Cơ hội và quy tắc để không mất tiền trong con sóng lớn chứng khoán

Đã có tín hiệu rất vui khi VN-Index vừa đạt ngưỡng 1.600 điểm - con số mà thị trường đã mơ ước từ lâu, ông Trần Hoàng Sơn, Giám đốc Chiến lược thị trường, Công ty Cổ phần Chứng khoán VPBank (VPBankS) nhận định khi chỉ số chính đã chạm "ngưỡng mơ ước" vốn chưa từng đạt tới của thị trường, trong phiên đầu tuần.

Những yếu tố ủng hộ "mega uptrend"

Theo ông Sơn, dựa vào xu hướng hiện tại so với thời điểm cuối 2024 và các con sóng trước đây, thì có thể kết luận đây là một con sóng rất lớn (mega uptrend).

Trong tuần trước, thanh khoản trung bình của thị trường đạt kỷ lục mới là 56.000 tỷ đồng/phiên. Ngoài ra, thị trường cũng ghi nhận phiên kỷ lục hơn 80.300 tỷ đồng (hơn 3 tỷ USD). Trong phiên hôm nay, rõ ràng tâm lý tích cực vẫn đang tiếp tục lan tỏa, nhiều nhóm ngành tăng trở lại. Ví dụ, dòng tiền chậm lại ở nhóm cổ phiếu ngân hàng nhưng có dấu hiệu lan tỏa nhanh sang BĐS và xây dựng, đầu tư công. Những tín hiệu này cho thấy xu hướng tăng tiếp tục diễn biến mạnh ở các chỉ số, cũng như lan tỏa rộng rãi trên toàn thị trường.

Ngắn hạn, thị trường vẫn rất mạnh, được ủng hộ bởi dòng tiền cực kỳ mạnh mẽ. Tôi kỳ vọng trong giai đoạn này, thị trường vẫn đi lên ổn định. Tuy nhiên, cũng đã có những tín hiệu cần theo dõi trong tháng 8, ông Sơn cho biết.

Có nhiều lý do từ cả yếu tố trong nước và quốc tế giải thích cho đà tăng của thị trường. Yếu tố quốc tế đầu tiên là chính sách nới lỏng của ngân hàng trung ương sau giai đoạn lạm phát được kiểm soát.

Nhiều ngân hàng trung ương thậm chí còn cố gắng hạ lãi suất nhanh hơn để đổi lấy tăng trưởng, nhất là Ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) đã cắt giảm 8 lần. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cũng đã hạ lãi suất khoảng 100 điểm cơ bản (bps) trong năm 2024, nhưng vì lạm phát còn hơi dai dẳng nên đã chững lại trong nửa đầu 2025. Thị trường kỳ vọng Fed sẽ nối lại việc hạ lãi suất vào cuối năm nay. Chính sách nới lỏng tiền tệ trên toàn cầu là một yếu tố rất quan trọng, hỗ trợ cho thị trường tài sản và chứng khoán tăng điểm trong nửa đầu 2025.

Thứ hai, tâm lý thị trường đã tích cực trở lại sau cú sốc thuế quan của Tổng thống Donald Trump. Các vòng đàm phán đã mang lại mức thuế quan thấp hơn, giúp tâm lý ổn định trở lại và thị trường lấy lại đà tăng sau cú sập mạnh vào tháng 4. Cú sập tháng 4/2025 tương đương với giai đoạn thị trường giảm mạnh do đại dịch COVID. Thường cứ sau một giai đoạn điều chỉnh mạnh, thị trường lại bật lên mạnh mẽ hơn.

Thứ ba, sự suy yếu của đồng USD đã giúp cho dòng vốn dịch chuyển, giảm nắm giữ tài sản bằng USD và trở lại mua vào ở các thị trường mới nổi và cận biên. Việc dòng tiền chuyển sang nắm giữ tài sản nóng hơn như chứng khoán, tiền mã hóa là tín hiệu rất tích cực… Đây là lý do khiến thị trường chứng khoán Mỹ tăng điểm khá tốt trong giai đoạn vừa qua, đồng thời, thị trường tiền mã hóa tiếp tục vượt lên đỉnh cao mới.

Trong nước, kinh tế Việt Nam phục hồi rất tốt nhờ chính sách mạnh tay nới lỏng tiền tệ và tài khóa. Kinh tế phục hồi vững chắc ở hầu hết chỉ số, đặc biệt là GDP quý II/2025 tăng trưởng 7,96%, cao nhất trong các quý II kể từ sau đại dịch COVID-19. Tôi cho rằng đây là tín hiệu cho thấy kinh tế trên đà phục hồi mạnh mẽ sau giai đoạn biến động của năm 2023. Tốc độ tăng trưởng GDP quý II được hỗ trợ rất lớn bởi chính sách tiền tệ nới lỏng. Tín dụng toàn hệ thống đến tháng 7 tăng khoảng 9,64% - cao nhất trong giai đoạn hậu COVID. Dòng tiền lỏng khiến cho thanh khoản toàn thị trường lên vùng cao mới.

Ngoài ra, giải ngân đầu tư công 6 tháng đầu năm đã tăng 25% so với cùng kỳ, hoàn thành hơn 40% kế hoạch. Các chính sách hỗ trợ nâng hạng thị trường cũng là một động lực. Trong nửa đầu năm 2025, chính phủ đã hoàn thiện khung pháp lý để hỗ trợ phát triển thị trường chứng khoán; tháo gỡ những điểm nghẽn về nâng hạng (loại bỏ yêu cầu giao dịch ký quỹ trước giao dịch – non prefunding).

