Xuất khẩu Trung Quốc đã chậm lại đáng kể trong hai tháng đầu năm nay, khi nền kinh tế lớn thứ 2 thế giới phải vật lộn với cuộc chiến thương mại leo thang với Mỹ.
Theo dữ liệu hải quan nước này công bố hôm thứ 6 thì tổng lượng hàng hóa xuất khẩu tăng 2,3% trong cùng kỳ tính theo USD, giảm so với mức tăng trưởng 10,7% trong tháng 12 và thấp hơn mức tăng dự báo 5% trong cuộc thăm dò ý kiến các nhà kinh tế của hãng tin Reuters.
Xuất khẩu của Trung Quốc bùng nổ vào cuối năm ngoái, một phần là do một số công ty chạy đua để đặt hàng trước tương ứng với dự đoán mức thuế mà họ lo ngại Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump sẽ ban hành. Bây giờ ông Trump đang thực hiện ít nhất một số lời đe dọa của mình, gây chấn động trên toàn hệ thống thương mại thế giới, dữ liệu mới nhất cho thấy các lô hàng của Trung Quốc đang bắt đầu chịu áp lực.
Bruce Pang, giáo sư thỉnh giảng tại khoa kinh doanh của Đại học Thành phố Hong Kong, cho biết: “Có vẻ như xuất khẩu đã được đẩy mạnh trước đợt tăng thuế quan. Điều đó củng cố tầm quan trọng của việc thúc đẩy nhu cầu trong nước đối với Trung Quốc để mang lại tăng trưởng ổn định trong năm nay”.
Xuất khẩu là điểm sáng trong nền kinh tế Trung Quốc vốn đang chao đảo vì sự sụp đổ của thị trường bất động sản kéo dài nhiều năm và tâm lý yếu kém của người tiêu dùng và doanh nghiệp tư nhân. Nhiều nhà sản xuất Trung Quốc, bị tổn thương bởi cuộc chiến giá cả trong nước, đã chuyển sang thị trường nước ngoài để bán tháo mọi thứ, từ ô tô điện đến đồ dùng nhà bếp và đồ chơi.
Nhưng mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu của quốc gia này đã lọt vào tầm ngắm của các chính trị gia từ Washington đến châu Âu, những người cho rằng dòng hàng hóa giá rẻ của Trung Quốc tràn vào đã đe dọa các ngành công nghiệp địa phương, đồng thời thúc giục Bắc Kinh thực hiện các bước mạnh mẽ hơn để thúc đẩy nhu cầu trong nước. Tuy vậy vẫn có rất ít bằng chứng cho thấy sự thay đổi đang diễn ra.
Nhập khẩu tính bằng USD của Trung Quốc bất ngờ giảm 8,4% trong hai tháng đầu năm nay, so với mức tăng 1% trong tháng 12, một dấu hiệu cho thấy nhu cầu chậm chạp đối với hàng hóa từ hàng cơ bản đến hàng tiêu dùng. Con số này thấp hơn nhiều so với mức tăng trưởng 1% mà các nhà kinh tế ước tính trong cuộc thăm dò của Reuters.
Thặng dư thương mại trong hai tháng đầu năm nay đạt mức cao mới là 170,5 tỷ USD, tăng so với mức 104,8 tỷ USD của tháng 12. Trung Quốc báo cáo mức thặng dư thương mại kỷ lục gần 1 nghìn tỷ đô la vào năm ngoái, nhấn mạnh tình trạng mất cân bằng thương mại dai dẳng.
Kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng vào ngày 20 tháng 1, Hoa Kỳ đã áp dụng hai đợt thuế bổ sung 10% đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc ước tính trị giá hơn 500 tỷ USD. Trung Quốc đã đáp trả bằng một loạt các hành động trả đũa, mới nhất là các khoản thuế mới đối với nhiều loại sản phẩm nông nghiệp bao gồm thịt và ngũ cốc vào đầu tuần này.
Dữ liệu của ngày thứ Sáu đã cung cấp cái nhìn đầu tiên về mức độ thiệt hại tiềm tàng do đợt đánh thuế mới của Trump đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc.
Một kết quả rõ ràng là hậu quả từ nhu cầu mạnh mẽ bất thường từ nước ngoài vào cuối năm ngoái, khi các nhà nhập khẩu Mỹ vội vã đặt hàng từ Trung Quốc để né tránh mức thuế quan tiềm tàng dưới thời Trump.
Một giám đốc bán hàng tại Công ty TNHH Thiết bị điện Gengxin Thành phố Ninh Ba, nơi sản xuất lò sưởi điện và máy tạo độ ẩm, nói với tờ Nikkei Asia rằng đơn đặt hàng từ khách hàng Hoa Kỳ đã tăng vọt vào cuối năm 2024 sau chiến thắng bầu cử của ông Trump, mặc dù tốc độ tăng trưởng đã chậm lại trong những tuần gần đây.
Người quản lý giấu tên này cho biết: "Lượng đơn hàng tăng vào năm ngoái chỉ có nghĩa là chúng tôi sẽ nhận được ít hơn trong năm nay".
Xuất khẩu sang Hoa Kỳ, đối tác thương mại lớn thứ ba của Trung Quốc, tăng nhẹ 2,3% trong tháng 1 và tháng 2 so với cùng kỳ năm trước, so với mức tăng trưởng 5,7% trong các lô hàng đến ASEAN. Những con số này giảm mạnh so với mức tăng trưởng tương ứng theo năm là 15,6% và 18,9% vào tháng 12/2024.
Trong khi đó, sự sụt giảm mạnh trong nhập khẩu, dẫn đầu là ngũ cốc, khí đốt tự nhiên và quặng sắt, cho thấy các công ty và hộ gia đình Trung Quốc vẫn còn ngần ngại đầu tư và chi tiêu nhiều hơn.
Các nhà kinh tế cho biết xuất khẩu trì trệ của Trung Quốc thúc đẩy Bắc Kinh phải khôi phục nhu cầu trong nước.
Tuần này, giới lãnh đạo quốc gia đã giữ mục tiêu tăng trưởng chung ở mức "khoảng 5%" trong năm nay, một mục tiêu mà nhiều người cho rằng có thể bị đe dọa khi cuộc chiến thương mại với Hoa Kỳ leo thang nhanh chóng.
Bắc Kinh đã tung ra một loạt các biện pháp - bao gồm trợ cấp cho người tiêu dùng để nâng cấp máy điều hòa không khí, máy giặt và các mặt hàng gia dụng khác - kể từ mùa thu năm ngoái sau khi đà tăng trưởng chậm lại. Tại Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc tuần này, Trung Quốc đã tăng cường kích thích tài chính, bao gồm nâng mục tiêu thâm hụt ngân sách lên 4% GDP trong năm nay, tăng từ mức 3% của năm ngoái khi quốc gia này chuẩn bị cho "tác động lớn hơn" từ cuộc chiến thương mại leo thang.