Thúc đẩy năng lượng tái tạo: “Chìa khoá” cho doanh nghiệp chuyển đổi xanh

Đây là những chia sẻ của ông Võ Văn Bằng – Giám đốc Phòng Dự án & Kỹ thuật, Công ty Cổ phần Tập đoàn DAT với Diễn đàn Doanh nghiệp. Theo ông Bằng để tận dụng tối ưu hiệu suất của nguồn điện năng lượng tái tạo, chúng ta cần tích hợp điện mặt trời với hệ thống lưu trữ (BESS) để tăng khả năng tự chủ năng lượng và bảo đảm an toàn lưới, giải pháp này đang là xu hướng mới của đa phần người dân và doanh nghiệp.

- Ông nhận định như thế nào về các giải pháp để bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh phụ tải tăng cao và áp lực chuyển dịch xanh ngày càng rõ nét?

Mới đây Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết số 70-NQ/TW về mục tiêu đảm bảo an ninh năng lượng giai đoạn 2030, tầm nhìn 2045. Nghị quyết 70 đã nêu rất rõ quan điểm “năng lượng phải đi trước một bước” và đặt ra mục tiêu rất cụ thể: đến năm 2030 tổng công suất nguồn điện đạt khoảng 183 – 236 GW, sản lượng điện khoảng 560 – 624 tỷ kWh, năng lượng tái tạo chiếm 25 – 30% tổng cung sơ cấp, đồng thời giảm phát thải khí nhà kính 15 – 35% so với kịch bản bình thường. Nghị quyết số 70 đưa ra mục tiêu ưu tiên cao nhất cho phát triển các nguồn năng lượng tái tạo. Trong bối cảnh phụ tải điện dự báo tăng trưởng 10 – 12%/năm và yêu cầu chuyển dịch xanh ngày càng cấp thiết, tôi cho rằng cần tập trung ngay vào ba trụ cột.

Thứ nhất, đẩy nhanh hạ tầng truyền tải, đặc biệt các đường dây 500 kV liên vùng và lưới điện thông minh, để đáp ứng tiêu chí N-1, N-2 cho các vùng phụ tải trọng điểm.

Thứ hai, cần có cơ chế cụ thể để cho điện gió, điện mặt trời kèm yêu cầu lưu trữ cần ban hành sớm để doanh nghiệp có căn cứ đầu tư khi tham gia thị trường.

Thứ ba, việc cải cách thị trường điện với thủ tục và quy định cho DPPA minh bạch, ổn định là điều kiện then chốt để huy động vốn nhà đầu tư. Nếu hành động đồng bộ, chúng ta vừa đảm bảo cung ứng điện, vừa hiện thực hóa lộ trình chuyển dịch xanh.

- Theo ông, các chính sách khuyến khích hiện hành về tín dụng xanh, ưu đãi đầu tư liệu đã đủ sức tạo động lực mạnh mẽ cho doanh nghiệp và nhà đầu tư?

Tôi cho rằng tính cấp thiết về chuyển đổi năng lượng đã trở nên rất rõ ràng và không còn là lựa chọn, mà là ưu tiên chiến lược quốc gia. Nghị quyết 70 nhấn mạnh đến việc cắt giảm 8 – 10% tiêu thụ năng lượng cuối cùng so với kịch bản thông thường và giảm phát thải 15 – 35% trong giai đoạn đến 2030. Đây không chỉ là mục tiêu môi trường, là cam kết của Việt Nam trước cộng đồng quốc tế mà còn là áp lực về cạnh tranh từ chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hiện nay, nhiều tập đoàn quốc tế yêu cầu nhà máy tại Việt Nam phải chứng minh sử dụng năng lượng sạch, nếu không sẽ mất đơn hàng. Tuy nhiên, cơ chế hỗ trợ hiện tại như tín dụng xanh, ưu đãi thuế, quỹ tiết kiệm năng lượng còn hạn chế về quy mô và thủ tục phức tạp. Để tạo động lực thực sự, chúng ta cần khung pháp lý ổn định, cơ chế giá điện minh bạch, và gói tín dụng quy mô lớn cho các dự án điện mặt trời, điện gió và hệ thống lưu trữ (BESS). Khi những điều kiện này được hoàn thiện, doanh nghiệp mới có thể mạnh dạn đầu tư dài hạn và đóng góp vào mục tiêu phát thải ròng bằng 0, trung hòa carbon vào năm 2050.

- Là đơn vị tham gia phát triển thị trường điện mặt trời mái nhà từ rất sớm, ông đánh giá như thế nào về nhu cầu chuyển dịch năng lượng của doanh nghiệp và người dân hiện nay, đặc biệt trong việc lựa chọn đơn vị cung cấp năng lượng sạch để phục vụ sản xuất và tiêu dùng?

Nhu cầu chuyển dịch năng lượng ở Việt Nam hiện nay đang gia tăng mạnh mẽ, nhất là trong lĩnh vực công nghiệp. Doanh nghiệp sản xuất ngày càng quan tâm đến điện mặt trời để giảm chi phí điện, đồng thời đáp ứng yêu cầu xanh hóa chuỗi cung ứng.

