Gửi bình luận
Để đạt được mức tăng trưởng hai con số thì khu vực kinh tế ngoài nhà nước trong đó có vai trò quan trọng của các doanh nghiệp nhỏ và vừa cần tăng khoảng 11%/năm.
Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Đức Tâm cho biết tại Hội nghị Thường trực Chính phủ làm việc với các doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam với chủ đề "Nhà nước kiến tạo, doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam bứt phá trong kỷ nguyên mới", chiều 27/2.
Thứ trưởng Nguyễn Đức Tâm cho biết, sau gần 40 năm Đổi mới, khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ cả về số lượng lẫn chất lượng. Hiện nay, nhóm doanh nghiệp này chiếm gần 98% trong tổng số hơn 940.000 doanh nghiệp đang hoạt động trên cả nước.
Năm 2024, doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp tục khẳng định vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) ước tăng 7,09%, trong đó, khu vực công nghiệp và xây dựng - nơi tập trung phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa - ghi nhận mức tăng trưởng 8,24%, đóng góp hơn 45% vào tổng giá trị gia tăng của nền kinh tế.
Bên cạnh đó, doanh nghiệp nhỏ và vừa trong lĩnh vực dịch vụ cũng có sự bứt phá đáng kể. Giá trị tăng thêm của khu vực này đạt 7,38%, cao hơn mức 6,9% của năm 2023. Đặc biệt, các ngành bán buôn, bán lẻ, vận tải, kho bãi, tài chính, ngân hàng và bảo hiểm đều ghi nhận mức tăng trưởng tích cực, với sự đóng góp đáng kể từ khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Ngoài ra, lĩnh vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tiếp tục duy trì đà tăng trưởng ổn định, với giá trị tăng thêm đạt 3,27% trong năm 2024. Những kết quả này phản ánh sự phục hồi và phát triển bền vững của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, bất chấp những thách thức từ bối cảnh kinh tế toàn cầu.
Còn nhiều rào cản lớn
Bên cạnh những kết quả tích cực, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Đức Tâm cho biết, cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa, vẫn gặp nhiều khó khăn, thách thức. Nhiều rào cản đang cản trở sự phát triển thực chất và bền vững của khu vực này.
Về phía cung, các doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp, dịch vụ và du lịch đang chịu áp lực do chi phí sản xuất gia tăng. Ngành sản xuất công nghiệp vẫn phụ thuộc lớn vào sự phục hồi của kinh tế toàn cầu, trong khi các lĩnh vực mới như kinh tế số, kinh tế xanh, chip bán dẫn và trí tuệ nhân tạo (AI) dù có cải thiện nhưng chưa có sự bứt phá rõ nét. Nếu không có cơ chế và chính sách đột phá, nguy cơ tụt hậu so với khu vực và thế giới là rất lớn.
Ở phía cầu, đầu tư phục hồi chậm, sức mua trong nước tăng thấp, trong khi doanh nghiệp phải đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt từ cả thị trường trong nước và quốc tế. Nguy cơ bị kiện phòng vệ thương mại, áp thuế chống bán phá giá và yêu cầu đáp ứng nhanh các tiêu chuẩn mới từ thị trường xuất khẩu đang tạo ra những thách thức đáng kể.
Ngoài ra, ổn định kinh tế vĩ mô vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là từ các yếu tố bên ngoài. Dù tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân có dấu hiệu giảm, áp lực lạm phát vẫn cần được theo dõi chặt chẽ. Tăng trưởng tín dụng chưa đạt kỳ vọng, trong khi khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế và doanh nghiệp vẫn còn hạn chế.
Đáng chú ý, nhiều bất cập trong thể chế, pháp luật vẫn chưa được giải quyết triệt để và kịp thời, gây cản trở đến môi trường kinh doanh. Việc phân cấp, phân quyền, cắt giảm thủ tục hành chính, tiêu chuẩn kỹ thuật và điều kiện kinh doanh vẫn chưa thực sự hiệu quả. Một số bộ, ngành và địa phương chưa thể hiện sự quyết liệt, chủ động đồng hành cùng doanh nghiệp trong việc tháo gỡ khó khăn, tạo động lực phát triển.
Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Đức Tâm, cộng đồng doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam vẫn còn non trẻ so với các nước trong khu vực và thế giới. Quá trình phát triển chưa giúp khu vực này tích lũy đủ về vốn, tri thức, công nghệ cũng như kinh nghiệm kinh doanh.
Cần chính sách đột phá để doanh nghiệp nhỏ và vừa bứt phá
Hiện nay, quy mô doanh nghiệp nhỏ, số vốn ít (trên 90% có quy mô dưới 10 tỷ đồng). Công nghệ sản xuất lạc hậu, trình độ quản lý chưa cao và thiếu tính chuyên nghiệp. Khả năng huy động cũng như hấp thụ vốn của các doanh nghiệp này còn thấp, thể hiện qua dư nợ tín dụng dành cho doanh nghiệp nhỏ và vừa năm 2024 chỉ đạt gần 17,6%. Đáng chú ý, phần lớn doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động theo mô hình nhỏ lẻ, chủ yếu tập trung vào lĩnh vực thương mại - dịch vụ, trong khi tỷ lệ doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực sản xuất vẫn còn hạn chế.
