên cứu và phát triển 94 sản phẩm từ đầu tôm – một loại phụ phẩm trong quá trình chế biến tôm xuất khẩu. Những nỗ lực đổi mới đã giúp công ty được vinh danh là "Doanh nghiệp sáng tạo nhất ngành tôm toàn cầu" tại Hội nghị Thượng đỉnh Ngành Tôm 2023.
Trước tiềm năng lớn của ngành phụ phẩm nông nghiệp, ông Phan Thanh Lộc đề xuất cần có một chiến lược phát triển bài bản, trong đó bao gồm: thúc đẩy ngành phụ phẩm phục vụ chế biến thức ăn chăn nuôi, xây dựng mô hình xử lý phụ phẩm giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường, đồng thời thiết lập hệ sinh thái hoàn chỉnh cho nền kinh tế phụ phẩm nông nghiệp.
Theo ông, với định hướng đúng đắn cùng sự đầu tư hợp lý vào công nghệ, Việt Nam hoàn toàn có thể biến ngành phụ phẩm nông nghiệp thành lĩnh vực tỷ đô, góp phần nâng cao giá trị nông sản và phát triển bền vững.
Doanh nghiệp nữ cần nhiều hỗ trợ
Trong hơn một thập kỷ qua, Hiệp hội Nữ doanh nhân Việt Nam đã kết nối 34 hội địa phương, đồng hành cùng gần 10.000 nữ doanh nhân trên cả nước, góp phần nâng cao vị thế của phụ nữ trong nền kinh tế. Tuy nhiên, theo bà Nguyễn Thị Bảo Hiền – Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội, phần lớn doanh nghiệp do nữ làm chủ vẫn thuộc nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV), đối mặt với nhiều thách thức về vốn, công nghệ, nhân lực, thị trường và năng lực quản trị.
Trước thực tế này, Hiệp hội kiến nghị Chính phủ xây dựng các chính sách tín dụng ưu đãi, thành lập quỹ bảo lãnh tín dụng dành riêng cho doanh nghiệp nữ, giúp họ tiếp cận nguồn vốn với lãi suất hợp lý, mở rộng quy mô và đổi mới công nghệ. Đồng thời, cần có chương trình đào tạo chuyên sâu về quản trị doanh nghiệp, giúp các nữ doanh nhân nâng cao năng lực lãnh đạo, ứng phó với các thách thức từ thiên tai, biến đổi khí hậu đến biến động chính trị toàn cầu.
Bên cạnh đó, Hiệp hội nhấn mạnh sự cần thiết của các chương trình đào tạo kỹ năng số, ứng dụng công nghệ 4.0 và đảm bảo an toàn thông tin trên không gian mạng, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và giảm thiểu rủi ro cho doanh nghiệp nữ. Việc khuyến khích doanh nghiệp tiếp cận các nền tảng thương mại điện tử, công nghệ tài chính cũng là giải pháp quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường.
Ngoài ra, để hỗ trợ doanh nghiệp nữ tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, Hiệp hội đề xuất tăng cường kết nối với các doanh nghiệp lớn, tạo điều kiện phát triển thị trường trong nước và thúc đẩy xuất khẩu. Cùng với đó, Chính phủ cần có chính sách khuyến khích doanh nghiệp nữ tham gia vào lĩnh vực công nghệ cao, đổi mới sáng tạo, đồng thời đẩy mạnh hỗ trợ pháp lý và tư vấn chiến lược kinh doanh cho các nữ doanh nhân.
Cuối cùng, bà Nguyễn Thị Bảo Hiền nhấn mạnh tầm quan trọng của các chương trình khởi nghiệp dành riêng cho phụ nữ, khuyến khích tinh thần đổi mới sáng tạo và tạo cơ hội phát triển mạng lưới kết nối trong nước lẫn quốc tế. Đây sẽ là những giải pháp thiết thực giúp cộng đồng nữ doanh nhân Việt Nam phát triển bền vững, đóng góp nhiều hơn cho nền kinh tế đất nước.
Đơn giản hóa thủ tục đầu tư nhà ở xã hội
Sau 17 năm hoạt động trong lĩnh vực bất động sản, Kim Oanh Group đã triển khai hàng chục dự án tại TP.HCM, Bình Dương, Đồng Nai và Bà Rịa-Vũng Tàu, góp phần đáp ứng nhu cầu nhà ở của người lao động theo phương châm “Sản phẩm thật, giá trị thật”, hướng tới sự phát triển bền vững và nhân văn.
