Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh: Cần cụ thể hóa để đảm bảo tính khả thi

Dự thảo Luật Đầu tư kinh doanh thay thế cho Luật Đầu tư 2020 được Bộ Tài chính chủ trì soạn thảo, bao gồm 6 Chương, 47 Điều và 4 Phụ lục. Việc sửa đổi toàn diện Luật Đầu tư 2020 thay thế bằng Luật Đầu tư kinh doanh được đánh giá là bước đi quan trọng, cần thiết và có ý nghĩa chiến lược, phù hợp với bối cảnh mới.

Tại Dự thảo Luật này, Bộ Tài chính đã bổ sung và làm rõ ràng khái niệm điều kiện đầu tư kinh doanh là yêu cầu, điều kiện về năng lực, trình độ chuyên môn, nhân lực, cơ sở vật chất, hệ thống quản lý mà cá nhân, tổ chức phải đáp ứng để thực hiện hoạt động đầu tư kinh doanh trong các ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, không bao gồm các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật mà cấp có thẩm quyền ban hành về chất lượng sản phẩm, dịch vụ… đồng thời, đề xuất bãi bỏ 16 ngành, nghề khỏi danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện.

Bên cạnh đó, Dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung theo hướng không quy định cứng trong Luật mà thay bằng quy định nguyên tắc “Dự án đầu tư quan trọng, có quy mô vốn lớn hoặc sử dụng nhiều lao động theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ” nhằm đảm bảo phù hợp với định hướng xây dựng Luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc thuộc thẩm quyền của Quốc hội; tạo sự chủ động của Chính phủ trong việc xác định ngành, nghề ưu đãi đầu tư phù hợp với từng thời kỳ và tạo cơ chế để các bộ, ngành rà soát, thu hẹp lại các ngành, nghề ưu đãi đầu tư đã được quy định trước đây, đảm bảo tính trọng tâm, trọng điểm của chính sách ưu đãi đầu tư…

Nhìn nhận về nội dung được đề xuất, nhiều ý kiến đánh giá cao những điểm cải cách như: cắt giảm ngành nghề kinh doanh có điều kiện, đơn giản hóa thủ tục, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho nhà đầu tư,… tuy nhiên, bên cạnh những điểm tích cực, vẫn còn nhiều nội dung cần tiếp tục được nghiên cứu, hoàn thiện.

Tham gia góp ý Dự thảo Luật, nhấn mạnh sự cần thiết phải khoanh hẹp các dự án thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư, ông Nguyễn Anh Tuấn – Chủ tịch Hiệp hội nhà đầu tư nước ngoài (VAFIE) cho rằng, chỉ những dự án lớn, có tác động đến môi trường và kinh tế - xã hội mới cần thủ tục này.

Bên cạnh đó, về đầu tư ra nước ngoài, đồng tình với đề xuất cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập doanh nghiệp trước khi có dự án cụ thể, tham gia góp ý, ông Nguyễn Anh Tuấn khẳng định, việc cấp giấy chứng nhận đăng ký là cần thiết để nhà đầu tư có cơ sở pháp lý chuyển vốn và thu hồi lợi nhuận - Đây là bước tiến phù hợp với bối cảnh hội nhập, tạo điều kiện để các tập đoàn lớn mở rộng hoạt động tại Việt Nam.

Quan tâm đến vấn đề về nghành nghề kinh doanh có điều kiện, tham gia góp ý Dự thảo Luật, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội tư vấn Thuế Việt Nam cho rằng, Dự thảo Luật cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế kiểm soát việc ban hành ngành nghề kinh doanh có điều kiện, nhằm đảm bảo tính minh bạch và hợp lý.

“Hiện có quá nhiều danh mục thuộc ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Điều này dẫn đến tình trạng một số lĩnh vực bị áp điều kiện kinh doanh không thật sự cần thiết. Ví dụ, kinh doanh thủy sản hay con giống có những đặc thù, nhưng lại vẫn bị xếp chung vào nhóm ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Do đó, cần rà soát kỹ lưỡng và loại bỏ những ngành nghề không thực sự cần thiết phải áp điều kiện, qua đó sẽ góp phần giảm thiểu thủ tục, tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp”, bà Cúc đề xuất.

Trong khi đó, theo ông Nguyễn Nội - nguyên Phó Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, Danh mục ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện phải được quy định tại luật, không thể giao xuống nghị định. Điều này đảm bảo tính chặt chẽ và minh bạch.

“Cần làm rõ quy định về các dự án lớn, như đường sắt tốc độ cao, để tránh bỏ sót những dự án có tác động lớn đến ngân sách và xã hội”, vị này đề nghị.

Liên quan đến nội dung này, tham gia góp ý, TS Nguyễn Minh Thảo – Trưởng ban Nghiên cứu Môi trường kinh doanh và Năng lực cạnh tranh, Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược cũng cho rằng, thay vì chỉ giảm điều kiện, cần giảm hẳn số ngành nghề. Bởi, khi một ngành đã bị đưa vào Danh mục, nguy cơ phát sinh thêm nhiều điều kiện con là rất lớn.

Theo TS Nguyễn Minh Thảo, tiêu chí xác định ngành nghề có điều kiện còn mơ hồ, cần quy định rõ ràng để tránh lạm dụng.

Còn theo GS TS Dương Đăng Huệ - nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự Kinh tế, Bộ Tư pháp, Dự thảo còn thiếu những khái niệm cốt lõi như “chủ trương đầu tư” hay “quyền sử dụng đất”.

“Việc bỏ qua định nghĩa rõ ràng sẽ dẫn đến khoảng trống pháp lý, gây khó khăn cho cả quản lý và doanh nghiệp”, vị chuyên gia này cảnh báo.