Kết quả đàm phán thuế quan sẽ tạo bối cảnh mới cho ngành cảng biển

Niềm tin của người tiêu dùng sụt giảm

Theo Mirae Asset Research, kim ngạch xuất nhập khẩu duy trì tốc độ tăng trưởng khá trong 4 tháng đầu năm 2025, đạt 276,7 tỷ USD, tăng 15,9% so với cùng kỳ. Trong đó, kim ngạch xuất và nhập khẩu đạt lần lượt 136,5 tỷ USD, tăng 18,6% và 140,3 tỷ USD, tăng 13,0% so với cùng kỳ. Hầu hết các mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam đều tăng trưởng, bao gồm: Điện tử (+36,2%); Điện thoại (-1,9%); Máy móc thiết bị (+16,1%); Dệt may (+12,8%).

Hầu hết các thị trường chủ lực đều ghi nhận tăng trưởng về kim ngạch xuất khẩu. Trong đó, Hoa Kỳ (+25,1%), Nhật Bản (+12,0%) và Hàn Quốc (+9,8%) đều tăng tốc trong khi thị trường Trung Quốc (+2,3%) ghi nhận tốc độ tăng trưởng chậm lại.

Hoạt động thông quan vẫn vững chắc nhưng cho thấy dấu hiệu tốc độ tăng trưởng chậm lại, với khối lượng thông quan 2 tháng đạt 135,4 triệu tấn, tăng 9% so với cùng kỳ. Trong đó, khối lượng hàng hóa xuất khẩu và nhập khẩu ước tính lần lượt là 31,3 triệu tấn, tăng 1,0% và 42,1 triệu tấn, tăng 8,0% so với cùng kỳ.

Ngoài ra, khối lượng thông quan container cũng duy trì tăng trưởng. Tổng khối lượng container ước tính đạt 4,8 triệu TEU, tăng 18% so với cùng kỳ. Trong đó, khối lượng container xuất khẩu và nhập khẩu ước tính lần lượt là 1,5 triệu TEU, tăng 5,0% và 1,6 triệu TEU, tăng 16% so với cùng kỳ.

Liên quan đến tình hình đàm phán thuế quan Hoa Kỳ, Mirae Asset Research cho rằng, mặc dù các cuộc đàm phán giữa Hoa Kỳ và các đối tác thương mại đã ghi nhận một số cải thiện, nhưng cho đến nay vẫn chưa mang lại kết quả thực sự nào. Ngoại trừ những cuộc đàm phán với Vương quốc Anh đã đạt được thỏa thuận sơ bộ, với mức thuế cơ bản 10% vẫn duy trì cộng với một vài hạn ngạch nhập khẩu bổ sung.

“Gần đây, Hoa Kỳ và Trung Quốc đã đồng ý cắt giảm thuế quan 115% trong 90 ngày, thoạt nhìn có vẻ tích cực. Tuy nhiên, chúng tôi tin rằng động thái này có thể chỉ là "thời gian nghỉ giải lao", trừ khi đạt được một số thỏa thuận thực sự”, Mirae Asset Research đánh giá.

Đồng thời cho rằng, thuế quan của Hoa Kỳ đã tác động đến niềm tin của người tiêu dùng vốn đã thấp, khi chỉ số niềm tin tiêu dùng Hoa Kỳ giảm xuống mức thấp nhất trong hai năm, ở mức khoảng 52,2 điểm vào tháng 4. Điều này, cùng với mức tiết kiệm hộ gia đình liên tục thấp và tăng trưởng chi tiêu của người tiêu dùng, cho thấy nhu cầu ở Hoa Kỳ đang suy yếu phần nào. Ngoài ra, niềm tin của người tiêu dùng tại các thị trường quan trọng khác đã giảm ngay sau khi công bố mức thuế quan.

Cũng theo Mirae Asset Research, sự leo thang gần đây giữa Ấn Độ và Pakistan về khu vực Kashmir đang tranh chấp làm trầm trọng thêm thế giới vốn đã chia rẽ. Mặc dù cả hai bên đã đồng ý ngừng bắn, các cuộc triển khai quân sự vẫn tiếp tục và các vụ nổ đã được báo cáo ở khu vực Kashmir do Ấn Độ kiểm soát.

Bên cạnh đó, các cuộc đàm phán hòa bình của Ukraine đã có tiến triển không đáng kể mặc dù Ukraine đã hoàn tất các bước để thỏa thuận khoáng sản với Hoa Kỳ. Một trong những điểm tích cực là Houthi tuyên bố rằng họ sẽ ngừng tấn công các tàu không phải của Israel ở khu vực Biển Đỏ, mặc dù cuộc bao vây Gaza của Israel vẫn tiếp tục.