Hưởng ứng Đề án phát triển 1 triệu căn nhà ở xã hội (NƠXH) của Chính phủ, Kim Oanh Group đang từng bước chuyển đổi các dự án nhà ở thương mại thành chuỗi nhà ở xã hội hiện đại, đạt chuẩn, nhằm nâng cao chất lượng sống cho người dân.
Theo kế hoạch, từ nay đến năm 2028, Kim Oanh Group đặt mục tiêu phát triển 40.000 căn NƠXH tại Bình Dương, Đồng Nai và Bà Rịa-Vũng Tàu. Đây là những địa phương có nhu cầu nhà ở cao nhưng nguồn cung hạn chế do giá đất đắt đỏ, khiến phần lớn chủ đầu tư tập trung vào phân khúc thương mại thay vì nhà ở xã hội.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, doanh nghiệp gặp không ít khó khăn và mong muốn Chính phủ có những giải pháp hỗ trợ cụ thể. Bà Đặng Thị Kim Oanh – Chủ tịch Kim Oanh Group – kiến nghị rút ngắn thời gian và đơn giản hóa thủ tục đầu tư NƠXH nhằm thu hút doanh nghiệp tham gia. Đồng thời, cần có chính sách giảm lãi suất vay mua nhà, kéo dài thời hạn cho vay, cũng như điều chỉnh mức trần lợi nhuận đầu tư để đảm bảo tính khả thi cho các dự án nhà ở xã hội.
Thêm cơ chế hỗ trợ DNNVV phát triển bền vững
Chủ tịch HĐQT T&T Group, ông Đỗ Quang Hiển, cho rằng số lượng DNNVV tại Việt Nam vẫn còn thấp so với các nước trong khu vực. Để thúc đẩy sự phát triển của khối doanh nghiệp này, cần có những giải pháp đồng bộ, đặc biệt là từ việc hỗ trợ các sinh viên khởi nghiệp.
Theo ông Hiển, hằng năm, các doanh nghiệp lớn nên bảo trợ những dự án khởi nghiệp sáng tạo của sinh viên, giúp họ tiếp cận thực tập, ứng dụng công nghệ và tài chính. Dù có nhiều ý tưởng sáng tạo, sinh viên vẫn thiếu định hướng và dẫn dắt để biến ý tưởng thành hiện thực.
Bên cạnh đó, DNNVV hiện gặp nhiều khó khăn về vốn do năng lực quản lý yếu, thiếu tài sản đảm bảo và chưa đủ khả năng lập kế hoạch kinh doanh bài bản. Ông Hiển kiến nghị Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước xây dựng cơ chế linh hoạt để ngân hàng có thể đồng hành với DNNVV không chỉ trong cấp tín dụng mà còn tư vấn và hỗ trợ về tài chính. Ông đề xuất cần có phạm vi chấp nhận rủi ro nhất định cho vay đối với DNNVV, miễn là không vi phạm tiêu cực, đồng thời tạo cơ chế để cán bộ ngân hàng an tâm triển khai cho vay.
Về xúc tiến thương mại, Chủ tịch T&T Group nhấn mạnh vai trò của các tham tán thương mại tại nước ngoài trong việc kết nối doanh nghiệp Việt Nam với thị trường quốc tế.
Liên quan đến mặt bằng sản xuất, ông Hiển nhận định hiện nhiều doanh nghiệp tiểu thủ công nghiệp gây ô nhiễm nhưng chưa có chính sách cụ thể để hỗ trợ họ di dời vào các khu công nghiệp. Việc thiếu quy hoạch đồng bộ khiến các làng nghề ô nhiễm vẫn tồn tại trong khu dân cư, ảnh hưởng đến môi trường sống.
Cuối cùng, ông Hiển kêu gọi các doanh nghiệp lớn thực hiện trách nhiệm hỗ trợ DNNVV, bởi đây không chỉ là trách nhiệm cộng đồng mà còn giúp hệ sinh thái doanh nghiệp phát triển bền vững. Ông nhấn mạnh: “Muốn đi xa, đi lâu và đi bền vững, doanh nghiệp lớn cần có hệ thống doanh nghiệp vệ tinh, trong đó DNNVV đóng vai trò quan trọng trong chuỗi cung ứng.”