Để doanh nghiệp tư nhân bứt tốc: “Then chốt” thúc đẩy tăng trưởng

Cải cách thể chế, mở rộng tăng trưởng không gian cho doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp tư nhân được thúc đẩy mạnh mẽ hơn trong năm 2025 khi Chính phủ đã đặt ra mục tiêu bãi bỏ 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết, giảm thời gian và chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.

Ông Andrea Coppola - Chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam (WB) nhấn mạnh: Không chỉ năm 2025 mà trong giai đoạn phát triển sắp tới, đầu tư tư nhân đóng vai trò then chốt thúc đẩy tăng trưởng, tăng khả năng chống chịu và đảm bảo tương lai bền vững cho nền kinh tế.

Cần không gian phù hợp

Theo WB, năm 2024, đầu tư tư nhân tăng cao đã giúp tăng trưởng tổng vốn đầu tư toàn xã hội đạt mức 7,2%, cao hơn so với 4,1% năm 2023 nhưng vẫn thấp hơn so với mức bình quân 7,5% của năm 2019. Năm 2024, đầu tư tư nhân đóng góp đến 62% cho tăng trưởng tổng đầu tư toàn xã hội nhưng vẫn thấp hơn mức đóng góp 80% của năm 2019. Chỉ số này cho thấy, tiềm năng tăng trưởng của khu vực kinh tế tư nhân rất lớn, cần được khai phóng cho tăng trưởng cao trong những năm tới. Nghiên cứu của WB cũng chỉ rõ, theo thông lệ toàn cầu, cần môi trường phù hợp cho doanh nghiệp tư nhân bứt phá.

Ông Andrea Coppola khẳng định: trong thời gian vừa qua cải thiện và tăng cường môi trường đầu tư kinh doanh là trọng tâm chính. Chính phủ Việt Nam rất nỗ lực thực hiện trọng tâm trên. Mỗi năm Chính phủ đưa ra các giải pháp mới để cắt giảm điều kiện kinh doanh, đơn giản hoá quy trình, thủ tục đăng ký kinh doanh. Năm nay, Chính phủ cam kết tiếp tục cắt giảm thủ tục kinh doanh bằng việc lượng hoá cụ thể như bãi bỏ 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết, giảm tối thiểu 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, ít nhất 30% chi phí kinh doanh cho doanh nghiệp.

Tuy nhiên, điều quan trọng hơn, theo ông Andrea Coppola, không chỉ quan tâm đến số lượng các quy định, thủ tục được cắt giảm mà cần xem xét, đánh giá những thay đổi mang tính tác động lớn nhất đối với các doanh nghiệp tư nhân. Một trong những biện pháp cần được các cơ quan chức năng xem xét, thảo luận là tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tư nhân trên cơ sở sửa đổi quy định về cấp phép, kiểm định và sử dụng cách tiếp cận dựa trên rủi ro; tiếp tục phân cấp, chuyển đổi, số hoá tài liệu, giấy tờ tạo môi trường thông thoáng và minh bạch. Cùng với đó, chuyên gia kinh tế trưởng của WB cũng kỳ vọng, thực hiện tinh gọn bộ máy đang được Việt Nam thực hiện trong trung và dài hạn có tác động tích cực đến việc nâng cao hiệu quả, hiệu suất hoạt động bộ máy. Việc giảm đầu mối, giảm cấp trung gian xử lý công việc góp phần tạo thuận lợi cho môi trường kinh doanh, tăng đầu tư cho Việt Nam.

Trước đó, trong nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh, tạo động lực cho kinh tế tư nhân phát triển, WB đã thực hiện báo cáo “Sẵn sàng kinh doanh” đo lường những gánh nặng thể chế, chất lượng quy định mà các doanh nghiệp phải đối mặt tại 50 nền kinh tế, bao gồm Việt Nam. Được đánh giá đã những tiến bộ đáng kể trong tạo môi trường kinh doanh lành mạnh song Việt Nam được khuyến nghị tiếp tục cải thiện quy định một số quy định liên quan phá sản doanh nghiệp, thuế, dịch vụ tài chính, số hóa dịch vụ…

Xem xét giao chỉ tiêu thực hiện

Chính phủ đặt mục tiêu tiếp tục cải cách mạnh mẽ thể chế trong bối cảnh Nghị quyết riêng về phát triển kinh tế tư nhân bắt đầu được xây dựng góp phần quan trọng nâng cao vị thế và củng cố niềm tin cho khu vực kinh tế tư nhân về môi trường kinh doanh bình đẳng, lành mạnh. Ông Tô Hoài Nam - Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam mong muốn, cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư là một trong những nội dung quan trọng của Nghị quyết, tạo cú huých cho kinh tế tư nhân phát triển bền vững.

Trong khi đó, từ kinh nghiệm của một số quốc gia trong khu vực, chuyên gia Nguyễn Minh Thảo - Viện Nghiên cứu Chính sách và chiến lược cho rằng: cần có đầu mối chuyên môn giúp Chính phủ theo dõi, giám sát, đôn đốc thực hiện cải cách hành chính. Với cách thức như vậy, Chính phủ có thể xem xét ra chỉ tiêu cắt giảm thủ tục cho các bộ, ngành. Làm được như vậy, mục tiêu môi trường đầu tư của Việt Nam vào top 3 các nước Đông Nam Á có thể trở thành hiện thực trước năm 2028.

Đặc biệt, chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ sẽ hỗ trợ hiệu quả cho thực hiện và giám sát cải cách thể chế theo hướng đơn giản hoá, công khai. Khi các hệ thống, thủ tục quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp được đưa lên môi trường điện tử, quản trị doanh nghiệp được thực hiện dựa trên dữ liệu tạo môi trường kinh doanh thông thoáng, khắc phục tình trạng chồng chéo quy định giữa các cơ quan quản lý giúp doanh nghiệp tuân thủ tốt và tối ưu hoá hiệu quả quản lý nhà nước. Hơn thế, số hoá các thủ tục hành chính cũng giảm cơ hội tạo ra những dư địa về tham nhũng, tạo nền thể chế minh bạch, thực thi hiệu quả.

Với đặc thù 98% doanh nghiệp tư nhân có quy mô vừa và nhỏ, ông Sacha Dray - chuyên gia kinh tế của WB kỳ vọng, trong những cải cách thể chế, chính sách hỗ trợ đầu tư cần tập trung đơn giản hóa quy trình, thủ tục để doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận thị trường tài chính, hỗ trợ nguồn vốn, nuôi dưỡng nguồn thu tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp tư nhân đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh, khuyến khích đổi mới sáng tạo. Đây cũng là giải pháp phát huy tốt hơn ưu điểm linh hoạt, chủ động, dễ thích ứng của doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Hạnh Lê