Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh: Cần “cởi trói” điều kiện kinh doanh
Để khơi thông nguồn lực, tháo gỡ rào cản, tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động đầu tư kinh doanh, góp ý Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh, nhiều ý kiến cho rằng, cần “cởi trói” điều kiện kinh doanh.
Để tiếp tục cải thiện hiệu quả môi trường đầu tư kinh doanh, bảo đảm quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp, tại Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh (thay thế Luật Đầu tư), Bộ Tài chính đã đề xuất đã lược bỏ nhiều ngành, nghề không phù hợp, đề nghị làm rõ nội hàm một số ngành, nghề để thu hẹp phạm vi…
Không chỉ có vậy, tại Dự thảo Luật, Bộ Tài chính cũng đề xuất bổ sung quy định tại Điều 7 Luật Đầu tư để làm rõ nguyên tắc xác định điều kiện đầu tư kinh doanh.
Theo đó, điều kiện đầu tư kinh doanh là yêu cầu, điều kiện về năng lực, trình độ chuyên môn, nhân lực, cơ sở vật chất, hệ thống quản lý mà cá nhân, tổ chức phải đáp ứng để thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh trong các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, không bao gồm các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật mà cấp có thẩm quyền ban hành về chất lượng sản phẩm, dịch vụ.
Việc bổ sung quy định này làm cơ sở để rà soát, sàng lọc và phân định các ngành, nghề đầu tư kinh doanh thực sự cần thực hiện “tiền kiểm” và chuyển các ngành, nghề đang quy định điều kiện đầu tư kinh doanh áp dụng đối với sản phẩm, dịch vụ đầu ra mà có thể kiểm soát bằng các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật mà cấp có thẩm quyền ban hành sang cơ chế “hậu kiểm”.
Đánh giá cao những nỗ lực của cơ quan soạn thảo trong việc cắt giảm điều kiện kinh doanh, tuy nhiên, tham gia góp ý Dự thảo Luật, không ít ý kiến bày tỏ, vấn đề về điều kiện kinh doanh vẫn cần được tiếp tục xem xét, cân nhắc.
Theo Chủ tịch Hội tư vấn Thuế Việt Nam - Nguyễn Thị Cúc, con số ngành, nghề được đề xuất bãi bỏ vẫn khá khiêm tốn. Hiện có quá nhiều danh mục thuộc ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, dẫn đến tình trạng một số lĩnh vực bị áp điều kiện kinh doanh không thật sự cần thiết.
Do đó, vị này đề nghị, cần rà soát kỹ lưỡng và loại bỏ những ngành nghề không thực sự cần thiết phải áp điều kiện, qua đó sẽ góp phần giảm thiểu thủ tục, tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp.
Liên quan đến nội dung này, góp ý Dự thảo, TS Nguyễn Minh Thảo - Trưởng ban Nghiên cứu Môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược cũng cho rằng, thay vì chỉ giảm điều kiện, cần giảm hẳn số ngành nghề. Bởi khi một ngành đã bị đưa vào Danh mục, nguy cơ phát sinh thêm nhiều điều kiện con là rất lớn.
Theo TS Nguyễn Minh Thảo, việc xây dựng, ban hành Luật lần này không chỉ nhằm cụ thể hóa các nghị quyết lớn của Đảng về hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và phát triển kinh tế tư nhân, mà còn khơi thông nguồn lực, tháo gỡ rào cản, tạo thuận lợi tối đa cho hoạt động đầu tư kinh doanh. Với hướng tiếp cận mới, Luật cần tiếp tục hoàn thiện các quy định về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Đồng thời, mạnh dạn loại bỏ những điều kiện không cần thiết, bất hợp lý, góp phần bảo đảm quyền tự do kinh doanh một cách đầy đủ và nhất quán.
Cùng với vấn đề đã nêu, tham gia góp ý về cơ chế hậu kiểm, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, tư duy tiền kiểm vẫn hiện hữu trong nhiều chính sách với các biện pháp quản lý “quá mức cần thiết”. Vì vậy, những lĩnh vực không ảnh hưởng đến lợi ích công cộng nên được “cởi trói” để doanh nghiệp tự do sáng tạo.
Đồng quan điểm, nhiều chuyên gia cũng bày tỏ, Bộ Tài chính cần tiếp tục rà soát và đề xuất cắt giảm theo nguyên tắc, các quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh trong Dự thảo Luật phải chuyển mạnh sang hậu kiểm gắn với tăng cường kiểm tra, giám sát; bảo đảm việc đặt ra ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện là vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng.
Thay vì buộc doanh nghiệp, nhà đầu tư phải vượt qua hàng loạt thủ tục mới được gia nhập thị trường, Nhà nước nên để họ chủ động khởi sự kinh doanh, đồng thời tập trung nguồn lực vào giám sát quá trình vận hành, xử lý sai phạm khi phát sinh.
Được biết, Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh thay thế cho Luật Đầu tư được Bộ Tài chính xây dung với bố cục bao gồm 6 Chương, 47 Điều và 4 phụ lục. Theo kế hoạch, Dự thảo sẽ được trình Quốc hội khóa XV xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10/2025).