Triển vọng thỏa thuận thương mại Mỹ -Trung sẽ ra sao?

Trong tuần này, tâm điểm toàn cầu đổ dồn sự chú ý về châu Á, nơi sẽ diễn ra loạt sự kiện quan trọng, đặc biệt là cuộc gặp giữa Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump tại Hàn Quốc.

Khi được các phóng viên hỏi về điều ông hy vọng đạt được từ các cuộc đàm phán sắp tới với Trung Quốc tại Hàn Quốc, ông Trump trả lời: “Tôi nghĩ chúng ta có cơ hội rất tốt để đạt được một thỏa thuận thực sự toàn diện.”

Giới đầu tư, kinh doanh, doanh nghiệp trông chờ kết quả tốt khi hai nhà lãnh đạo hàng đầu gặp gỡ trao đổi về vấn đề thương mại. Nhưng các nguồn tin thân cận tiết lộ, ông Trump và ông Tập chưa sẵn sàng cho một hội nghị thượng đỉnh thực sự.

Trong chuyến công du 5 ngày đến châu Á, Tổng thống Trump được cho là đang cố gắng hoàn tất các thỏa thuận thương mại với Malaysia và Ấn Độ, đồng thời củng cố một thỏa thuận đã đạt được với Hàn Quốc.

Chính vì vậy, các nhà quan sát không kỳ vọng một bước đột phá nào sẽ khôi phục các điều khoản thương mại đã tồn tại trước khi ông Trump nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai vào đầu năm nay. Thay vào đó, cuộc đàm phán giữa hai bên có khả năng tạo tiền đề chuẩn bị cho chương trình nghị sự tập trung hơn vào việc quản lý những bất đồng.

Ông Trump đã đe dọa sẽ tăng thuế đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc lên tổng cộng khoảng 155% kể từ ngày 1/11 nếu hai bên không đạt được thỏa thuận. Điều đó gần như chắc chắn sẽ gây ra phản ứng đáp trả từ Bắc Kinh và làm đổ vỡ các thỏa thuận có ý nghĩa tạm dừng các đợt tăng thuế trả đũa lẫn nhau.

Mâu thuẫn giữa Hoa Kỳ và phần lớn quốc gia chỉ là bất cân xứng về cán cân thương mại, điều này dễ dàng giải quyết khi các bên cam kết nhương bộ lẫn nhau. Nhưng quan hệ giữa hai cường quốc hàng đầu rất phức tạp, đó không chỉ là vấn đề thương mại.

Bản chất là vấn đề cạnh tranh địa chính trị, quyền lực “mềm”, sức ảnh hưởng lên toàn bộ thế giới. Điều này càng rõ ràng hơn nếu nhìn vào cuộc cạnh tranh công nghệ bán dẫn, đất hiếm, lượng tử,…

Hơn nữa, mối quan hệ Trung Quốc và Hoa Kỳ trở nên mong manh khi niềm tin không đủ lớn và sự kiên nhẫn cũng là điều khó nhận thấy. Các chuyên gia đã chỉ ra hàng hoạt hiểu lầm về kỹ thuật từ ngữ dẫn đến mâu thuẫn đáng tiếc. Đôi bên sẵn sàng ăn miếng trả miếng.

Thông thường trước khi có một thỏa thuận thương mại tốt đẹp, đàm phán cấp thấp phải đạt được thỏa thuận. Tuy vậy, ngay trước khi hai nhà lãnh đạo gặp nhau bên lề thượng đỉnh APEC 2025 tại Seoul, hàng loạt động thái leo thang căng thẳng thương mại đã diễn ra.

Dexter Tiff Roberts, Trung tâm Trung Quốc Toàn cầu của Hội đồng Đại Tây Dương, phát hiện ra rằng trong các tuyên bố gần đây của Hoa Kỳ đều khẳng định cuộc gặp giũa ông Trump và ông Tập khó xảy ra, nhưng rồi nhanh chóng đảo ngược tuyên bố đó. Điều này cho thấy sự thiếu nhất quán của Washington.

Ngoài vấn đề thương mại, Trung Quốc và Hoa Kỳ không tìm thấy tiếng nói chung về nhiều vấn đề toàn cầu, đơn cử như cuộc chiến Nga - Ukraine, xung đột vũ trang Trung Đông, hay về vấn đề Đài Loan và nhân quyền.

Trương Khắc Trà