Đề xuất hoán cải xe máy sử dụng động cơ đốt trong sang động cơ điện

Sở Xây dựng TP HCM vừa kiến nghị Cục Đăng kiểm xem xét, nghiên cứu, bổ sung quy định, tiêu chuẩn kỹ thuật cho việc cải tạo xe máy từ xăng sang điện, nhằm tạo hành lang pháp lý thúc đẩy giao thông xanh.

Theo Sở Xây dựng TP HCM, sau khi làm việc với một đơn vị phát triển hệ thống chuyển đổi động cơ điện cho xe xăng. Các bên đánh giá đây là giải pháp sáng tạo, giúp tận dụng xe cũ, tiết kiệm chi phí mua mới trong quá trình chuyển đổi năng lượng xanh.

Vì vậy, cơ quan này đề xuất Cục Đăng kiểm khi nghiên cứu sửa đổi các thông tư liên quan, cần bổ sung quy định và tiêu chuẩn cho hoạt động cải tạo, hoán đổi động cơ điện. Việc hoàn thiện khung pháp lý sẽ giúp tổ chức, cá nhân có cơ sở triển khai, góp phần thúc đẩy chuyển đổi xanh trong giao thông vận tải.

Hiện nay, việc hoán cải xe máy sử dụng động cơ đốt trong sang động cơ điện chưa có quy định cụ thể, nên các hoạt động thử nghiệm, đánh giá chưa được triển khai chính thức. Sở Xây dựng TP HCM cho rằng hướng đi này phù hợp mục tiêu giảm phát thải, nhưng cần có cơ sở pháp lý rõ ràng, đảm bảo an toàn kỹ thuật và môi trường.

Trên thực tế, việc hoán cải xe máy sử dụng động cơ đốt trong sang động cơ điện, đã được triển khai tại Indonesia từ năm 2021. Vào tháng 8/2021, Chính phủ Indonesia đã khởi động dự án thử nghiệm chuyển đổi xe máy động cơ đốt trong thành xe động cơ điện. Đây là một phần trong kế hoạch quốc gia, nhằm tạo nên các phương tiện giao thông thân thiện với môi trường. Dự án đã chuyển đổi thành công 100 chiếc xe máy từ chạy xăng sang chạy điện vào tháng 11/2021, theo Bộ Năng lượng và Tài nguyên khoáng sản Indonesia.

Về kỹ thuật, để chuyển đổi, trước hết phải tháo ống xả, bình xăng, chế hòa khí và động cơ đốt trong ra khỏi xe máy. Sau đó, những xe này sẽ được thay động cơ điện công nghệ kéo vào vị trí đặt động cơ đốt trong. Với xe tay ga vẫn giữ hệ chuyển động là dây cuaroa và bánh răng, còn xe số vẫn giữ phần xích và nhông kết nối với bánh sau của xe máy động cơ đốt trong. Phần chế hòa khí được thay bằng các bộ điều khiển điện kết nối với dây ga và màn hình thông tin của xe. Hệ thống phanh giữ nguyên. Vị trí bình xăng và cốp xe sẽ là nơi đặt ắc quy hoặc pin, được thiết kế một cổng sạc điện ở bên ngoài.

Tùy từng mẫu xe máy, các kỹ thuật viên sẽ có hiết kế riêng và lựa chọn linh kiện phù hợp, đảm bảo việc lắp đặt động cơ điện, thiết bị điện, pin vững chắc, hoạt động nhịp nhàng. Những chiếc xe này sau đó đã được thử nghiệm chạy ở các dải tốc độ từ thấp đến cao, trên những địa hình khác nhau, tải trọng khác nhau… để đảm bảo hoạt động tốt.

Theo Bộ Năng lượng và Tài nguyên khoáng sản Indonesia, năm 2024 đã chuyển đổi hàng nghìn chiếc xe máy từ sử dụng động cơ xăng sang động cơ điện. Chương trình này nhận được tài trợ từ ngân sách Nhà nước và khu vực tư nhân với tổng số tiền lên tới 10 triệu rupiah (khoảng 600 USD) cho mỗi chiếc xe chuyển đổi. Dù còn nhiều thách thức và chi phí chuyển đổi cao nhưng Chính phủ Indonesia vẫn quyết tâm khuyến khích người dân thay đổi thói quen tiêu dùng hướng tới giao thông xanh.

Theo số liệu của Chính phủ Indonesia, quốc gia này hiện có khoảng 120 triệu xe máy, trong đó chiếm hơn 90% là xe xăng. Indonesia đang thực hiện mục tiêu chuyển đổi xe máy xăng sang xe máy điện nhằm đạt mục tiêu phát thải ròng vào năm 2060.

Việt Nam hiện có hơn 74 triệu xe máy, chủ yếu chạy xăng. Riêng TP HCM và Hà Nội có gần 20 triệu xe, trong đó khoảng 85% hoạt động hằng ngày, xả lượng khí thải lớn, gây ô nhiễm môi trường nặng nề.

Ngày 12/7/2025, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 20 /CT-TTg, theo đó với thành phố Hà Nội từ 1/7/2026, không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1; từ ngày 1/1/2028 không có xe mô tô, xe gắn máy, hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường Vành đai 1, Vành đai 2; từ năm 2030 tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường Vành đai 3. Tại Chỉ thị 20/CT-TTg, Thủ tướng Chính phủ còn yêu cầu thành phố Hà Nội nghiên cứu và xây dựng lộ trình tăng các loại phí với ô tô, xe máy chạy xăng, dầu, thực hiện bắt đầu từ quý 3/2025, có điều chỉnh hằng năm. Trong khi đó, TP HCM cũng đang tính toán lộ trình "chuyển đổi xanh" từ xe xăng sang xe điện.

Việc xây dựng cơ sở pháp lý, cũng như kỹ thuật để hoán cải từ xe máy sử dụng động cơ đốt trong sang động cơ điện nếu thành công, sẽ góp phần đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang giao thông xanh.

HẢI LINH