Sửa Luật Đấu thầu: Cần làm rõ tiêu chí xác định xuất xứ hàng hoá
Góp ý nội dung liên quan đến sửa đổi Luật Đấu thầu tại Dự án Luật sửa đổi bổ sung một số điều của 7 luật ngành tài chính, nhiều ý kiến đề xuất, cần làm rõ tiêu chí xác định xuất xứ hàng hoá.
Theo đó, Bộ Tài chính đang tổ chức lấy ý kiến góp ý đối với Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 7 luật ngành tài chính bao gồm: Luật Đấu thầu; Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư; Luật Hải quan; Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu; Luật Đầu tư; Luật Đầu tư công và Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.
Đáng nói, về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu thầu, Dự thảo được thiết kế theo hướng tạo cơ chế linh hoạt, ưu đãi trong đấu thầu nhằm phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.
Sửa đổi, bổ sung một số quy định về ưu đãi trong đấu thầu như, sản phẩm đổi mới sáng tạo, sản phẩm, dịch vụ công nghệ số đáp ứng tiêu chí sản xuất trong nước theo quy định của Bộ Khoa học và Công nghệ… được hưởng ưu đãi trong lựa chọn nhà thầu.
Dự thảo quy định các đối tượng được hưởng ưu đãi được “ưu tiên trong đánh giá về tư cách hợp lệ” trong quá trình đánh giá hồ sơ dự thầu, quy định nguyên tắc áp dụng ưu đãi đối với sản phẩm đổi mới sáng tạo xuất xứ Việt Nam…
Liên quan đến vấn đề này, không ít ý kiến cho hay, tiêu chí xác định sản phẩm sản xuất trong nước, xuất xứ Việt Nam cũng cần được làm rõ để các bên có căn cứ tính ưu đãi, bảo đảm tính khả thi trong ưu đãi trong lựa chọn nhà thầu.
Thực tế, nhiều doanh nghiệp, nhà thầu chia sẻ, quá trình hoạt động vẫn gặp nhiều khó khăn trong việc chứng minh tỷ lệ sản xuất trong nước đối với mặt hàng dự thầu. Nhiều trường hợp, dù đã kê khai là hàng sản xuất trong nước trong hồ sơ dự thầu, nhưng do không cung cấp được tài liệu chứng minh cụ thể cho bên mời thầu nên nhà thầu đã không được tính ưu đãi…
Góp ý nội dung đã nêu, Bộ Y tế cho rằng, quy định của Luật Đấu thầu và các văn bản hướng dẫn đều yêu cầu hồ sơ mời thầu không được nêu nội dung hạn chế sự tham gia của nhà thầu, nhà đầu tư. Tuy nhiên, các sản phẩm, dịch vụ chuyển đổi số công nghệ cao, chất lượng tốt thường có đặc điểm, tính năng kỹ thuật đặc thù, riêng biệt so với các sản phẩm thông thường. Vì vậy, chủ đầu tư gặp khó khăn trong việc mua sắm các sản phẩm, dịch vụ này (đặc biệt là mua sắm thiết bị y tế tiên tiến, hiện đại, công nghệ cao).
Do đó, Bộ Y tế đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung quy định của Luật Đấu thầu để việc mua sắm các sản phẩm, dịch vụ chuyển đổi công nghệ cao, chất lượng tốt bảo đảm tính khả thi, phù hợp, thuận tiện.
Về vấn đề này, nhiều ý kiến cũng bày tỏ, tiêu chí xác định sản phẩm sản xuất trong nước, xuất xứ Việt Nam cũng cần được làm rõ để các bên có căn cứ tính ưu đãi, bảo đảm tính khả thi trong lựa chọn nhà thầu.
Xoay quanh vấn đề tiêu chí xác định xuất xứ hàng hoá được đề xuất trong Luật Đấu thầu, tại Dự án Luật sửa đổi bổ sung một số điều của 7 luật ngành tài chính, tham gia góp ý, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đề xuất, cần có tiêu chí rõ ràng, minh bạch, xác định thế nào là “sản xuất trong nước, xuất xứ Việt Nam”, bổ sung cơ chế cấp chứng nhận xuất xứ hàng hoá.
Theo VCCI, thực tế cho đến nay nước ta chưa có một văn bản pháp lý nào quy định cụ thể, đầy đủ và có giá trị pháp lý cao về tiêu chí xác định hàng hóa sản xuất trong nước, xuất xứ Việt Nam. Việc thiếu căn cứ pháp lý rõ ràng đã gây lúng túng cho các bên trong việc xác định cũng như áp dụng ưu đãi, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tranh chấp và khiếu kiện từ phía nhà thầu.
Khó khăn trên đã được nêu ra từ lâu, nhưng Bộ Công Thương vẫn chưa ban hành các quy định về ghi nhãn “made in Vietnam” hoặc tiêu chí xác định xuất xứ hàng hóa nội địa. Trong khi đó, để bảo đảm việc thực thi hiệu quả quy định ưu đãi trong đấu thầu, cần có một cơ chế xác định rõ ràng, dễ áp dụng và phù hợp với thông lệ quốc tế.
Trong khi chờ Luật Đấu thầu (sửa đổi) xem xét gỡ khó khăn nêu trên, VCCI đề nghị, trước mắt có thể sử dụng cơ chế Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) do VCCI cấp theo thông lệ quốc tế làm căn cứ xác định hàng hóa có xuất xứ nội địa để áp dụng chính sách ưu đãi trong đấu thầu. Đây là công cụ đang được sử dụng rộng rãi trong thương mại quốc tế, có quy trình rõ ràng, đã được công nhận bởi các đối tác thương mại của Việt Nam và có thể áp dụng với bối cảnh trong nước.
Được biết, Dự án Luật sửa đổi bổ sung một số điều của 7 luật ngành tài chính (trong đó có Luật Đấu thầu) dự kiến sẽ được trình ra Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 9 diễn ra tháng 5/2025.