NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO: Cơ chế tạo cơ hội lớn cho doanh nghiệp
Ông Trần Minh Hóa - Phó Trưởng phòng, Phòng Quản lý năng lượng Sở Công Thương TP HCM cho rằng, năng lượng tái tạo đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển bền vững.
Chiều nay (25/9), dưới sự chỉ đạo của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp phối hợp với Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam Văn phòng đại diện tại TP HCM, Viện Nghiên cứu ứng dụng Năng lượng thông minh (iSEAR) và Tổng Công ty Điện lực TP HCM tổ chức Diễn đàn “Thúc đẩy điện tái tạo cho doanh nghiệp: Vấn đề đặt ra trong thực tiễn và giải pháp thực hiện”, tại TP HCM.
Tham dự Diễn đàn có ông Võ Tân Thành – Phó Chủ tịch VCCI; ông Trần Ngọc Liêm – Giám đốc VCCI chi nhánh khu vực TP HCM (VCCI-HCM) ông Trần Minh Hóa - Phó TP, Phòng Quản lý năng lượng Sở Công Thương TP HCM; ông Nguyễn Trung Hậu - Phó Trưởng phòng, Phòng Quản lý năng lượng, Sở Công thương tỉnh Đồng Nai; ông Phan Công Tiến - Giám đốc Viện nghiên cứu Ứng dụng Năng lượng thông minh (iSEAR); ông Trần Huỳnh Ngọc – Phó Giám đốc Trung tâm Đào tạo và Nghiên cứu phát triển, PECC2 (Công ty CP Tư vấn XD Điện 2); ông Tiêu Văn Đạt - Tổng Giám đốc, Công ty Cổ phần Tập đoàn DAT; ông Nguyễn Quang Tú - Trưởng phòng giải pháp Công ty TNHH Hoa Nam.
Về phía đơn vị tổ chức có sự tham dự của ông Bùi Trung Kiên – Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Điện lực TP HCM; Nhà báo Nguyễn Tiến Dũng – Phó Tổng biên tập Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp; Nhà báo Phạm Hùng - Phó Tổng biên tập Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp; ông Nguyễn Xuân Quy – Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam, kiêm Trưởng Đại diện VP Hiệp hội tại TP HCM. Cùng sự tham dự của các chuyên gia từ các viện, trường, cơ quan nghiên cứu, lãnh đạo các Hiệp hội doanh nghiệp các địa phương, lãnh đạo các doanh nghiệp…
Phát biểu tại Diễn đàn, ông Trần Minh Hóa - Phó Trưởng phòng, Phòng Quản lý năng lượng Sở Công Thương TP HCM đã chia sẻ về tầm quan trọng của năng lượng tái tạo. Theo đó, năng lượng tái tạo là xu thế toàn cầu chứ không phải là riêng tại Việt Nam, đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển bền vững, cam kết Net Zero của Việt Nam vào năm 2050. Bên cạnh đó, là vấn đề an ninh năng lượng - chúng ta giảm dần năng lượng hóa thạch để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Về định hướng phát triển năng lượng của TP HCM, ông Hóa cho biết, thành phố sẽ ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo để thay thế các năng lượng hóa thạch. Trong đó, tập trung phát triển: về điện rác: sẽ thu hút đầu tư các nhà máy điện rác, điện sinh khối để gắn phát triển kinh tế tuần hoàn; điện mặt trời: cũng sẽ khuyến khích điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ và triển khai các dự án điện mặt trời tập trung theo Quy hoạch điện VIII; điện gió: thành phố sẽ tập trung phát triển các dự án điện gió gần bờ và các dự án điện gió ngoài khơi.
Về tiềm năng, thứ nhất, TP HCM có điều kiện tự nhiên rất lý tưởng. Số giờ nắng rất cao, trung bình là từ 1.400 đến 1.700 giờ một năm, và tốc độ gió khu vực biển từ 8 đến 10 mét/giây, rất thuận lợi để phát triển điện mặt trời và điện gió.
Thứ hai, nhu cầu tiêu thụ điện của thành phố rất lớn. Thành phố là nơi tiêu thụ điện lớn nhất cả nước, và dự báo trong những năm tới, tốc độ tăng trưởng của điện năng lượng tái tạo sẽ từ 20% trở lên.
Thứ ba, các chính sách hỗ trợ cho việc phát triển năng lượng tái tạo. Gần đây, Đảng và Nhà nước đã ban hành rất nhiều chính sách tích cực hội nhập quốc tế. Trong đó có bộ tứ Nghị quyết 57, 59, 66, và 68, và gần đây nhất là Nghị quyết 70 về đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Đây là những trụ cột, những quyết sách lớn của Đảng và Nhà nước giúp cho việc phát triển năng lượng tái tạo.
Thứ tư, vấn đề toàn cầu: năng lượng tái tạo là xu hướng chủ đạo hiện nay, chiếm vị trí quan trọng trong phát triển bền vững.