Việt Nam sẽ hưởng lợi từ xu hướng dịch chuyển sản xuất

Nhận định về triển vọng cũng như rủi ro đối với ngành cảng biển, Mirae Asset Research kỳ vọng các doanh nghiệp sẽ nhanh chóng tận dụng thời gian tạm dừng thuế quan để giảm thiểu rủi ro trong trường hợp đàm phán thất bại. Điều này giúp các công ty cảng biển của Việt Nam hoạt động tốt ít nhất là trong quý II/2025.

Tuy nhiên, về lâu dài, kết quả đàm phán là dữ liệu chính để đánh giá triển vọng của ngành. Ngoài niềm tin của người tiêu dùng thấp, kỳ vọng về tăng trưởng GDP thực tế của các thị trường chính đều thấp hơn so với số liệu đầu năm 2025.

Gần đây, IMF đã cắt giảm dự báo tăng trưởng của Hoa Kỳ năm 2025 xuống còn 1,8% (trước đó là 2,7%). IMF cũng cắt giảm dự báo tăng trưởng của các khu vực khác: Toàn cầu (2,8%, trước đó là 3,3%), EU (0,8%, trước đó là 1,0%), Nhật Bản (0,6%, trước đó là 1,1%). Trừ khi có một số đột phá trong đàm phán thuế quan, triển vọng kinh tế thấp và niềm tin sẽ gây áp lực lên nhu cầu tại các thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam trong nửa cuối năm 2025.

Đơn vị này cũng cho rằng, thuế quan của Hoa Kỳ đã làm tổn hại đến niềm tin kinh doanh, vốn sẽ không phục hồi nhanh chóng trong ngắn hạn. Rủi ro thuế quan phát sinh dẫn đến việc các doanh nghiệp dịch chuyển và đa dạng hóa chuỗi cung ứng của họ mà không phụ thuộc vào một hoặc hai quốc gia. Hơn nữa, với tư cách là đối thủ lớn của Hoa Kỳ, Trung Quốc cuối cùng sẽ mất vị thế "công xưởng thế giới" của mình và làn sóng di cư khỏi Trung Quốc sẽ tăng tốc.

Các nước Đông Nam Á và Nam Á có thể là điểm đến tiềm năng cho sự dịch chuyển sản xuất, đặc biệt là đối với các ngành thâm dụng lao động. Việt Nam, với sự ổn định chính trị và cơ sở hạ tầng được đầu tư mạnh mẽ, sẽ được hưởng lợi từ xu hướng này. Hơn nữa, nhiều địa điểm sản xuất hơn sẽ dẫn đến nhu cầu vận chuyển nhiều hơn, điều này sẽ hỗ trợ các công ty vận tải biển.

Mirae Asset Research cho rằng, mức thuế cơ bản 10% khó có thể thương lượng được và Việt Nam thực sự có thặng dư thương mại lớn với Hoa Kỳ (năm 2024: hơn 123 tỷ USD), không thể được trung hòa trong thời gian ngắn. Công cụ hiệu quả nhất để Việt Nam cân bằng thương mại là tăng mua các sản phẩm của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, với khoảng 79 tỷ USD dự trữ ngoại hối (theo IMF, cập nhật đến tháng 01/2025), so với giá trị nhập khẩu trung bình hàng tháng trong 4 tháng năm 2025 là 34 tỷ USD, thì không còn nhiều ngân sách cho chi tiêu.

“Việc giảm thuế quan của Việt Nam đối với các sản phẩm của Hoa Kỳ sẽ có ít tác động đến việc giảm mất cân bằng thương mại, vì mức thuế trung bình hiện tại chỉ là 9,4% và nhu cầu đối với hàng hóa của Hoa Kỳ không đủ cao. Do đó, chúng tôi kỳ vọng mức thuế quan tối đa sẽ cao hơn nhiều so với 10% (có thể có một số miễn trừ). Cũng sẽ có một số yêu cầu về xuất xứ hàng hóa để chế ngự các hoạt động lẩn tránh thuế”, Mirae Asset Research nhận định.

Ông Nguyễn Gia Bách - Chuyên viên phân tích của FPTS Research cũng nhận định, Sản lượng hàng container thông qua cảng biển kỳ vọng tiếp tục tăng cao nhờ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng hồi phục và xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng.

Trong ngắn hạn, hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam dự báo sẽ tiếp tục tăng trưởng nhờ nhu cầu tiêu dùng tại nhiều quốc gia tăng cao. Tuy nhiên, trong trung và dài hạn, dự phóng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam có triển vọng kém khả quan khi chịu mức thuế xuất khẩu cao vào Mỹ.

Đồng thời, ông Bách cũng nhận định, sản lượng hàng container thông qua cảng biển Việt Nam có mức tăng thấp do hoạt động xuất nhập khẩu chịu áp lực thuế quan.

Đình Đại