Gỡ khó trong tiếp cận vốn tín dụng xanh
Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp đang gặp khó khăn để tiếp cận với nguồn tín dụng xanh bởi những rào cản từ chính sách, thủ tục.
Theo số liệu thống kê của Ngân hàng Nhà nước, đã có 50 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh. Đến cuối năm 2024, dư nợ tín dụng mà các tổ chức tín dụng khi cấp tín dụng đánh giá về các rủi ro môi trường đã tăng lên khoảng 3,2 triệu tỷ đồng trong tổng số dư nợ của cả hệ thống là 15 triệu tỷ đồng. Các ngân hàng thương mại đang rất tích cực, chủ động triển khai tín dụng xanh. Đây là cơ hội để chúng ta đáp ứng những yêu cầu, mục tiêu đã cam kết với quốc tế trong vấn đề bảo vệ môi trường, giảm hiệu ứng nhà kính cũng như đảm bảo được những chỉ tiêu của một nền kinh tế xanh.
Đặc biệt, trong kế hoạch năm 2025, nhiều ngân hàng đã đặt mục tiêu tăng cường phát triển “tín dụng xanh” theo định hướng điều hành của Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước để góp phần chuyển đổi nền kinh tế sang hướng tăng trưởng xanh, phát thải carbon thấp.
Mặc dù vậy, theo thống kê, khoảng 65% doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn để thực hiện các dự án xanh. Dù đã có các cơ chế tài chính hỗ trợ, việc phân bổ vốn đến đúng đối tượng vẫn là một thách thức. Ông Phạm Văn Quang, Phó Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp tỉnh Thái Nguyên cho biết, không ít đơn vị có kế hoạch mở rộng sản xuất, đầu tư dự án xanh, nâng cấp các thiết bị công nghệ để chuyển đổi xanh, nhưng bị “kìm chân” vì khó tiếp cận vốn “xanh”.
“Qua tìm hiểu tại một số ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh, chúng tôi được biết ngay chính các ngân hàng cũng đang gặp khó trong việc triển khai nguồn vốn này. Theo chia sẻ của một số lãnh đạo ngân hàng thì hiện nay hệ thống khuôn khổ pháp lý về tín dụng xanh vẫn đang hoàn thiện. Chưa có các quy định về khái niệm, về tiêu chuẩn các ngành, lĩnh vực xanh được vay, nên các ngân hàng vẫn đang gặp khó khăn trong việc xác định, phân loại dự án để cấp tín dụng xanh”, ông Quang bày tỏ.
Chia sẻ thêm về kinh nghiệm thực tế, ông Nguyễn Thái Việt Huy, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Đầu tư Saty Holding cho biết, gần đây, Saty Holding đã triển khai mô hình nông nghiệp bền vững tại Hợp tác xã Tân Điền (Tiền Giang), chuyên trồng lúa gạo. Tại đây, ngoài việc hỗ trợ người nông dân về giống lúa, hướng dẫn kỹ thuật canh tác, doanh nghiệp còn áp dụng các giải pháp công nghệ tiên tiến nhằm minh bạch hóa quy trình sản xuất, giảm thiểu tác động đến môi trường, kiểm soát chất lượng trên từng cánh đồng. Quá trình này cần một nguồn lực rất lớn. Tuy nhiên, chính sách tín dụng xanh vẫn đang được các ngân hàng thương mại phê duyệt theo công thức cũ, tức là phải có tài sản thế chấp, hợp đồng kinh doanh…
“Điều này khiến chúng tôi gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận vốn xanh. Do đó, Saty Holding rất mong muốn hợp tác với các tổ chức tín dụng để giúp nông dân dễ dàng tiếp cận nguồn vốn xanh, qua đó thúc đẩy mô hình canh tác bền vững trên diện rộng”, Chủ tịch Saty Holding nhấn mạnh.
Nhấn mạnh tín dụng xanh đang đóng vai trò rất quan trọng và rất tiềm năng, Chuyên gia kinh tế Trương Hiền Phương, Giám đốc cấp cao Chứng khoán KIS Việt Nam nhận định, phát triển kinh tế xanh là xu thế tất yếu trên toàn cầu và cũng là quyết tâm của Chính phủ Việt Nam để tiến tới phát thải bằng 0 vào năm 2030. Tuy nhiên, việc phát triển kinh tế xanh tại Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn do đòi hỏi nhiều công nghệ mới, sự đầu tư vào máy móc, trang thiết bị, xử lý nước thải, nguồn nguyên vật liệu… kể cả nguồn điện sử dụng sau này. Trong khi các doanh nghiệp không vướng yếu tố này thì vướng yếu tố khác nên khó đạt quy chuẩn của tín dụng xanh.
Theo chuyên gia này, dù chủ trương là có, ngân hàng cũng có ngân quỹ để cung ứng cho tín dụng xanh nhưng các doanh nghiệp chưa với tới được. Vì vậy, một trong những giải pháp quan trọng giúp các doanh nghiệp vượt qua khó khăn là việc tăng cường các gói hỗ trợ tín dụng xanh từ Nhà nước và các tổ chức tài chính để giúp các doanh nghiệp tiếp cận với các khoản vay ưu đãi và lãi suất thấp để đầu tư vào công nghệ. Bên cạnh đó, Nhà nước cần xây dựng các cơ chế bảo lãnh tín dụng cho các dự án xanh của doanh nghiệp, giúp giảm thiểu rủi ro tài chính và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển bền vững.
Đồng quan điểm, nhiều chuyên gia cho rằng, vai trò dẫn dắt của Nhà nước là rất quan trọng. Cụ thể, cần có cơ chế ưu đãi lãi suất, bảo lãnh tín dụng cho các dự án xanh khả thi, đồng thời xây dựng khung tiêu chuẩn đánh giá rõ ràng để giảm thiểu rủi ro cho ngân hàng. Chỉ khi khơi thông được dòng vốn xanh, doanh nghiệp mới đủ lực để đầu tư vào các giải pháp thân thiện với môi trường, hướng đến phát triển bền vững.