Đồng thời, sau khi áp dụng KRX thành công, khối lượng lệnh tăng vọt, cấu trúc thị trường cũng có sự thay đổi. Trong giai đoạn nóng như hiện nay, thị trường không còn tình trạng đơ, nghẽn lệnh. Tôi kỳ vọng sự thay đổi về bản chất của hệ thống giao dịch trong thời gian tới sẽ giúp ích nhiều cho thị trường, nhất là khi có thể có những sản phẩm mới, hoặc rút gọn thời gian thanh toán về T+2 hoặc T+0. Năm 2021 – 2022, khi thị trường rất nóng, chỉ cần giao dịch đến đầu giờ chiều đã xuất hiện tình trạng nghẽn lệnh.

Các bộ ngành, đặc biệt là Bộ Tài chính và Ủy ban Chứng khoán đã gặp gỡ FTSE Russell để đàm phán, hội thảo về những yếu tố vướng mắc. Việc nâng hạng thành công sẽ tạo ra sức hút thị trường Việt Nam trong mắt nhà đầu tư quốc tế.

Đồng thời, lợi nhuận của các doanh nghiệp cũng thực sự tích cực. Trong quý II vừa qua, lợi nhuận doanh nghiệp tăng trưởng vượt trội, đạt khoảng 33% so với cùng kỳ năm ngoái (dựa trên 90% doanh nghiệp công bố báo cáo). Chuyên gia cho rằng đây là một trong những tốc độ tăng trưởng lợi nhuận cao nhất kể từ sau đại dịch COVID-19. Dẫn dắt đà tăng trưởng này chủ yếu đến từ những cổ phiếu có mức nền thấp trong năm ngoái như BĐS, điện, bán lẻ, hàng không, cao su, phân bón. Ngành ngân hàng duy trì sự ổn định, tăng trưởng khoảng 17,5%, trong đó, nhóm dịch vụ tài chính tăng đến gần 43%.

Quy tắc "sửa sai" và để không mất tiền

"Trong ngắn hạn, những yếu tố trên vẫn được duy trì. Bởi vậy, nhà đầu tư (NĐT) có thể yên tâm rằng con sóng vẫn sẽ kéo dài trong năm nay", chuyên gia VPBankS nhấn mạnh một lần nữa, đồng thời cho rằng khi quá thận trọng trong một con sóng tăng, NĐT sẽ bỏ lỡ nhiều cơ hội.

Theo đó, ông Sơn chia sẻ một số quy tắc giao dịch để nhà đầu tư tham khảo, thiết lập chiến lược:

Đầu tiên, không bao giờ để một giao dịch thua lỗ quá 1% giá trị toàn danh mục. Quy tắc này giúp NĐT bảo vệ vốn trước những biến động. Ví dụ, nếu có danh mục 10 tỷ đồng, thì tổng mức lỗ của một cổ phiếu không được quá 100 triệu đồng, bởi nếu vượt qua 1% thì mức lỗ sẽ đi quá xa và NĐT rất khó để sửa sai. Tỷ phú Warren Buffett cũng chia sẻ “Quy tắc đầu tiên là không để mất tiền, quy tắc số hai là xem lại quy tắc đầu”.

Việc không để lỗ là phanh, giúp NĐT đảm bảo an toàn. Quy tắc 1% là chân phanh, giúp NĐT tránh được những “ổ gà” – biến động bất ngờ.

Thứ hai, quy tắc 8%: nếu cổ phiếu giảm 8% dưới giá mua thì xem xét nên bán ngay lập tức, không do dự. Điều này giúp cắt lỗ nhanh chóng và tránh tổn thất lớn. Tất cả những cổ phiếu đã soi xét, kiểm tra kỹ, đọc báo cáo tài chính … mà bất ngờ giảm 8% mà không rõ yếu tố thị trường là dấu hiệu cho thấy lựa chọn của NĐT có thể đã sai. Và khi đã sai, chúng ta nên sửa sai càng nhanh càng tốt, tránh lỗ nhiều hơn. Còn trường hợp thị trường biến động 7 – 8 %, các mã cổ phiếu giảm tương tự là chuyện bình thường.

Thứ ba, nên chốt lời từng phần. Trong uptrend, NĐT cần mua nhanh, bán chậm. Khi phát hiện được uptrend, NĐT phải mua rất nhanh, bởi nếu không sẽ lỡ mất cơ hội. Nhưng khi bán thì phải bán từ từ, bởi uptrend có thể kéo dài và nếu bán vội thì có thể mất cơ hội đà tăng tiếp theo. Ngược lại trong downtrend, NĐT cần mua chậm và bán nhanh: mua vào chậm rãi và tận dụng cơ hội thị trường hồi phục, bán ra nhanh chóng.

Mua nhanh bán chậm trên một con sóng lớn liên quan đến từng cổ phiếu cụ thể. Ví dụ, nếu cổ phiếu đã tăng từ 15 – 20% hoặc cao hơn thì NĐT nên chốt lời từ từ, chốt lời dần, bán 5 – 10 – 20% để lấy lợi nhuận, tiền mặt. Khi cổ phiếu có những rung lắc, NĐT có thể tăng tỷ trọng, từ đó mua cổ phiếu với giá tốt, gia tăng NAV cho tài khoản.

Cuối cùng, nên lựa chọn những nhóm ngành nóng, chiếm vị trí quan trọng trong thanh khoản toàn thị trường. Giống như người thợ săn, khi đi săn, anh ta thường đến con chim đầu đàn. Khi săn được con đầu đàn, cả đàn sẽ rối loạn. Tương tự, khi mua được nhóm cổ phiếu nóng, có tính dẫn sóng thị trường thì khi thị trường tăng, những cổ phiếu này sẽ đi lên, có thể mạnh hơn cả thị trường. Ngược lại, nếu chọn những cổ phiếu lớp 2, lớp 3 thì kỳ vọng tăng sẽ rất khó hoặc chậm.

An Định