Giải pháp cho ngành dệt may Việt Nam trước biến động của thị trường

Ông Trương Văn Cẩm - Phó Chủ tịch Hội Dệt may Việt Nam (VITAS):

Trong 6 tháng đầu năm 2025, ngành dệt may xuất khẩu 21,8 tỷ USD, tăng hơn 10% so với cùng kỳ năm 2024. Mỹ vẫn là một thị trường xuất khẩu chiếm tỷ trong lớn nhất. Trong năm 2024, ngành dệt may xuất khẩu vào Mỹ khoảng 16,6 tỷ USD và chiếm 38,2% tỷ trọng xuất khẩu của cả ngành dệt may; thứ hai là khối CPTTP đạt gần 8 tỷ USD, chiếm khoảng 16,25%, kim ngạch xuất khẩu; tiếp đến là EU, Trung Quốc, Hàn Quốc, ASEAN.

Nga cũng là một trong những thị trường gần đây kim ngạch xuất khẩu cũng tăng khá nhanh. Tuy nhiên, Hiệp định thương mại giữa Việt Nam với Liên minh kinh tế Á – Âu đang vướng quy định về ngưỡng, nên tốc độ tăng trưởng ở khu vực này không được như mong muốn.

Về mặt hàng, hiện nay, dệt may Việt Nam đang xuất khẩu một số mặt hàng chủ yếu như áo jacket, chiếm 5 tỷ USD, quần chiếm trên 5 tỷ USD, áo thun cũng chiếm trên 5 tỷ USD. Ngoài ra còn có một số mặt hàng khác.

Về nhập khẩu, hiện kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam hàng năm khoảng 25-26 tỷ USD, trong đó, nhập khẩu chủ yếu là vải, chiếm gần 60%, tiếp đến là phụ liệu may, bông và sơ sợi là những mặt hàng có kim ngạch nhập khẩu lớn. Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm đến 56%.

Theo khảo sát của WTO đối với các nhà mua hàng cho thấy, ngành dệt may Việt Nam cũng đang có những cơ hội nhất định. Hiện ngành dệt may Việt Nam chỉ có một vài tiêu chí là kém so với Trung Quốc, còn lại là ngang hàng, thậm chí, có nhiều tiêu chí còn cao hơn. Với Bangladesh, chúng ta có 2 tiêu chí về thuế và giá là kém so với họ, còn lại tất cả các tiêu chí khác đều cao hơn.

Bên cạnh đó, Việt Nam có điều kiện về chính trị ổn định, kinh tế vĩ mô cũng ổn định, người lao động có tay nghề phù hợp, giá nhân công ở mức vừa phải…Việt Nam cũng đang trong quá trình cải cách thể chế, cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện cho các nhà sản xuất cũng như các nhà đầu tư. Đặc biệt, cuối năm 2022, Thủ tướng Chính phủ cũng đã có quyết định xây dựng chiến lược phát triển ngành công nghiệp dệt may Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2035, với mục tiêu đến năm 2030 đạt 60-70 tỷ USD.

Cùng với đó là hàng loạt tầm nhìn về tự túc nguyên phụ liệu, về tăng thu nhập cho người lao động, cũng như chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn, sản xuất tiêu dùng, xuất khẩu hàng dệt may bằng chính thương hiệu Việt.

Tuy nhiên, trong thời gian tới, ngành dệt may Việt Nam cũng đối diện với những thách thức lớn như: môi trường kinh doanh biến động không ngừng, dịch bệnh, chiến tranh, chủ nghĩa bảo hộ lan rộng, đặc biệt, trong năm 2025, chúng ta phải chứng kiến những công bố về thuế quan của Mỹ, khiến các doanh nghiệp đang rất băn khoăn, lo lắng. Với mức thuế quan mới áp dụng cho Việt Nam là 20% cũng chưa rõ là áp dụng với những ngành hàng cụ thể nào. Bên cạnh đó, mức thuế 40% cho hàng hóa chung chuyển thì cũng chưa có quy định cụ thể như thế nào là chuyển tải để bị áp thuế 40%... chưa kể còn rất nhiều quy định từ các thị trường mà chúng ta phải đáp ứng.

Ngoài ra, cam kết của các nhãn hàng về giảm phát thải khí nhà kính. Đã có khoảng 100 nhãn hàng lớn trên thế giới đã đưa ra hiến chương ngành công nghiệp thời trang vì khí hậu, cam kết đến năm 2030 giảm 30% phát thải khí nhà kính và đến năm 2050 phát thải khí nhà kính bằng 0. Đây cũng là một áp lực cho các doanh nghiệp. Cùng với đó là những thách thức liên quan đến nguồn nhân lực, liên quan đến vốn cho chuyển đổi xanh, chuyển đổi số…

Từ những thách thức trên, giải pháp đặt ra cho ngành dệt may Việt Nam, đầu tiên là cả doanh nghiệp và người lao động phải nâng cao nhận thức trong môi trường luôn luôn biến động, phải có giải pháp ứng phó; Cần có sự chung tay hành động từ Chính phủ cho đến địa phương, đến các nhãn hàng, người lao động, cũng như tổ chức đại diện người lao động; Chung tay giữa các doanh nghiệp trong ngành, các doanh nghiệp FDI, cùng với các doanh nghiệp trong nước cần có sự kết hợp với nhau thì mới có thể cùng thành công; Đa dạng hóa nguồn cung nguyên phụ liệu, đa dạng hóa thị trường, khách hàng và sản phẩm; Nâng cao nguồn lực của doanh nghiệp, nếu doanh nghiệp có thực lực, có nội lực thì có thể đối phó được với những biến động của thị trường cũng như môi trường kinh doanh; Liên kết giữa các nhãn hàng và doanh nghiệp nhằm chia sẻ rủi ro…

Đình Đại ghi