Mỹ áp thuế nhập khẩu nhôm, thép, nhiều đối tác phẫn nộ
Ngày 12/3/2025, Mỹ chính thức áp thuế nhập khẩu 25% đối với tất cả các sản phẩm thép và nhôm, với lý do bảo hộ ngành sản xuất trong nước và tạo thêm việc làm cho người Mỹ.
Chính sách này của chính quyền Trump đã châm ngòi cho một hành động trả đũa ngay lập tức từ Liên minh châu Âu (EU), đẩy cuộc chiến thương mại toàn cầu bước vào giai đoạn mới và đầy nguy hiểm. Vài giờ sau khi thuế nhôm, thép của Mỹ có hiệu lực, EU đã tuyên bố áp thuế trả đũa lên 28 tỷ USD hàng hóa Mỹ.
Trước đó, vào ngày 12/3 (giờ Mỹ), thuế nhập khẩu 25% với nhôm, thép vào Mỹ bắt đầu có hiệu lực với tất cả đối tác thương mại của nước này. Các mức thuế này áp dụng trên toàn thế giới, ảnh hưởng đến cả các đối thủ kinh tế và những đồng minh thân cận của Mỹ.
Nhiều nhà sản xuất lớn ở châu Á, bao gồm Hàn Quốc, Đài Loan, Nhật Bản và Australia, đều chưa có biện pháp đáp trả. Vương quốc Anh cho biết sẽ tập trung “nhanh chóng đàm phán một thỏa thuận kinh tế rộng lớn hơn.”
EU hiện là bên có phản ứng mạnh mẽ nhất, kích hoạt các “biện pháp đối phó nhanh chóng và tương xứng” đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ. Đồng thời, khối cũng tái áp dụng những biện pháp cân bằng từ năm 2018 và 2020.
Mối lo ngại rằng thuế quan và chính sách thu hẹp quy mô chính phủ của ông Trump sẽ kìm hãm tăng trưởng Mỹ đã làm bùng lên ba tuần bất ổn trên thị trường toàn cầu. Nhưng lo lắng đó sẽ chưa dừng lại khi các cố vấn của Tổng thống Mỹ đang soạn thảo các loại thuế đối ứng đối với các đối tác thương mại toàn cầu, có thể bắt đầu áp dụng ngay từ ngày 2/4. Ngoài ra, các mặt hàng ô tô, chất bán dẫn, dược phẩm, gỗ và hàng nông sản cũng có thể là mục tiêu tiếp theo.
Vì sao ông Trump nhắm vào thép nhôm?
Áp lực thuế quan của ông Trump xuất phát từ kêu gọi của các nhà sản xuất nội địa trước sự cạnh tranh của các đối thủ nước ngoài, đặc biệt là Trung Quốc.
Ngành thép Mỹ vừa trải qua năm tồi tệ nhất kể từ nhiệm kỳ đầu của ông Trump, do nhu cầu xây dựng ảm đạm, lạm phát chi phí đầu vào và lãi suất vay cao làm giảm lợi nhuận. Mặc dù nhập khẩu tăng trong năm 2024, chúng vẫn thấp hơn so với năm 2022 và 2021. Lượng tồn kho thép vẫn cao kỷ lục, đang chờ nhu cầu tăng mới được giải phóng.
Nhiều nhà sản xuất ngành công nghiệp này tại Mỹ đã ủng hộ thuế thép và nhôm mới, cho rằng các đối thủ nước ngoài được trợ cấp như Trung Quốc “đã cố tình chiếm lĩnh ngành, cướp thị phần và việc làm của các nhà cung cấp Mỹ".
Các nhà sản xuất thép lớn nhất Hoa Kỳ, như Nucor, United States Steel, Cleveland-Cliffs và Steel Dynamics, đã kêu gọi ông Trump “chống lại” áp lực đòi miễn trừ vào tuần trước, cảnh báo rằng những đợt miễn trừ trước đây từng dẫn đến làn sóng nhập khẩu, làm giá giảm và lợi nhuận của họ sụt giảm.
Dù ngành thép có thể hưởng lợi, thuế quan đặt ra một thách thức phức tạp hơn cho ngành nhôm. Các nhà sản xuất nhôm ở Mỹ phụ thuộc lớn vào hoạt động sản xuất ở Canada, nơi các công ty lớn nhất là Rio Tinto Group và Alcoa.
Giám đốc điều hành Alcoa William Oplinger, đại diện Rio Tinto, Chủ tịch Hiệp hội Nhôm Mỹ và một số người khác gần đây đã trực tiếp vận động chính quyền Trump tránh áp thêm thuế lên nhôm nhập khẩu từ Canada, dự báo hậu quả nghiêm trọng nếu áp mức thuế 25%, như mất khoảng 20.000 việc làm trực tiếp của ngành nhôm Mỹ và thêm 80.000 việc làm gián tiếp.
Tác động vượt ra ngành kim loại
Khi thép và nhôm là những nguyên liệu cốt lõi trong nền kinh tế, cuộc chiến thuế quan mới khiến giới kinh tế dự báo về chi phí tăng lên cho một số lĩnh vực như ngành dầu khí, vốn sử dụng ống thép và các vật liệu khác tại giếng khoan. Giá cao cũng có thể ảnh hưởng đến người tiêu dùng, khi giá ô tô, thiết bị gia dụng cho đến đồ uống đóng lon đều có thể tăng.
Các quan chức trong chính quyền Mỹ liên tục nói rằng thuế quan cuối cùng sẽ thúc đẩy nhiều hoạt động sản xuất hơn tại Mỹ, mặc dù có thiệt hại kinh tế ngắn hạn cho người tiêu dùng. Cắt giảm thuế sâu hơn và tăng cường sản xuất năng lượng nội địa là những cam kết của Nhà Trắng nhắm giúp bù đắp một phần chi phí.
Trong khi đó, nhiều quốc gia bị ảnh hưởng cảm thấy thất vọng. Thủ tướng Australia Anthony Albanese nói rằng động thái của chính quyền Trump là “hoàn toàn vô lý” và là một hành động “tự hủy hoại kinh tế.”
“Đây là hành động đi ngược lại tinh thần hữu nghị lâu đời giữa hai nước và hoàn toàn không phù hợp với những lợi ích mà quan hệ kinh tế hai bên đã đem lại suốt hơn 70 năm qua”, ông Albanese nói.
Bộ trưởng Thương mại Anh Jonathan Reynolds ngày 12/3 cho biết ông "thất vọng" với quyết định của Mỹ. Trong khi Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tuyên bố: “Chúng tôi vô cùng lấy làm tiếc về biện pháp này… Tthuế quan sẽ gây thiệt hại cho doanh nghiệp và thậm chí còn tồi tệ hơn đối với người tiêu dùng.”