Bỏ giấy phép xây dựng cần hệ thống hậu kiểm nghiêm ngặt

Ngày 29/5 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Công điện số 78/CĐ-TTg về tập trung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính lĩnh vực xây dựng. Tại Công điện, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng cắt giảm thủ tục cấp phép xây dựng với các dự án đã có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 hoặc nằm trong khu vực có thiết kế đô thị. Đồng thời, Thủ tướng yêu cầu rà soát và đơn giản hóa 361 thủ tục hành chính, cùng 447 điều kiện kinh doanh thuộc lĩnh vực xây dựng. Mục tiêu là giảm ít nhất 30% thời gian xử lý, chi phí tuân thủ và điều kiện kinh doanh trong năm 2025.

Thủ tướng cũng chỉ đạo đẩy mạnh phân cấp, giao quyền cho địa phương trong việc thẩm định, cấp phép xây dựng. Rà soát toàn bộ quy trình hiện hành nhằm rút ngắn thời gian xử lý và loại bỏ các khâu trung gian không cần thiết, nhất là với những dự án đã có quy hoạch chi tiết hoặc thuộc khu vực có quy hoạch rõ ràng.

Chia sẻ quan điểm xoay quanh nội dung này, bà Giang Huỳnh, Giám đốc Bộ phận Nghiên Cứu & S22M, Savills TPHCM nhận định, việc cải cách thủ tục cấp giấy phép xây dựng là một động thái tích cực, đặc biệt đối với các doanh nghiệp phát triển bất động sản trong bối cảnh hiện nay.

Theo bà Giang Huỳnh, thực tế hiện nay cho thấy quá trình xin giấy phép xây dựng thường mất từ 3 đến 6 tháng, thậm chí kéo dài hơn nếu dự án phải điều chỉnh quy hoạch hoặc trải qua nhiều vòng lấy ý kiến từ các cơ quan chức năng. Việc thủ tục kéo dài không chỉ gây chậm trễ trong triển khai mà còn khiến chi phí tài chính đội lên, ảnh hưởng đến dòng vốn và hiệu suất vận hành của doanh nghiệp.

“Đề xuất miễn giấy phép xây dựng đối với các dự án đã có quy hoạch chi tiết 1/500 hoặc thuộc khu vực đã được phê duyệt thiết kế đô thị là một bước đi hợp lý. Với các dự án này, các chỉ tiêu kỹ thuật như mật độ xây dựng, tầng cao, khoảng lùi hay hạ tầng đã được xác định cụ thể, nên có thể áp dụng cơ chế đăng ký xây dựng thay cho quy trình xin phép truyền thống mà vẫn đảm bảo tính tuân thủ và giám sát”, Giám đốc Bộ phận Nghiên Cứu & S22M, Savills TPHCM chia sẻ.

Việc rút ngắn thủ tục sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa vận hành, đưa sản phẩm ra thị trường đúng thời điểm và sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn, qua đó góp phần cải thiện môi trường đầu tư và thúc đẩy nguồn cung cho thị trường bất động sản. Tuy nhiên, đại diện Savills nhấn mạnh rằng, chính sách này cần được triển khai đồng thời với một hệ thống hậu kiểm nghiêm ngặt.

“Muốn chính sách đạt hiệu quả toàn diện, cần đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng hệ thống dữ liệu tập trung để theo dõi tiến độ thi công, giám sát chất lượng công trình và công khai kết quả kiểm tra. Đồng thời, cải cách này chỉ có thể phát huy tác dụng nếu được tiến hành song song với việc tháo gỡ các nút thắt mang tính nền tảng như pháp lý đất đai, quy hoạch và định giá tiền sử dụng đất - những yếu tố đang kìm hãm sự phát triển của thị trường bất động sản hiện nay”, bà Giang Huỳnh bày tỏ.

Nhằm bảo đảm công tác quản lý đô thị hiệu quả nếu bỏ giấy phép xây dựng, Kiến trúc sư Kevin Đoàn, Giám đốc thiết kế Công ty Landmark Architects Vietnam cho rằng, cơ quan quản lý nhà nước có thể ứng dụng các công nghệ hiện đại như GIS, flycam, camera AI để giám sát công trình thực tế. Ngoài ra, xây dựng hệ thống e-Submission liên thông giữa các sở, ngành, tích hợp dữ liệu quy hoạch - kiến trúc, song song với thực hiện hậu kiểm định kỳ, minh bạch và hiệu quả.

Liên quan đến lộ trình bỏ giấy phép xây dựng, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Danh Huy cho biết, việc triển khai chủ trương này gắn liền với việc rà soát và sửa đổi hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, trong đó trọng tâm là các quy định tại Luật Xây dựng, các nghị định và thông tư hướng dẫn do Bộ ban hành. Hiện nay, toàn bộ thủ tục cấp phép xây dựng đã được phân cấp cho chính quyền các cấp, tuy nhiên, để tiến tới bỏ thủ tục này, cần có sự điều chỉnh mang tính pháp lý đồng bộ và thận trọng.

Thứ trưởng Nguyễn Danh Huy cũng lưu ý, trong quá trình đánh giá và xây dựng lộ trình, một trong những yếu tố quan trọng là phải cân nhắc đến khả năng phát sinh tranh chấp hoặc ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, doanh nghiệp khác nếu việc tự xây dựng không được kiểm soát chặt chẽ.

Trên cơ sở kết quả đánh giá thực tiễn, Bộ Xây dựng sẽ xây dựng lộ trình sửa đổi các văn bản pháp luật liên quan, bắt đầu từ Luật Xây dựng. Trước mắt, có thể triển khai sớm việc miễn cấp phép xây dựng đối với các khu vực đã có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 được phê duyệt. Tương tự, với những khu vực đã có thiết kế đô thị rõ ràng và có thể thực hiện quản lý thông qua thiết kế đô thị, việc cấp phép xây dựng cũng sẽ được bãi bỏ.

Yến Nhung