Với khách hàng tiêu thụ điện lớn, các đơn vị này rất mong sớm có thị trường bán lẻ điện cạnh tranh để được lựa chọn nhà cung cấp. Còn các nhà máy trong khu công nghiệp, doanh nghiệp cũng muốn lắp đặt điện mặt trời mái nhà để giảm chi phí điện sản xuất và đáp ứng tiêu chuẩn ESG. Thực tế, thị trường hiện nay không chỉ có doanh nghiệp sản xuất mà nhu cầu lắp đặt điện mặt trời của các hộ gia đình là rất lớn, bởi đây là cách tối ưu nhất giúp người dân tiết kiệm được chi phí sử dụng điện.

Sau giai đoạn bùng nổ từ năm 2019 – 2021, khách hàng ngày nay thận trọng hơn. Họ không chỉ quan tâm đến suất đầu tư mà còn xem xét kỹ giải pháp kỹ thuật, tiêu chuẩn an toàn, chất lượng thiết bị và khả năng đồng hành lâu dài. Đặc biệt, xu hướng mới là tích hợp điện mặt trời kết hợp lưu trữ (BESS) để tăng khả năng tự chủ năng lượng và bảo đảm an toàn lưới. Với thị trường Việt Nam, khi khung pháp lý DPPA cho điện mái nhà hoàn thiện, tôi tin rằng nhu cầu chuyển dịch sang sử dụng năng lượng tái tạo ở doanh nghiệp là rất lớn.

Trong bối cảnh đó, những đơn vị có năng lực tổng thể, từ tư vấn, thiết kế, triển khai đến tích hợp lưu trữ và số hóa, sẽ có nhiều cơ hội đồng hành cùng khách hàng. Với 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực năng lượng tái tạo và tự động hóa công nghiệp, DAT Group cung cấp hệ sinh thái giải pháp đồng bộ cho doanh nghiệp và hộ gia đình. Bên cạnh các giải pháp tự động hóa như biến tần, servo, RBU, IoT giám sát thông minh giúp tối ưu chi phí và năng lượng, DAT Group còn dẫn đầu trong điện mặt trời dân dụng, lưu trữ và EPC quy mô lớn, mang lại nguồn năng lượng sạch, ổn định và giải pháp giảm phát thải cho các doanh nghiệp. Ngoài ra, các giải pháp điều khiển thang máy thông minh, chiếu sáng năng lượng mặt trời cũng đang được DAT Group triển khai rộng rãi, hiện đại hóa hạ tầng đô thị và khu dân cư.

Không dừng lại ở đó, DAT Group đang đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng AI trong quản lý, giám sát năng lượng, đồng thời tiếp tục đầu tư vào đội ngũ, đổi mới sáng tạo và hợp tác để cùng Chính phủ thực hiện mục tiêu Net Zero. Với năng lực công nghệ, dịch vụ hậu mãi tận tâm và định hướng bền vững, DAT Group cam kết là đối tác tin cậy trên hành trình kiến tạo tương lai xanh, thịnh vượng.

- Để thị trường bán lẻ điện cạnh tranh trong thời gian tới vận hành thực chất, minh bạch, theo ông, đâu là ưu tiên cần điều chỉnh ngay để gỡ các “nút thắt”?

Theo chúng tôi, để thị trường bán lẻ điện cạnh tranh vận hành thực chất, có ba nút thắt cần nhà nước hỗ trợ tháo gỡ.

Một là, về giá điện, hiện tại cơ cấu giá điện vẫn còn bù chéo, thiếu phản ánh đúng chi phí và rủi ro. Tôi kiến nghị sớm ban hành cơ chế hợp đồng mua bán điện trực tiếp (DPPA) chuẩn mực, ổn định, để hỗ trợ nhà đầu tư có thể vượt qua rào cản và tiếp cận vốn ngân hàng dễ dàng hơn.

Hai là, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, cần cắt giảm 30–50% thời gian hành chính như chính Nghị quyết 70 yêu cầu, đặc biệt trong khâu thẩm định và cấp phép dự án năng lượng tái tạo. Rất nhiều dự án điện gió, điện mặt trời đang bị chậm tiến độ chỉ vì vướng mắc thủ tục, làm lỡ nhịp đầu tư.

Ba là, về cơ chế đấu nối, cần có quy hoạch rõ ràng theo vùng, đảm bảo lưới điện được xây dựng đồng bộ với nguồn, để nhà đầu tư yên tâm. Nghị quyết 70 cũng khuyến khích mô hình PPP để tư nhân tham gia đầu tư lưới truyền tải nhằm giảm áp lực vốn ngân sách là rất hay. Khi các nút thắt về giá, thủ tục và đấu nối được tháo gỡ, thị trường điện bán lẻ sẽ trở nên hấp dẫn, minh bạch và đủ sức thu hút dòng vốn lớn từ cả trong và ngoài nước, từ đó thúc đẩy nhanh hơn quá trình chuyển dịch năng lượng quốc gia.

Tôi tin rằng, khi chính sách được hoàn thiện và hạ tầng được đầu tư đồng bộ, thị trường bán lẻ điện cạnh tranh sẽ thực sự trở thành động lực lớn, góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và thúc đẩy chuyển đổi xanh, phát triển bền vững.

Trân trọng cảm ơn ông!