TP HCM sẽ là cơ quan có thẩm quyền đầu tư dự án đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành
Bộ Xây dựng kiến nghị Thủ tướng giao UBND TP HCM chủ trì, thống nhất tỉnh Đồng Nai; giao UBND TP HCM là cơ quan chủ quản dự án tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành.
Giao TP HCM là cơ quan có thẩm quyền
Cụ thể, theo Bộ Xây dựng, qua nghiên cứu dự kiến nhu cầu đi lại trên tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành chủ yếu là hành khách nội - ngoại ô, hành khách đô thị. Ước tính đến năm 2050 khoảng chiếm khoảng 85-90% nhu cầu đi lại trên tuyến, khoảng 116 triệu đến 122 triệu hành khách/ năm. Do đó, Bộ Xây dựng, cho rằng việc sớm triển khai kết nối đường sắt từ sân bay Tân Sơn Nhất với sân bay Long Thành là rất cần thiết.
Vì vậy Bộ Xây dựng đề xuất điều chỉnh chuyển đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành từ đường sắt quốc gia thành đường sắt đô thị, dự kiến trình Thủ tướng Chính phủ hồ sơ điều chỉnh Quy hoạch mạng lưới đường sắt trong tháng 12/2025. Theo đó, Bộ Xây dựng đề xuất Thủ tướng Chính phủ giao UBND TP HCM làm chủ đầu tư dự án tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành để kết nối, vận chuyển hành khách từ sân bay Tân Sơn Nhất về sân bay Long Thành.
Đồng thời khi giao TP HCM triển khai để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ công tác xây dựng, vận hành và khai thác tối đa các quỹ đất xung qua khu vực dự án; tăng tính chủ động của địa phương trong việc triển khai dự án.
Bên cạnh đó, Bộ Xây dựng kiến nghị Thủ tướng giao UBND TP HCM chủ trì làm việc, thống nhất với UBND tỉnh Đồng Nai giao UBND TP HCM là cơ quan chủ quản dự án tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành để làm cơ sở báo cáo Thủ tướng quyết định theo quy định.
Cũng theo Bộ Xây dựng, khi được giao làm cơ quan chủ quản, TP HCM tiếp nhận toàn bộ kết quả nghiên cứu hiện có của dự án tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành để tiếp tục triển khai công tác chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư. Song song đó, giao TP HCM nghiên cứu bổ sung tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành vào trong quy hoạch đường sắt đô thị TP HCM, Đồng thời đề xuất Chính phủ xem xét, chấp thuận bổ sung tuyến đường sắt này vào danh mục dự án được áp dụng cơ chế đặc thù đặc biệt nghị quyết 188 của Quốc hội.
Theo Bộ Xây dựng, với vai trò cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành về giao thông vận tải sẽ hoàn thiện, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt hồ sơ điều chỉnh quy hoạch mạng lưới đường sắt và phối hợp chặt chẽ với UBND TP HCM trong quá trình triển khai dự án.
Về nguồn vốn đầu tư, Bộ Xây dựng cho biết khi được chuyển về địa phương thực hiện, việc nghiên cứu đầu tư tuyến đường sắt được xem xét trên cơ sở kết hợp phát triển đô thị theo mô hình TOD khu vực dự án.
Từ đó sẽ có thêm các giải pháp huy động nguồn vốn (ngân sách địa phương, vốn tư nhân…), thu hút được nhà đầu tư quan tâm tham gia để so sánh, lựa chọn hình thức đầu tư, nguồn vốn đầu tư phù hợp hơn.
“Căn cứ các quy định mới, trường hợp dự án chuyển về địa phương quản lý và nằm trong quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt sẽ không thuộc đối tượng phải thực hiện thủ tục phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đầu tư công”, Bộ Xây dựng nêu.
Cần tận dụng tối đa các cơ chế đặc biệt
Theo Bộ Xây dựng, dự án đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành được thiết kế theo tiêu chuẩn đường sắt đô thị. Tuyến này vận chuyển hành khách từ sân bay Tân Sơn Nhất về sân bay Long Thành được tổ chức thông qua việc kết nối tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành với 2 tuyến metro. Trong đó, tuyến Thủ Thiêm - Long Thành kết nối với tuyến metro số 6 kết nối hạ tầng tại khu vực thuộc ga Phú Hữu và tuyến metro số 2 tại khu vực ga Thủ Thiêm để về sân bay Tân Sơn Nhất.
“Hiện nay các metro số 2, metro số 6, tuyến đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành là các tuyến đường sắt được xác định trong quy hoạch của TP HCM và quy hoạch mạng lưới đường sắt. Vì vậy, để bảo đảm khai thác thuận lợi giữa sân bay Tân Sơn Nhất và sân bay Long Thành, các dự án cần đầu tư đồng bộ về thời gian, công nghệ, tổ chức khai thác” Bộ Xây dựng nhấn mạnh.
Liên quan tới tính cấp thiết trong việc đầu tư hệ thống đường sắt đô thị kết nối, TS Trần Quang Thắng - Viện trưởng Viện Kinh tế và Quản lý TP HCM, cho rằng để một sân bay vận hành hiệu quả, điều kiện tiên quyết là hệ thống hạ tầng giao thông kết nối phải đồng bộ, trong đó trụ cột phải là các phương thức vận tải khối lượng lớn như đường sắt và metro.
Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải đầu tư sớm hệ thống đường sắt đô thị kết nối. Nếu tiếp tục chậm trễ, không chỉ gây lãng phí nguồn lực mà còn làm giảm hiệu quả khai thác sân bay và gây ra bất tiện cho hành khách.
Theo ông Thắng, TP HCM cần tận dụng tối đa các cơ chế đặc biệt hiện có như nghị quyết 188 về phát triển đường sắt đô thị, nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân và Luật Đường sắt 2025 (sửa đổi) để đẩy nhanh tiến độ.
Thực tế thời gian qua khi các nghị quyết này được ban hành, đã có rất nhiều nhà đầu tư lớn trong nước và quốc tế bày tỏ sự quan tâm và đề xuất tham gia đầu tư vào các dự án metro, đường sắt tại TP HCM. Đây là tín hiệu tích cực, thể hiện sự phấn khởi và mở ra một chương mới về hành trình phát triển hạ tầng giao thông đô thị. Song, để chuyển hóa cơ hội thành hiện thực, vấn đề quan trọng là phải đẩy nhanh quy trình thủ tục, xây dựng lộ trình rõ ràng và cam kết chính sách ổn định, minh bạch, tạo dựng niềm tin để giữ chân và thu hút được các tập đoàn lớn đầu tư vào các dự án hạ tầng chiến lược như metro, đường sắt hay phát triển đô thị theo mô hình TOD quanh các nhà ga.
Đáng chú ý, liên quan dự án này, trước đó, UBND TP HCM đã có văn bản kiến nghị các bộ, ngành xem xét và sớm trình Thủ tướng Chính phủ giao TP HCM làm cơ quan chủ quản thực hiện.
Vào tháng 4/2025, Hội đồng nhân dân tỉnh Đồng Nai cũng đã có nghị quyết thông qua chủ trương, giao TP HCM làm cơ quan chủ quản thực hiện dự án này.