Hàng hóa nào trở thành "chủ đề nóng" trong đàm phán Mỹ-Trung?

Cuối tháng 10 này, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến có cuộc gặp bên lề một hội nghị khu vực tại Hàn Quốc. Đây được xem là dịp quan trọng để hai nền kinh tế lớn nhất thế giới tháo gỡ căng thẳng thương mại, vốn đang xoay quanh nhiều vấn đề mà hai bên chưa sẵn sàng thỏa hiệp.

Mới đây, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho rằng vòng đàm phán thứ năm giữa ông và Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong có khả năng đạt được đột phá lớn. Scott nhấn mạnh, điểm nhấn sẽ là cuộc trao đổi trực tiếp giữa ông Trump và ông Tập, được xem là sự kiện có tính chất quyết định đối với việc định hình quan hệ thương mại Mỹ - Trung trong giai đoạn tới.

Nhưng trái với dự đoán của nhiều chuyên gia, vấn đề đậu tương có thể trở thành một chủ đề mới nổi lên giữa hai nhà lãnh đạo.

Trong nhiều tháng qua, đậu tương đã trở thành quân bài thương lượng trung tâm. Trung Quốc vốn là khách hàng lớn nhất thế giới đối với loại nông sản này. Năm ngoái, Mỹ chiếm khoảng 1/5 lượng nhập khẩu đậu tương của Bắc Kinh. Thế nhưng trong niên vụ mới, Trung Quốc chưa mua một lô hàng nào.

Chuyên gia kinh tế trưởng Lư Đĩnh của Nomura nhận định, đậu tương Mỹ giờ không còn quá quan trọng đối với Trung Quốc, bởi nước này đã chuyển hướng sang nguồn cung Nam Mỹ. Điều này cho phép Bắc Kinh mạnh tay sử dụng lệnh cấm nhập khẩu như một đòn bẩy trong đàm phán với Washington.

Đối với nông dân Mỹ, đây là cú đánh nặng nề. Ông Bessent thừa nhận kho chứa đậu tương trong nước có nguy cơ quá tải vì vụ mùa bội thu nhưng thiếu đầu ra. Bộ trưởng Tài chính Mỹ đã thẳng thắn chỉ trích Trung Quốc đã biến nông dân Mỹ thành “con tin” trong bàn cờ thương mại.

Thượng nghị sĩ John Hoeven, đại diện bang North Dakota – vùng trồng đậu tương trọng điểm – cảnh báo rằng Trung Quốc đang cố tình chuyển hướng sang Nam Mỹ, cắt đứt thị trường của nông dân Mỹ và coi đây là đòn bẩy mặc cả trong đàm phán thuế quan.

Để xoa dịu cử tri tại các bang nông nghiệp, chính quyền Trump đang chuẩn bị một gói hỗ trợ mới, trong đó trọng tâm là ngành đậu tương. Bessent cho biết thông báo chính thức sẽ được đưa ra trong tuần tới.

Hôm thứ Tư, ông Trump đăng trên Truth Social bày tỏ ủng hộ nông dân, đặc biệt là nông dân trồng đậu tương, đồng thời nói rằng Trung Quốc “chỉ vì lý do ‘đàm phán’ mà không mua.” Ông cũng ám chỉ rằng chính phủ Mỹ có thể dùng một phần doanh thu thuế quan để hỗ trợ nông dân bị ảnh hưởng bởi sự sụt giảm doanh số.

Một yếu tố quan trọng khác là thời hạn ngày 10/11, khi thỏa thuận tạm đình chiến về mức thuế cao nhất giữa hai bên sẽ hết hiệu lực. Trước đó, tại vòng đàm phán ở London hồi tháng 6, Mỹ đã đồng ý nới lỏng một phần kiểm soát xuất khẩu công nghệ, trong khi Trung Quốc cam kết tăng tốc cung cấp đất hiếm cho các ngành công nghiệp Mỹ.

Cuộc đối đầu về đậu tương diễn ra chỉ ít lâu sau khi Trung Quốc tận dụng ưu thế trong khai thác đất hiếm để buộc Washington nới lỏng một số kiểm soát xuất khẩu công nghệ. Đất hiếm là nguyên liệu thiết yếu cho các ngành công nghiệp quốc phòng và xe điện của Mỹ, giúp Bắc Kinh có thêm lợi thế thương lượng.

Trong cuộc đối đầu công nghệ dai dẳng, thương vụ TikTok ở Mỹ cũng chưa có hồi kết. Mới đây nhất, Nhà Trắng đã ủng hộ một thỏa thuận khung cho phép liên minh nhà đầu tư Mỹ nắm quyền kiểm soát khoảng 80% TikTok, trong khi ByteDance chỉ giữ dưới 20%. Tuy nhiên, Bắc Kinh đến nay chưa chính thức xác nhận toàn bộ chi tiết.

Càng về cuối tháng 10 – thời điểm cuộc gặp dự kiến, càng có nhiều chủ đề phức tạp có thể định hình tương lai quan hệ Mỹ - Trung. Không chỉ công nghệ, đó còn là câu chuyện nông sản, đất hiếm hay Đài Loan. Nếu cuộc đàm phán thất bại, hạn chót đình chiến thương mại vào tháng 11 có nguy cơ leo thang thương chiến giữa hai nền kinh tế hàng đầu gây tác động sâu rộng.

Nam Trần