Thấy được những tiềm năng đó, Chính phủ đã ban hành nghị định số 58/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Điện Lực về phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới. Nghị định 58/2025/NĐ-CP ban hành thay thế Nghị định 135/2024/NĐ-CP quy định cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ. Điều này đã mở ra kỷ nguyên mới cho điện mặt trời mái nhà tự sản xuất tự tiêu thụ. Từ ngày 01 tháng 2021 trở về trước (khi chưa có Nghị định 135) thì các chính sách về phát triển điện mặt trời đã hết hiệu lực. Các hệ thống điện mặt trời phát triển từ thời gian này không thể đấu nối vào hệ thống điện quốc gia hoặc là cũng không được hưởng các giá ưu đãi, gây khó khăn và bế tắc cho những ai muốn phát triển nguồn điện này.
Ông Hóa cho rằng, bước ngoặt quan trọng là kể từ ngày 22/10/2024, Chính phủ ban hành Nghị định 135. Đây là kỷ nguyên mới, chỉ ra cơ chế chính sách rất là rõ ràng, mạnh mẽ để khuyến khích phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất tự tiêu thụ một cách bền vững.
Để nhanh chóng triển khai Nghị định vào cuộc sống, Sở Công thương đã chủ động phối hợp với Tổng Công ty Điện lực Thành phố Hồ Chí Minh để tham mưu cho Thành phố triển khai Nghị định 135 và sau đó là Nghị định 58. Sau đó, Ủy ban nhân dân Thành phố đã công bố Bộ thủ tục hành chính bao gồm: Đăng ký phát triển điện mặt trời mái nhà; Thông báo cấp điều chỉnh điện mặt trời mái nhà; Thông báo phát triển điện mặt trời mái nhà.
“Ba thủ tục này đã được công bố công khai trên Cổng Dịch vụ công của Thành phố và hiện nay là Cổng Dịch vụ công Quốc gia, để các tổ chức cá nhân rất thuận tiện để thực hiện việc phát triển điện mặt trời mái nhà”, ông Hóa cho biết.
Về đối tượng đăng ký thông báo, ông Hóa cho biết, thông báo áp dụng đối với các hộ gia đình, các công suất nhỏ như là dưới 100 kWp trên mái riêng lẻ, hoặc là các tổ chức cá nhân có công suất dưới 1000 kW và không có bán sản lượng điện dư vào lưới điện quốc gia.
Cấp Giấy chứng nhận đăng ký phát triển thì đối với các trường hợp là tổ chức cá nhân có công suất phát triển từ 1000 kW trở lên, hoặc là nếu có nhu cầu đăng ký (nếu công suất dưới 1000) thì vẫn cấp Giấy đăng ký, hoặc là những trường hợp dưới 1000 có bán sản lượng điện vào lưới điện quốc gia thì cũng phải đăng ký để được cấp Giấy chứng nhận.
Theo thống kê tính đến tháng 8 năm 2025, Sở Công thương TP HCM đã cấp được 54 Giấy chứng nhận cho 54 hệ thống với tổng công suất là 142 MW, và tiếp nhận 255 thông báo phát triển điện mặt trời mái nhà. Con số này tuy chưa nói lên hết nhưng nó minh chứng cho sự lan tỏa mạnh mẽ và tiềm năng to lớn của năng lượng mặt trời của thành phố.
Về cơ chế Mua bán điện trực tiếp (DPPA) cho doanh nghiệp, ông Hóa cho rằng, đây là một hướng đi tương lai năng lượng bền vững cho doanh nghiệp. Nghị định số 57/2025 của Chính phủ quy định về cơ chế DPPA, đây là một giải pháp đột phá. Với DPPA, các doanh nghiệp lớn có thể thực hiện mua điện trực tiếp, điện sạch từ các dự án năng lượng tái tạo, mang lại lợi ích vượt trội. Có hai hình thức để các doanh nghiệp có thể tham gia: thứ nhất là qua đường dây thuê riêng, hoặc là qua lưới điện quốc gia.
Ông cũng cho rằng, việc tham gia cơ chế này sẽ mang lại rất nhiều lợi ích cho doanh nghiệp như: ổn định giá điện trong dài hạn, ký kết giá điện ổn định, loại bỏ các rủi ro biến động và cơ chế chính sách; chứng minh nguồn sử dụng năng lượng xanh để mà nâng cao uy tín, hình ảnh doanh nghiệp trên thị trường; trong việc đàm phán hợp đồng, mình có thể linh động để đàm phán với các điều khoản trong hợp đồng, nhưng cũng phải đảm bảo theo nguyên tắc cơ bản quy định trong luật; thúc đẩy mạnh mẽ việc phát triển năng lượng tái tạo, sẽ đóng góp vào việc phát triển bền vững của quốc gia cũng như là giảm thiểu tác động đến môi trường.
“Tính đến nay, thành phố đã có 5 khách hàng sản xuất lớn tiên phong trong vấn đề tham gia cơ chế mua điện trực tiếp thông qua đường dây kết nối riêng. Đây là minh chứng cho cơ chế mở ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp”, ông Hóa nhấn mạnh.