Bên cạnh đó, năng lực cạnh tranh, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, cũng như chuyển đổi số và chuyển đổi xanh chỉ diễn ra tại một số doanh nghiệp quy mô vừa và lớn. Hầu hết doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa sở hữu công nghệ lõi, thiếu tiềm lực để số hóa và phát triển bền vững. Công tác đổi mới quản trị doanh nghiệp còn chậm, chưa tiệm cận với các nguyên tắc và thông lệ quốc tế, khiến khu vực này chưa thể trở thành lực lượng nòng cốt trong nền kinh tế.
Ngoài ra, khả năng tham gia vào hoạt động xuất khẩu và chuỗi giá trị toàn cầu của doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn còn hạn chế. Dù chiếm hơn 90% tổng số doanh nghiệp cả nước, khu vực này chỉ đóng góp khoảng 25% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng năm. Số doanh nghiệp trong nước tham gia trực tiếp hoặc gián tiếp vào hoạt động xuất khẩu chỉ đạt 8,2%. Đáng chú ý, sự liên kết giữa doanh nghiệp trong nước với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vẫn rất hạn chế, khiến quá trình chuyển giao công nghệ giữa hai khối doanh nghiệp chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng.
Mục tiêu tăng trưởng và giải pháp thúc đẩy
Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Đức Tâm, năm 2025 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng khi là năm cuối thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025. Đây là thời điểm tăng tốc, bứt phá và về đích, tạo nền tảng cho những mục tiêu chiến lược dài hạn.
Với định hướng phát triển đột phá, chủ động quyết định tương lai, Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP năm 2025 đạt từ 8% trở lên, qua đó xây dựng nền tảng vững chắc để hướng tới mức tăng trưởng hai con số từ năm 2026. Đây là bước đi quan trọng nhằm hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước, hướng tới mục tiêu đến năm 2030 trở thành quốc gia có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao, và đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.
Để hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng hai con số, khu vực kinh tế ngoài nhà nước, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, cần duy trì mức tăng trưởng khoảng 11%/năm. Điều này đòi hỏi những chính sách hỗ trợ mạnh mẽ hơn nhằm thúc đẩy khu vực doanh nghiệp tư nhân, nâng cao năng lực cạnh tranh và tăng cường đổi mới sáng tạo, từ đó đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của nền kinh tế.
Trước yêu cầu phát triển mới, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Đức Tâm cho rằng cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là hơn 97% doanh nghiệp nhỏ và vừa, cần nỗ lực hơn, quyết tâm mạnh mẽ hơn, hành động quyết liệt hơn để phát huy vai trò trong phát triển kinh tế - xã hội. Các doanh nghiệp này được kỳ vọng sẽ tiên phong trong đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học - công nghệ, đồng thời thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức, kinh tế chia sẻ và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Để thích ứng với diễn biến thị trường, doanh nghiệp cần chủ động điều chỉnh kế hoạch sản xuất - kinh doanh, tối ưu hóa chi phí hoạt động. Việc tận dụng hiệu quả 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam đã ký kết, đặc biệt là các FTA thế hệ mới, sẽ giúp mở rộng thị trường xuất khẩu và đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu.
Song song với đó, doanh nghiệp cần đẩy mạnh đầu tư, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, chuyển đổi xanh trong sản xuất - kinh doanh; nâng cao trình độ quản trị, hoàn thiện quy trình sản xuất để đáp ứng các tiêu chuẩn trong chuỗi cung ứng của các tập đoàn lớn và doanh nghiệp FDI. Việc chủ động tham gia các chương trình hỗ trợ từ nhà nước và các tổ chức quốc tế cũng là giải pháp quan trọng nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh.
Các doanh nghiệp cũng cần đề cao tinh thần hợp tác, liên kết để cùng phát triển thương hiệu Việt Nam trên trường quốc tế; nâng cao trách nhiệm với cộng đồng, xã hội, tích cực tham gia các chương trình an sinh xã hội, hỗ trợ người dân khắc phục khó khăn do thiên tai, bão lũ, dịch bệnh. Bên cạnh đó, việc đầu tư vào phát triển nguồn nhân lực, nâng cao năng lực lãnh đạo, quản trị và xây dựng văn hóa doanh nghiệp sẽ góp phần tạo nên đội ngũ doanh nhân có đủ tầm vóc và bản lĩnh vươn xa.
Về phía các tổ chức hiệp hội doanh nghiệp, cần tăng cường kết nối giữa doanh nghiệp hội viên trong nước và quốc tế, đẩy mạnh xúc tiến thương mại theo từng ngành hàng. Đồng thời, các hiệp hội cần phát huy vai trò đại diện, bảo vệ quyền lợi hội viên trong các tranh chấp thương mại, tham gia xây dựng chính sách, cũng như phối hợp với các cơ quan hỗ trợ doanh nghiệp để triển khai hiệu quả các chương trình hỗ trợ.
