Đảm bảo tính thống nhất và giảm thủ tục trong quy định về đầu tư
VCCI cho rằng, một số quy định trong Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) vẫn cần được chỉnh sửa để bảo đảm tính thống nhất, hợp lý và tránh chồng chéo với các luật liên quan.
Trước yêu cầu hoàn thiện thể chế, tạo thuận lợi cho dòng vốn đầu tư trong và ngoài nước, Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) đang được lấy ý kiến nhằm điều chỉnh nhiều nội dung quan trọng liên quan đến quy trình, thủ tục và thẩm quyền phê duyệt dự án. Trong văn bản góp ý mới đây, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, Dự thảo đã có nhiều điểm tiến bộ, song vẫn còn một số quy định cần được rà soát để bảo đảm tính hợp lý, thống nhất với pháp luật liên quan và giảm gánh nặng hành chính cho nhà đầu tư.
Theo VCCI, quy định tại khoản 2 Điều 20 Dự thảo yêu cầu nhà đầu tư nước ngoài phải đáp ứng điều kiện tiếp cận thị trường ngay khi thành lập tổ chức kinh tế thực hiện dự án đầu tư là chưa thực sự phù hợp. Bởi tại thời điểm này, doanh nghiệp do nhà đầu tư nước ngoài thành lập chưa bắt đầu triển khai dự án cụ thể, do đó việc xem xét điều kiện tiếp cận thị trường là chưa cần thiết. Việc áp dụng điều kiện này nên được thực hiện ở giai đoạn cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư – khi dự án chính thức được triển khai.
VCCI ví dụ, tương tự như doanh nghiệp đăng ký ngành nghề kinh doanh có điều kiện, tại thời điểm đăng ký thành lập, doanh nghiệp không cần chứng minh đáp ứng điều kiện, mà chỉ khi hoạt động thực tế mới phải xin giấy phép hoặc đáp ứng yêu cầu cụ thể.
Vì vậy, VCCI đề nghị sửa điểm b khoản 1 Điều 21 Dự thảo theo hướng “Nhà đầu tư nước ngoài được thành lập tổ chức kinh tế thực hiện dự án đầu tư trước khi thực hiện thủ tục cấp, điều chỉnh Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư”.
Liên quan đến nội dung lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án đầu tư, VCCI cho rằng quy định tại khoản 4 Điều 24 Dự thảo vẫn còn chưa thống nhất với Luật Đất đai năm 2024. Cụ thể, Dự thảo quy định nhà đầu tư có quyền sử dụng đất sẽ không phải đấu giá hoặc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, “trừ trường hợp Nhà nước thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế – xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng”. Trong khi đó, khoản 6 Điều 127 Luật Đất đai 2024 lại cho phép người có quyền sử dụng đất thực hiện dự án đầu tư nếu phù hợp quy hoạch và được chấp thuận chủ trương đầu tư, mà không cần Nhà nước thu hồi đất. Để bảo đảm thống nhất, VCCI kiến nghị bỏ cụm từ “trừ trường hợp Nhà nước thu hồi đất…” trong quy định của Dự thảo.
Tương tự, tại điểm b khoản 4 Điều 24, quy định về việc nhà đầu tư nhận chuyển nhượng, góp vốn hoặc thuê quyền sử dụng đất nông nghiệp để thực hiện dự án đầu tư phi nông nghiệp cũng cần điều chỉnh cho phù hợp với Luật Đất đai. Theo VCCI, pháp luật đất đai hiện hành và dự kiến sửa đổi đều hướng tới cơ chế cho phép nhà đầu tư được thỏa thuận nhận quyền sử dụng đất ở một tỷ lệ nhất định (ví dụ từ 75% hoặc 85% diện tích trở lên) để Nhà nước thu hồi phần còn lại. Do đó, Dự thảo cần được rà soát để đảm bảo sự đồng bộ với quy định này, tránh chồng chéo khi triển khai thực tế.
Đối với quy định về dự án thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, VCCI lưu ý rằng giữa Điều 27 và Điều 28 của Dự thảo đang tồn tại sự thiếu thống nhất. Cụ thể, khoản 1 Điều 28 cho phép nhà đầu tư thực hiện dự án tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao hoặc khu kinh tế theo thủ tục đặc biệt, chỉ cần cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư mà không phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư. Tuy nhiên, khoản 3 Điều 27 lại quy định rằng tất cả các dự án thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư nếu triển khai trong các khu này đều phải được Ban quản lý khu công nghiệp hoặc khu kinh tế chấp thuận chủ trương đầu tư. Hai quy định này đang mâu thuẫn với nhau, dẫn đến khả năng lúng túng trong thực thi, vì vậy cần được điều chỉnh lại để bảo đảm tính rõ ràng và thống nhất trong quy trình.