Đông Nam Á vẫn còn cơ hội đón làn sóng dịch chuyển sản xuất

Một vài đợt điều chỉnh thuế quan đã được công bố trong năm nay, khi Tổng thống Mỹ Donald Trump thiết lập mức thuế cơ sở ban đầu và các quốc gia nỗ lực đạt được các thỏa thuận thương mại mới với Mỹ.

Tổng thống Mỹ từng ra lệnh tạm hoãn việc áp thuế theo từng quốc gia, vốn ban đầu sẽ hết hiệu lực vào ngày 9/7. Điều này khiến các nước Đông Nam Á và Trung Quốc phải gấp rút đàm phán vào phút chót nhằm bảo vệ nền kinh tế khỏi những cú sốc thương mại.

Tuần trước, ông Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp điều chỉnh mức thuế đối với một số quốc gia. Theo đó, mức thuế nhập khẩu của Mỹ tăng từ 10% lên mức từ 15% đến 41% đối với một số đối tác thương mại.

Tại Đông Nam Á, các quốc gia ban đầu đối mặt với mức thuế rất cao. Việt Nam bị áp mức thuế lên tới 46%, nhưng sau đó đã được điều chỉnh giảm xuống còn 20%. Dù vậy, ngân hàng OCBC đã nâng dự báo tăng trưởng GDP năm 2025 của Việt Nam từ 5,5% lên 6,3% so với cùng kỳ năm trước.

Indonesia cũng được điều chỉnh giảm thuế từ 32% xuống còn 19%. Nhà Trắng cho biết quốc gia ASEAN này sẽ loại bỏ rào cản thuế nhập khẩu đối với hơn 99% sản phẩm của Mỹ xuất khẩu sang Indonesia trên tất cả các lĩnh vực, bao gồm nông sản, dược phẩm, hải sản, công nghệ thông tin và truyền thông, cùng nhiều ngành khác.

“Chúng tôi cho rằng mức thuế thấp hơn của Indonesia (19% so với 32%) so với các nước trong khu vực ở các mặt hàng xuất khẩu chủ lực như quần áo, phụ kiện, giày dép, dệt may là một tín hiệu tích cực cho các ngành sử dụng nhiều lao động,” công ty Macquarie nhận định trong một báo cáo hôm thứ Năm.

Singapore bị áp mức thuế cơ sở 10%, nhưng Thủ tướng Lawrence Wong cho biết đây là mức mà đất nước này có thể chấp nhận được.

Trong khi đó, hàng hóa Mỹ nhập khẩu từ Thái Lan đạt tổng cộng 63,3 tỷ USD trong năm 2024, tăng 12,5% so với năm 2023, theo Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ. Thâm hụt thương mại hàng hóa của Mỹ với Thái Lan là 45,6 tỷ USD trong năm 2024, tăng 11,7% so với năm trước.

Nhập khẩu của Mỹ từ Malaysia đạt 52,5 tỷ USD trong năm 2024, tăng 13,7% so với năm 2023. Thâm hụt thương mại của Mỹ với quốc gia này là 24,8 tỷ USD, giảm 7,6% so với năm 2023.

Hàng nhập khẩu của Mỹ từ Campuchia đạt 12,7 tỷ USD trong năm 2024, tăng 9,3% so với năm trước. Thâm hụt thương mại hàng hóa của Mỹ với quốc gia này là 12,3 tỷ USD, tăng 9,4% so với cùng kỳ năm ngoái.

Ở các khu vực khác, nhiều sản phẩm từ các nền kinh tế như Liên minh châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc hiện phải chịu mức thuế 15%, dù các nước này đã đạt được thỏa thuận với Washington nhằm tránh bị đánh thuế cao hơn.

Mức thuế ban đầu đối với Trung Quốc là 145%, nhưng sau một thỏa thuận trước đó đã được điều chỉnh xuống còn 30%. Đàm phán giữa Mỹ và Trung Quốc vẫn đang tiếp diễn, với thời hạn áp thuế dành cho Trung Quốc là ngày 12/8.

Về thuế theo ngành, ông Trump tuyên bố rằng ông sẽ áp mức thuế 100% đối với các sản phẩm nhập khẩu có chứa chất bán dẫn, tuy nhiên các công ty đưa hoạt động sản xuất trở lại Mỹ sẽ được miễn trừ.

Nhà lãnh đạo Mỹ cũng nói đầu tuần này rằng ban đầu, Washington sẽ áp mức “thuế nhỏ” đối với nhập khẩu dược phẩm, trước khi tăng lên 150% trong vòng 18 tháng và cuối cùng lên tới 250%, nhằm thúc đẩy sản xuất nội địa.

Một số loại chip được sản xuất tại Singapore có thể sẽ bị ảnh hưởng. Các nhà phân tích tại RHB trong đầu tháng 8 cho biết Singapore đang đối mặt với rủi ro do các mức thuế theo ngành đối với chất bán dẫn và dược phẩm.

Nhóm chuyên gia này cũng nhận định Singapore tiếp tục là nền kinh tế dễ tổn thương nhất trong ASEAN, do độ mở thương mại cao và phụ thuộc lớn vào xuất khẩu công nghiệp chế tạo.

Theo dữ liệu của Ban Phát triển Kinh tế Singapore, ngành công nghiệp bán dẫn chiếm gần 6% GDP của nước này tính đến năm 2025, trong khi ngành công nghệ sinh học đóng góp 2,3%.

Tuy nhiên, thông báo về thuế chất bán dẫn được xem là một chiến thắng lớn đối với Apple, công ty vốn đang đối mặt với nguy cơ chi phí sản xuất điện thoại và máy tính tăng cao do các mức thuế từ chính quyền Trump.

CEO Apple Tim Cook và Tổng thống Trump đã công bố một kế hoạch đầu tư mới trị giá 100 tỷ USD, bao gồm một chương trình sản xuất mới nhằm đưa nhiều hoạt động sản xuất của Apple trở lại Mỹ.

Việc siết chặt thuế quan lần này được kỳ vọng sẽ tạo ra những thay đổi lớn trong cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhiều tập đoàn đa quốc gia có thể sẽ đẩy nhanh việc đa dạng hóa địa điểm sản xuất, nhằm tránh phụ thuộc vào một số thị trường lớn như Trung Quốc.

Trong bối cảnh đó, theo nhiều chuyên gia, các nền kinh tế Đông Nam Á, nếu có chính sách linh hoạt và đàm phán khéo léo, hoàn toàn có thể đón đầu làn sóng dịch chuyển này, bất chấp rủi ro từ các hàng rào kỹ thuật mới.

Tuy vậy, các chuyên gia cảnh báo rằng nếu xu hướng bảo hộ thương mại tiếp tục lan rộng, đặc biệt với nguy cơ Mỹ và Trung Quốc không đạt được thỏa thuận vào thời hạn ngày 12/8, thì khả năng bùng phát một cuộc chiến thương mại toàn diện là hoàn toàn có thể xảy ra.

Điều này sẽ làm gia tăng bất ổn thương mại toàn cầu, gây sức ép lên lạm phát và tăng trưởng, đặc biệt trong giai đoạn kinh tế thế giới đang phục hồi mong manh sau chuỗi cú sốc hậu đại dịch và khủng hoảng địa chính trị kéo dài.

Cẩm Anh