Nội địa hóa ô tô: “Chìa khóa” mở ra kỷ nguyên công nghiệp mới
Nội địa hóa ô tô, chính là “chìa khóa”, mở ra cánh cửa cho một kỷ nguyên công nghiệp mới của Việt Nam.
Đây là ý kiến của các chuyên gia tại tọa đàm: “Nội địa hóa ngành ô tô với nền kinh tế độc lập, tự chủ”, do Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức.
"Đòn bẩy tổng hợp"
Hơn 30 năm phát triển, ngành ô tô đã đạt được một số thành tựu. Bên cạnh những sản phẩm ô tô thương hiệu nổi tiếng trên thế giới được sản xuất lắp ráp trong nước, chúng ta đã có ô tô thương hiệu Việt đạt tỷ lệ nội địa cao.
Tuy nhiên, về cơ bản, những nguyên vật liệu đầu vào cho sản xuất và những linh kiện giá trị cao như động cơ, hộp số, hệ thống điện tử… gần như phụ thuộc hoàn toàn vào nhập khẩu. Đại đa số các doanh nghiệp Việt mới chỉ sản xuất được những linh kiện đơn giản như ghế, kính, lốp, nhựa nội thất… Công nghiệp hỗ trợ còn yếu và manh mún.
Theo TS Nguyễn Sỹ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hiếm có ngành nào sản xuất nào hội tụ nhiều giá trị lan tỏa như công nghiệp ô tô. Ở đó, mỗi chiếc xe không chỉ là sản phẩm kỹ thuật phức hợp của hàng chục nghìn linh kiện, mà còn là "tấm gương phản chiếu" năng lực sản xuất, trình độ công nghệ và sức mạnh nội lực của một quốc gia. Nội địa hóa ô tô không phải là một mục tiêu kỹ thuật đơn lẻ, mà là "đòn bẩy tổng hợp". Nó có khả năng thúc đẩy cơ khí chính xác, luyện kim, vật liệu mới, công nghệ điện tử...
TS Nguyễn Văn Hội, Viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược, chính sách công thương (Bộ Công Thương) cho biết, năm 2024, tổng sản phẩm ô tô tiêu thụ tại thị trường Việt Nam đạt 580.000 chiếc, bao gồm cả nhập khẩu và sản xuất lắp ráp trong nước. Tất cả các dự báo đều cho thấy, thị trường ô tô rất tiềm năng, với tốc độ tăng trưởng từ 12-15%/năm, sẽ đạt quy mô khoảng 1 triệu xe các loại trong giai đoạn từ 2030-2035. Chính phủ đã xác định, công nghiệp ô tô là một ngành công nghiệp trọng điểm trong giai đoạn phát triển sắp tới.
GS, TS Hoàng Văn Cường, Phó Chủ tịch Hội đồng giáo sư Nhà nước nhận định, khi nội địa hóa ô tô đạt 60% – 80%, chúng ta không chỉ có một ngành công nghiệp mũi nhọn, mà còn thúc đẩy rất nhiều ngành sản xuất khác cùng phát triển. Do đó, chủ trương phát triển ngành công nghiệp ô tô theo hướng tăng cường nội địa hóa là nhiệm vụ mang tính chiến lược.
Xây dựng ngành công nghiệp ô tô của Việt Nam
Các chuyên gia cũng đề xuất nhiều giải pháp để thúc đẩy ngành công nghiệp ô tô phát triển nhanh trong giai đoạn tới.
Ông Ngô Nhật Thái, người có hơn 30 năm kinh nghiệm trong ngành sản xuất ô tô cho rằng, cần có những ưu đãi hấp dẫn để thu hút các doanh nghiệp Việt Nam đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ. Ưu đãi phải gắn với hiệu quả, dựa trên việc nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, xuất khẩu và chuyển giao công nghệ. Các chính sách này phải tính tới sự phát triển của ngành ô tô trong 10 năm tới.
Trong khi đó, TS Nguyễn Sỹ Dũng đề xuất, phát triển công nghiệp hỗ trợ và chuỗi giá trị trong nước, tập trung vào những linh kiện có tiềm năng nhất; thành lập Quỹ hỗ trợ nâng cấp nhà cung ứng; hình thành cụm công nghiệp ô tô, nơi sản xuất, nghiên cứu và đào tạo gắn kết chặt chẽ. Đồng thời mở rộng mô hình PPP, để doanh nghiệp nhỏ có thể cùng sử dụng hạ tầng sản xuất và thí nghiệm.
TS Nguyễn Văn Hội nhấn mạnh, cần đầu tư vào khoa học công nghệ và nguồn nhân lực. Định hướng nghiên cứu phát triển vào các sản phẩm như pin, động cơ không gây ô nhiễm môi trường, hệ thống điện tử; xây dựng trung tâm nghiên cứu về ô tô xanh, ô tô thông minh. Ban hành bộ tiêu chuẩn Việt Nam theo hướng xanh, thông minh, phù hợp chuẩn quốc tế để làm "luật chơi" minh bạch, bình đẳng cho tất cả doanh nghiệp. Ưu tiên nhất cho sản phẩm chất lượng cao, giá thành hạ và tỷ lệ nội địa hóa cao.
Để công nghiệp ô tô vươn lên, “bệ đỡ” quan trọng nhất hiện nay là chính sách. Các doanh nghiệp đang chờ đợi Chính phủ ban hành hệ thống chính sách phát triển ngành ô tô mang tầm dài hạn, thông qua các giải pháp hỗ trợ đủ mạnh, đảm bảo thực thi có hiệu quả. Các chuyên gia cho rằng, cần hình thành và hỗ trợ những “sếu đầu đàn” là doanh nghiệp tư nhân Việt Nam, để làm chủ và dẫn dắt các doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia vào chuỗi cung ứng. Có như vậy, công nghiệp ô tô mới phát triển bền vững.